IV. ²уаты 25-630 кВа к¾штiк трансформатор магнит ж¾йесiнi» º½рылымы

К¾штiк трансформаторды» магнит ж¾йесiн жобалау барысында оны» º½рылымдыº схемасын та»дау керек. Жазыº магниттiк ж¾йенi кез-келген трансформатор зауытында ºабылдау¹а болады. Ке»iстiктiк магниттiк ж¾йелер электротехникалыº болатты ¾немдеп, бос ж¾рiс шы¹ынын азайту¹а м¾мкiндiк бередi, бiраº оларды дайындау ¾шiн арнайы º½рылымдар ºажет етiледi. µсынылып отыр¹ан курстыº ж½мыста жазыº магниттiк ж¾йенi ºабылдайыº.

Салºын к¾йiнде жазыл¹ан рулондыº болатты магнит ж¾йесiн есептемес б½рын магнит ¼ткiзгiштiк пластинаны» сызбасын та»дау керек. Е» ºарапайым ж¸не жиi ºолданылатын пластина сызбасы 1-суретте к¼рсетiлген.

1-сурет.

Екi б½рышы тiк, т¼рт б½рышы ºи¹аш т¾йiскен магнит ж¾йесi

пластинасыны» сызбасы.

Магниттiк ж¾йе сонымен ºатар трансформаторды» механикалыº негiзi ретiнде ºызмет атºарады. Бiрнеше магнит таспадан º½растырыл¹ан магниттiк ж¾йе ºысºа т½йыºталу кезiнде орамдар арасында пайда болатын механикалыº к¾штерге т¼зе бiлу ж¸не актив б¼лiктi к¼регенде шашылып ºалмау ¾шiн стерженьдер мен ярмолар ¼зара ¼те берiк байланысуы керек. Б½л байланысты iске асыру ¾шiн жо¹ар¹ы кернеулi орауыштан тыс орналастырыл¹ан ж¸не оºшауландырыл¹ан вертикаль шпилькалар пайдаланылады. Майлы трансформаторларда м½ндай шпилькалар жо¹ар¹ы кернеуi 10, 35 ж¸не 110 кВ бол¹анда, ал º½р¹аº трансформаторларда 10 кВ-ºа дейiн ºолданылады.

Магниттiк ж¾йедегi стерженьнi» к¼лдене» ºимасы ше»бермен ºоршал¹ан сатылы пiшiнде болады. Осы ше»бердi» диаметрi трансформатор стерженiнi» диаметрi d деп аталады, ж¸не ол негiзгi ¼лшемдер ºатарына жатºызылады. Стержень немесе ярмо сатылы ºимасы пластина пакеттерiнi» ºималары арºылы аныºталады. Ал м½нда¹ы пакет дегенiмiз бiр ¼лшем бiрлiк пластинаны» табаны. Стержень немесе ярмоны» к¼лдене» ºимасы болатты» таза ºимасы немесе стержень немесе ярмоны» активтi ºимасы деп аталады.

Жарты ше»бер iшiндегi пакеттер саны арºылы аныºталатын сатылар саны ¸рт¾рлi болуы м¾мкiн. Сатылар саныны» к¼беюi ше»бердi сатылы пiшiнмен толтыру коэффициентiн (Ккр) арттырады, бiраº ол ¼лшемдерi ¸рт¾рлi пластиналар санын к¼бейтiп, пластиналарды» дайындалуы мен магниттiк ж¾йенi» жиналуын ºиындатады.

5-кестеде ºуаттары ¸рт¾рлi ¾шфазалы трансформаторлар стерженьдерiндегi сатылар саны мен сатылы пiшiнмен толтыру коэффициенттерi к¼рсетiлген.

5-кесте.

