Правапіс часціцы ні

разам	асобна
калі слова без ні не ўжываецца: нічагутка, нішчымны, нікчэмны, нікудышны, ніводны	ва ўсіх астатніх выпадках з усімі часцінамі мовы (акрамя адмоўных займеннікаў і прыслоўяў): І ні следу сквапнага, ні звяроў жывых, і ні паху вабнага красак залатых. (Гл.)
З адмоўнымі займеннікамі
разам		асобна
калі займеннік ужываецца без прыназоўніка і ні- з’яўляецца прыстаўкай: ніхто, ніякі, нічый		калі ні аддзяляецца ад займенніка прыназоўнікам і з’яўляецца часціцай: ні з кім, ні ў якім
Заўвага. У злучэннях ніхто іншы, нішто іншае ні пішацца разам з займеннікам. Гэтыя злучэнні ўжываюцца ў сказах, дзе ёсць яшчэ адно адмоўе. У злучэннях не хто іншы, як; не што іншае, як не пішацца асобна і ў склад займенніка не ўваходзіць.

З прыслоўямі
разам	асобна
у адмоўных прыслоўях: нідзе, ніколі, нікуды, ніяк, ніадкуль, нізашто, ніколькі	ва ўсіх іншых выпадках: ні так, ні гэтак; ні летам, ні зімой

Кантрольныя заданні

1. Запісаць словы, раскрыўшы дужкі, вызначыць чацвёртае лішняе.

Варыянт 1:

• (не)вук, (ня)воліць, (ня)многа, (не)навідзець;

• (не)скошана, (не)напісана, (не)падмецена, (не)прыгожая.

Варыянт 2:

• (не)далічыць, (не)дайсці, (не)даацэньваць, (не)дабачыць;

• (ня)воліць, (не)пакоіць, (не)дапісаць, (не)здаровіцца.

Варыянт 3:

• (ні)кчэмны, (ні)дзе, (ні)водны, (ні)чагутка;

• (не)спакойны, (не)пашана, (не)маладзей, (не)ўтульна.

Варыянт 4:

• (не)вядома, (не)абходна, (ня)ўхільна, (не)ўзабаве;

• (ні)кчэмны, (ні)адкуль, (ні)шчымніца, (ні)з кім.

2. Раскрыць дужкі і запісаць у адзін слупок словы, якія пішуцца асобна, а ў другі – тыя, што пішуцца разам.

Варыянт 1: (не)бачылі, (не)дамагаць, (ня)воліць, (не)прыяцель, (не)дзесяць, (не)рыхтуючыся; зусім (не)асветлены; (не)далёка, а блізка; сена (не)звезена, (ня)зжаты.

Варыянт 2: (не)хаця, (ня)шчасце; (ні)якавата, (не)прытульна, (не)напісанае яшчэ, (не)было, (не)праўда, а хлусня; (не)глыбока, (не)памыта, (не)дабачыць.

Варыянт 3: (не)сказаўшы, (не)пагадзь, (не)адкладны, (не)дарагі; (не)свежы, а чэрствы; дзень (не)сонечны, лугі (не)пакошаны, (не)ўзаранае поле, далёка (не)поўны, (не)знарок.

Варыянт 4: (не)дасаліць, (не)здаровіцца, (не)зважаючы, (не)горшы за яе, (не)даказаць, (ні)штавата, (не)закончаны раман, (не)пахісны, зусім (не)здатны; (не)цёмна, а шаравата.

3. Спісаць. Растлумачыць правапіс не (ня), ні з рознымі часцінамі мовы.

1. Не хвалі сам сябе: няхай другія пахваляць цябе. (Прык.) 2. Не ўсё тое рыба, што ў вадзе плавае. (Прык.) 3. Не ўсё тое збываецца, на што чалавек спадзяваецца. (Прык.) 4. Нікому свайго розуму не ўставіш. (Прык.) 5. Нікому з неба само не спадзе. (Прык.) 6. Вер сваім вачам, а не таму, што людзі кажуць. (Прык.) 7. Не чапай нічога і не бойся нікога. (Прык.)