Склонавыя канчаткі агульных назоўнікаў на -а (-я)

Склон

Назоўнікі з націскам

на канчатку

Назоўнікі з націскам на аснове

м. р. і ж. р.

м. р.

ж. р.

Н.

сірата, ханжа, суддзя

непаседа, задзіра, туляга, заіка, чысцёха, ціхоня

Р.

сіраты, ханжы, суддзі

непаседы, задзіры,

тулягі, заікі, чысцёхі, ціхоні

Д.

сіраце,

ханжы,

суддзі

непаседу, задзіру, тулягу, заіку,

чысцёху,

ціхоню

непаседзе,

тулязе,

чысцёсе,

задзіры,

заіцы,

ціхоні

В.

сірату, ханжу, суддзю

непаседу, задзіру, тулягу, заіку, чысцёху,

ціхоню

Т.

сіратой і сіратою, ханжой і ханжою, суддзёй і суддзёю

непаседам,

задзірам,

тулягам,

заікам,

чысцёхам,

ціхонем

непаседай і непаседаю,

задзірай і задзіраю,

тулягай і тулягаю,

заікай і заікаю,

чысцёхай і чысцёхаю,

ціхоняй і ціхоняю

М.

(аб) сіраце, ханжы,

суддзі

(аб) непаседу, задзіру, тулягу, заіку, чысцёху,

ціхоню

(аб) непаседзе,

тулязе,

чысцёсе,

задзіры,

заіцы,

ціхоні

1. Прозвішчы з канчаткам -а (-я) (акрамя прозвішчаў на ненаціскное -га, -ка, -ха), якія паходзяць ад назваў прадметаў жаночага роду, набываюць канчаткі назоўнікаў першага скланення (тыпу вада, зямля, бульба, доля) незалежна ад полу асобы

Склон

Прозвішчы асоб мужчынскага і жаночага полу

Н.

(Ірына, Кузьма) Бульба, Хмара, Каляда, Крапіва, Кропля

Р.

(Ірыны, Кузьмы) Бульбы, Хмары, Каляды, Крапівы, Кроплі

Д.

(Ірыне, Кузьме) Бульбе, Хмары, Калядзе, Крапіве, Кроплі

В.

(Ірыну, Кузьму) Бульбу, Хмару, Каляду, Крапіву, Кроплю

Т.

(Ірынай, Кузьмой) Бульбай, Хмарай, Калядой, Крапівой, Кропляй

М.

(аб Ірыне, Кузьме) Бульбе, Хмары, Калядзе, Крапіве, Кроплі

2. Прозвішчы з ненаціскным канчаткам -а (-я), якія паходзяць

ад назваў прадметаў жаночага роду з асновай на г, к, х,

набываюць склонавыя канчаткі ў залежнасці ад полу асобы:

прозвішчы, якія абазначаюць асоб жаночага полу, скланяюцца

як агульныя назоўнікі жаночага роду з адпаведнай асновай;

прозвішчы, якія абазначаюць асоб мужчынскага полу, скланяюцца

як назоўнікі мужчынскага роду на -а (тыпу бацька) з адпаведнай асновай

Склон

Прозвішчы асоб жаночага полу

Прозвішчы асоб мужчынскага полу

Н.

(Ірына, Міхась) Кніга, Шышка, Сівуха

Р.

(Ірыны, Міхася) Кнігі, Шышкі, Сівухі

Д.

(Ірыне) Кнізе, Шышцы, Сівусе

(Міхасю) Кнігу, Шышку, Сівуху

В.

(Ірыну, Міхася) Кнігу, Шышку, Сівуху

Т.

(Ірынай)

Кнігай, Шышкай, Сівухай

(Міхасём)

Кнігам, Шышкам, Сівухам

М.

(аб Ірыне)

Кнізе, Шышцы, Сівусе

(аб Міхасю)

Кнігу, Шышку, Сівуху

3. Прозвішчы на -а (-я), якія паходзяць ад назваў прадметаў ніякага роду,

скланяюцца як назоўнікі ніякага роду, калі абазначаюць асоб мужчынскага полу, і не скланяюцца, калі абазначаюць асоб жаночага полу

Склон

Прозвішчы асоб мужчынскага полу

Н.

(Рыгор) Палена, Шыла

Р.

(Рыгора) Палена, Шыла

Д.

(Рыгору) Палену, Шылу

В.

(Рыгора) Палена, Шыла

Т.

(Рыгорам) Паленам, Шылам

М.

(аб Рыгору) Палене, Шыле

4. Прозвішчы, якія не суадносяцца з назвамі прадметаў,

скланяюцца ў тым выпадку, калі яны абазначаюць асоб мужчынскага полу

Склон

Прозвішчы асоб мужчынскага полу

Н.

(Павел) Казыра, Харчанка, Бядуля

Р.

(Паўла) Казыры, Харчанкі, Бядулі

Д.

(Паўлу) Казыру, Харчанку, Бядулю

В.

(Паўла) Казыру, Харчанку, Бядулю

Т.

(Паўлам) Казырам, Харчанкам, Бядулям

М.

(аб Паўлу) Казыру, Харчанку, Бядулю

Такія прозвішчы не скланяюцца, калі абазначаюць асоб жаночага полу: Тамара Казыра, Тамары Казыра, Тамары Казыра, Тамару Казыра,

Тамарай Казыра, аб Тамары Казыра

5. Прозвішчы і геаграфічныя назвы на -оў (-аў), -еў (-ёў), -ін (-ын) скланяюцца па змешанаму тыпу (маюць канчаткі

назоўнікаў мужчынскага або жаночага роду і прыметнікаў)

Склон

Прозвішчы

Геаграфічныя назвы

Н.

Баброў , Быкаў, Салаўёў, Жлобін

Р.

Баброва, Быкава, Салаўёва, Жлобіна

Д.

Баброву, Быкаву, Салаўёву, Жлобіну

В.

Баброва, Быкава,

Салаўёва, Жлобіна

Баброў , Быкаў,

Салаўёў, Жлобін

Т.

Бабровым, Быкавым, Салаўёвым, Жлобіным

Бабровам, Быкавам, Салаўёвам, Жлобінам

М.

(аб) Баброву, Быкаву,

Салаўёву, Жлобіну

(у) Баброве, Быкаве,

Салаўёве, Жлобіне

6. Не скланяюцца

прозвішчы на -ко

Сняжко Таццяны, Аляксея

прозвішчы на -іх (-ых)

Сядых Марыі, Віктара

прозвішчы асоб жаночага полу на зычны

Адамовіч (Булановіч, Буяк, Радзюк, Сак, Шупенік, Туль, Кароль, Чмель) Наталлі

іншамоўныя прозвішчы і

геаграфічныя назвы на галосны

Гюго, Дзюкло, Рэно, Жудро;

Токіо

7. Прозвішчы, якія маюць форму прыметнікаў

скланяюцца на ўзор

прыметнікаў з цвёрдай асновай

Н.

Р.

Мятліцкі, Ігнатоўскі

Мятліцкага, Ігнатоўскага

і г.д.