К¼рсеткiштер	Есептiк м¸ндер
Трансформатор ºуаты, кВА	25	40-100	160-630
Шамамен алын¹ан стержень диаметрi, м	0,09	0,10-0,14	0,16-0,18	0,20	0,22
Сатылар саны	5	6	6	7	8
коэффициент	0,890	0,91-0,92	0,913	0,918	0,928

Стержень ºимасында¹ы пакеттердi» енi мен ºалы»ды¹ын аныºтайтын пластина енi стерженьнi» максимал к¼лдене» ºимасын алу¹а ж¸не рулондыº немесе жазыºтыº болатты» минимал шы¹ыны болуына с¸йкестендiрiлiп алынады. Пластиналар енi ¾шiн 6-кестеде ºалыпты ¼лшемдер шкаласы келтiрiлген.

К¾штiк трансформаторларды» стержень диаметрлерi де стандарт ºатардан алыну керек. Я¹ни алдын-ала есептелген стержень диаметрлерi м¸ндерiн т¼менде к¼рсетiлген стандартты стержень диаметрлерiне е» жаºын м¸ндердi ºабылдаймыз d,м: 0,08; 0,085; 0,09; 0,092; 0,10; 0,105; 0,11; 0,115; 0,12; 0,125; 0,13; 0,14; 0,15; 0,16; 0,17; 0,18; 0,19; 0,20; 0,22; 0,225; 0,23; 0,24; 0,245; 0,25; 0,26; 0,27; 0,28; 0,29; 0,30; 0,31; 0,32; 0,33; 0,34; 0,35; 0,36; 0,37; 0,38; 0,39; 0,40; 0,42; 0,45; 0,48; 0,50; 0,53; 0,56; 0,60; 0,63; 0,67; 0,71; 0,75:

К_кр=4П_ф._с/(d²); П_ф._с=К_крd²/4; К_з=4П_с/(К_крd²);

П_с=К_кр К_зd²/4; П_с=К_сd²/4; К_с=К_крК_з

Стерженьнi» диаметрi d бар ше»бер ауданында стерженьнi» активтi ºимасын, я¹ни болатты» таза ºимасын пластина пакеттерiнi» ¼лшемдерi ºабылданбай т½рып, алдын-ала есептеу кезiнде ¸детте болатпен толтыру коэффициентiн Кс пайдаланылады, ол стерженьнi» активтi ºимасыны» Пс диметрi бар d ше»бер ауданына ºатынасына те». Б½л коэффициент екi коэффициенттi» к¼бейтiндiсiнен т½рады – ше»бер ауданын сатылы пiшiнмен толтыру коэффициентi Ккр мен сатылы пiшiндi таза болатпен толтыру коэффициентi Кз.

Алдын-ала есептеу кезiнде Ккр коэффициентiн 5-кестеден алу керек, ал ºорытындылай есептеген кезде Ккр м¸нiн 6-кестеден алу керек. Кз коэффициентiн болатты» т¾рiне ж¸не оºшаулауына байланысты 2-кестеден аламыз.

Суытыл¹ан к¾йiнде жазыл¹ан магниттiк ж¾йеде ярмоны» к¼лдене» ºимасыны» ¼лшемiн ж¸не формасын д½рыс та»дау ерекше роль атºарады. Сатылар саны стерженьнi» сатылар санына те» ярмо ºимасыны» к¼псатылы пiшiнi е» к¼п тара¹ан н½сºа блып табылады. Ярмо бiрºалыпты сы¹ылу ¾шiн ¸детте со»¹ы екi немесе ¾ш пакеттi» ортаº ºимасын ¾лкейту маºсатында оларды бiрiктiредi. М½ндай жа¹дайда магниттiк а¹ын (индукция) стержень бойымен де, ярмо боймен де бiрºалыпты тарайды, ал ярмоны» активтi ºимасы стерженьнi» активтi ºимасынан ¾лнiрек болады, осы себептен де ярмоны к¾шейту коэффициентiн ескеру керек.

К_я= П_я/П_с

6-кестедегi пластина пакеттерi ¾шiн Кя=1,02-1,03 деп ºабылдау¹а болады.

