3. Кәсіпорынның қызметкерлерін жоспарлау

Қызметкерлерді жоспарлаудың басты міндеті болып жұмыс істеушілердің оңтайлы санын, құрамы мен құрылымын анықтау табылады. Қызметкерлерге қажеттілік жұмыс істеушілердің категориясы және топтары бойынша жоспарлану керек.

Еңбек ресурсының сандық сипаттамасына мынадай көрсеткіштер жатады:

1. жұмысшылардың тізімдік саны;

2. жұмысшылардың келу тізімі;

3. жұмысшылардың орташа тізімдік саны.

Жұмысшылардың тізімдік саны - белгілі бір датаға жұмысқа қабылданғандар мен шығарылғандар саны тізім бойынша анықталады.

Жұмысшылардың келу тізімі – белгілі бір күнге жұмысқа келген жұмысшылар саны. Келу және тізімдік құрам арасындағы айырмашылық күндік тұрып қалу санын (демалыс, ауыруы, іс сапары) сипаттайды.

Жұмысшылардың орташа тізімдік саны – белгілі бір кезең ішінде (ай, тоқсан, жыл) жұмысшылардың орташа тізімдік санын анықтау үшін қолданылады. Ол еңбек өнімділігін, орташа еңбек ақыны, айналым коэффициентін, кадрлар ағымдылығын және де басқа бірқатар көрсеткіштерді анықтау үшін қолданылады.

Кадрлардың сапалық көрсеткіші жұмысты кәсіби және білікті атқаруына байланысты.

Кадрлардың айналымы, тұрақтылығы және ағымдылығы сәйкес коэффициенттермен сипатталады:

1. Карлардың жалпы айналым коэффициенті (Кж) – белгілі кезең ішіндегі жұмысшылардың орташа тізімдік санының сол кезеңдегі жұмысқа қабылданған және шыққан жұмысшылар санының қатынасына тең.

Кж = (Жқ + Жш) / Ж

Мұндағы, Жқ – белгілі кезеңдегі жұмысқа қабылданған жұмысшылар;

Жш – сол кезеңдегі жұмыстан шыққан жұмысшылар саны;

Ж – сол кезеңдегі жұмысшылардың орташа тізімдік саны.

- кадрлардың жұмыстан шығу коэффициенті (Кш) – белгілі кезең ішіндегі жұмысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең аралығында әртүрлі себептер бойынша жалпы жұмыстан шыққан жұмысшылар санына қатынасына тең.

Кш = Жш / Ж

- жұмысқа қабылдау коэффициенті (Кқ) - белгілі кезең ішіндегі жұмысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең аралығында жұмысқа қабылданған жұмысшылар санына қатынасымен анықталады.

Кқ = Жқ / Ж

- кадрлардың тұрақтылық коэффициенті (Кт) – есептегі кезеңдегі жұмысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең ішінде толық жұмыс істеген жұмысшылар санына қатынасымен анықталады.

Кт = 1- (Жш / Ж)

2. Кадрлардың ағымдылық коэффициенті (Ка) - есептегі кезеңдегі жұмысшылардың орташа тізімдік санының сол кезең ішінде жоспардан тыс белгілері бойынша жұмыстан шыққан немесе қуылған (өз еркімен немесе еңбек тәртібін бұзғаны үшін) жұмысшылар санына қатынасымен анықталады.

Ка = Жқуыл / Ж

3. Негізгі жұмысшылар санының коэффициенті (Кнег) мына формуламен анықталады:

Кнег = 1- (Жкөм / Ж)

Мұндағы, Жкөм – кәсіпорынның, цехтың, учаскенің көмекші жұмысшыларының орташа тізімдік саны.

Жұмыскерлер санын анықтау негізгі жұмыскерлерге қажеттілікті анықтаудан басталады (НЖС).

НЖС = ӨБЖЕС / F *НОК

Мұндағы: НЖС - негізгі жұмыскер саны;

ӨБЖЕС - өндірістік бағдарламаның жоспарлы еңбек сыйымдылығы, (норма-сағат);

F – 1 жұмыс сағатының тиімді уақыт қоры;

НОК – жоспарланған норманы орындау коэффициенті.

Пештерге, агрегаттарға, құрылғыларға қызмет көрсететін және т.б. технологиялық үдерістерді бақылайтын негізгі жұмыскерлер саны:

НЖС = n * Снор * c * Ужосп / Ун

Мұндағы: n – жұмыс істейтін агрегаттар саны;

Снор – сменада бір агрегатқа қызмет етуге қажетті жұмыскерлер саны;

с – бір тәулікте смена саны;

Ужосп, Ун – агрегаттың бір тәуліктегі нақты, жоспарлы жұмыс уақыты.

Қосалқы жұмыскерлер санын (ҚЖС) жұмысының еңбек сыйымдылығы бойынша есептеуге болады (негізгі жұмыскерлердің формуласы сияқты) немесе

а) қызмет көрсету нормасы бойынша есептеуге болады.

ҚЖС = n * c * Ктқ / Нқ

Мұндағы: n – қызмет көрсету объектісінің саны;

Ксс – тізімдік құрамның коэффициенті

Нқ – бір жұмыскердің қызмет ету нормасы

б) жұмыс орны бойынша:

ҚЖС = Nжо * C * Ктқ

Мұндағы: Nжо – жұмыс орнының саны.

Мамандар мен техникалық орындаушылар саны ортасалалық деректер немесе кәсіпорын дайындаған норматив бойынша анықталады. Олар жұмыс түрлері және лауазымы бойынша ерекшеленуі керек.

Бастықтар саны кәсіпорынның мөлшері, оның салалық ерекшеліктерімен, басқарушылық нормаларымен анықталады.