6-кесте.Пакеттердi» енi “а” мен ºалы»дыºтары “в”, мм, п_с æ¸íå ï_я стержень мен ярмо ºимасында¹ы сатылар саны, а_я–ярмода¹ы е» шеткi пакеттi» енi Ê_êð–ше»бердi сатылы пiшiнмен толтыру коэффициентi

Стержень диаметрi	n ñ	Êêð	n ÿ	à (ÿ), ìì	стерженьдегi пакет ¼лшемдерi axb, мм
0,080	4	0,863	3	55	75x14	65x9	55x6	40x5	-	-
0,085	5	0,895	4	50	80x14	70x10	60x6	50x4	40x4	-
0,090	5	0,891	4	55	85x15	75x10	65x6	55x4	40x5	-
0,095	5	0,887	4	50	90x15	80x10	65x9	50x5	40x4	-
0,100	6	0,917	5	55	95x16	85x10	75x7	65x5	55x4	40x4
0,105	6	0,912	5	50	100x16	90x11	80x7	65x7	50x4	40x4
0,110	6	0,905	5	65	105x16	95x11	85x7	75x6	65x4	40x7
0,115	6	0,903	4	65	105x25	95x9	85x6	65x9	40x3	-
0,120	6	0,928	5	60	115x18	105x11	90x10	75x8	60x6	40x4
0,125	6	0,915	5	65	120x18	105x16	95x6	85x6	65x7	40x6
0,130	6	0,918	5	65	125x18	110x16	100x8	80x9	65x5	40x6
0,140	6	0,919	5	65	135x19	120x17	105x10	85x9	65x7	40x5
0,150	6	0,915	5	85	145x19	135x13	120x13	105x9	85x8	55x7
0,160	6	0,913	5	85	155x20	135x23	120x10	105x7	85x7	55x7
0,170	6	0,927	5	85	160x28	145x17	130x10	110x10	85x8	50x8
0,180	6	0,915	5	95	175x21	155x25	135x13	120x8	95x9	65x8
0,190	7	0,927	5	100	180x30	165x17	145x14	130x8	115x7	100x5

Стерженьнi» к¼лдене» ºимасында¹ы сатылы пiшiн ауданы:

П_ф._с.=а_п.с. в_{п.с.  10} ^–6

Стерженьнi» активтi ºимасы

П_с=К_зП_ф.с..

Д¸л осылай ярмо ¾шiн:

П_ф._я.=а_п.я.в_п.я.10^-6,

П_я=К_зП_ф._с.

Трансформаторды» негiçãi электрлiк ¼лшемдерiн септеу.

Трансформаторды есептеу оны» негiзгi электрлiк ¼лшемдерiн – бiр фазаны» ж¸не бiр стерженьдегi ºуат, ЖК ж¸не ТК –лердегi номинал тоº, фазалыº тоº пен кернеу т.б. аныºтаумен басталады.

Трансформаторды» бiр фазасында¹ы ºуат, кВА,

S_ф=S/m.

Бiр стерженьдегi ºуат, кВА,

S=S/C,

М½нда¹ы С–трансформаторда¹ы стерженьдер саны, ал S–трансформаторды» ноиналды ºуаты.

ш фазалы трансформаторларды» ЖК ж¸не ТК орамдарында¹ы номиналды (сызыºтыº) тоºтары, А,

I_жк=S10³/( U_жк), I_тк=S10³/( U_тк),

¶шфазалы трансформаторды» бiр стерженiндегi орауышты» фазалыº то¹ы, А:

ж½лдызша болып жал¹ан¹анда¹ы

I_ф=I,

орауыштарды» ¾щб½рышша жал¹ануында¹ы

I_ф=I/

¶шфазалы трансформаторды» фазалыº кернеуi, В; ж½лдызша болып жал¹ан¹анда¹ы

U_Ф=U/ ,

орауыштарды» ¾щб½рышша жал¹ануында¹ы

U_ф=U;

Жалпылай та¹айындалатын к¾штiк трансформаторлар- да¹ы орауыштарды» екi б¼лiгiнде де ¸р стерженьдердегi орамдар саны бiрдей болады.