Скланенне множналікавых назоўнікаў

Склон	Аснова на мяккі		Аснова на г,к
Н.	цуглі, сені		абцугі, ападкі
Р.	цугляў, сеняў		абцугоў, ападкаў
Д.	цуглям, сеням		абцугам, ападкам
В.	цуглі, сені		абцугі, ападкі
Т.	цуглямі, сенямі		абцугамі, ападкамі
М.	(аб) цуглях, сенях		(аб) абцугах, ападках
Склон	Аснова на цвёрды	Аснова на зацвярдзелы, р, ц
Н.	абставіны, вусны	клешчы, манеўры, пяльцы
Р.	абставін, вуснаў	клешчаў, манеўраў, пяльцаў
Д.	абставінам, вуснам	клешчам, манеўрам, пяльцам
В.	абставіны, вусны	клешчы, манеўры, пяльцы
Т.	абставінамі, вуснамі	клешчамі, манеўрамі, пяльцамі
М.	(аб) абставінах, вуснах	(аб) клешчах, манеўрах, пяльцах

Кантрольныя заданні

1. Вызначыць чацвёртае лішняе. Адказ абгрунтаваць.

Варыянт 1: вячоркі, далі, вусны, героі.

Варыянт 2: чаравікі, гусі, людзі, плечы.

Варыянт 3: машыны, ночы, сцены, бярозы.

Варыянт 4: вокны, вішні, сёстры, высі.

2. Паставіць назоўнікі ў родным склоне множнага ліку.

Варыянт 1: землі, гнёзды, сыны, печы, сенажаці, вёскі, бітвы, ночы, колы, суседзі.

Варыянт 2: спальні, бярозы, нажніцы, кішэні, грудзі, мінчане, прысмакі, змеі, мышы.

Варыянт 3: Асіповічы, вадасховішчы, вішні, кілаграмы, сёстры, задачы, сосны, лясы, сувязі, соткі.

Варыянт 4: імёны, уборы, дзеткі, ветразі, алені, Пухавічы, ногі, далоні, кадэты, грошы.

3. Утварыць і запісаць словазлучэнні, раскрываючы дужкі.

Варыянт 1: бачыць (хлопцы, дрэвы, зубры, баравікі), злавіць (конь, яблык, матыль).

Варыянт 2: сустракаць (дзядуля, атрад, настаўнік), даглядаць (дзеці, сады, цяляты).

Варыянт 3: разводзіць (карпы, парэчкі), любіць (кветкі, людзі, моладзь, кнігі).

Варыянт 4: вартаваць (стагі, кураняты, вішні, статак), есці (гарох, лешч, брусніцы).

4. Паставіць наступныя назоўнікі ў форме множнага ліку.

Размова, зубраня, чалавек, пісьмо, грамадзянін, рукаў, медзведзяня, кола, дзяўчына, неба, лён, воблака, інжынер, мох, беларус, кветнік, бераг, курган.

5. Праскланяць назоўнікі ў адзіночным і множным ліках.

Брат, конь, стрэльба, фабрыка, станцыя, поле, пушча, вобласць.

6. Перакласці назоўнікі, параўнаць формы ліку гэтых слоў у дзвюх мовах.

Поведение, сумерки, крупа, конопля, черника, грудь, дрожь, ясли, дрова, смотрины, баловство, обручение, хитрость.

7. Паставіць назоўнікі, што ў дужках, у множным ліку і патрэбным склоне.

Варыянт 1:

1. Да (зорка) (позірк) і (тэлескоп) з сівых (век) цярэбяць горды шлях, ды толькі на зямлі спрадвечны клопат, як сэрца, б’ецца ў (грудзі). (Р.Б.) 2. Амаль нідзе ў Еўропе няма (месца), дзе б знаходзілі столькі (скарб), колькі ў Беларусі. (Э.Л.) 3. Шлю падзяку (вясна) і (сябар), жытнім (капа) на шырокім полі. (А.К.) 4. Галлё (яблыня), каб не (падпорка), так і палегла б на траву. (Б.) 5. Верце, людзі, верце – у дружны рост (усход) і (задума), у добры плён на ніве і на сэрцы! (Гіл.)

Варыянт 2:

1. Сярод старых (ліпа), (клён), (дуб), (ясень), (таполя) вялізнага гарадскога парку ўзвышаўся купал царквы. (Кахан.) 2. Як добра пайсці на (вячоркі) ці на ігрышча, чуючы кароткі скрып снегу пад (нага). (Скр.) 3. Шмат пакінута ў падтэксце (думка) і (пачуцце), што яднаюць (людзі), патрэбных адзін аднаму. (Б). 4. Кусты (шыпшына) трапляюцца на схілах (яр), ды на (узлобак), ніколі не араных, падобных на агромністыя (бохан). (Б.) 5. Маладосць цягнецца да незвычайнага, да рамантычных (падарожжа), да небывалых (учынак), да пераадолення (цяжкасць), каб выхаваць у сабе смеласць. (Луж.)

Варыянт 3:

1. Гэта спадчына мне засталася ад (прадзед) – матчыных (песня) дзівоснае прадзіва... (Гіл.) 2. Ёсць нешта незвычайнае ў тым хваляванні, з якім ты набліжаешся да (помнік) народнай славы – да (мясціна), звязаных з найбольш вядомымі (імя). (Б.) 3. Тут, між (пагорак), у гэтых (бор) і (дуброва), каля гэтых (возера) і (рака), каля гэтых (крыніца), узышла і ўзрасла на вякі наша родная мова. (Гіл.) 4. Некаторыя маладыя (дрэўца) пагнуліся пад цяжарам, прыпалі (вяршынка) да зямлі, утварыўшы (сотня) беласнежных (арка). (Лыньк.) 5. Сустракаючыся з (людзі), Яраш упэўніўся, што ў большасці такіх цяжкахворых (жанчына) прыгожыя (волас). (Шам.)

Варыянт 4:

1. На ясным небе загараліся (зорка), дрыгацелі, свяціліся рознакаляровымі (агеньчык). (К-с.) 2. Калі мы ў (прастор) выходзім вясною, у (грудзі) нязменна такое чуццё: як добра за плугам ісці баразною... (Бр.) 3. Намала (паласа) ужо зжата зусім, на другіх жыта яшчэ млее маленькімі і большымі (купа). (І.М.) 4. Птушка насцярожана паблісквала ва ўсе (бок) чорнымі (кропля) (вока). (Луж.) 5. Успырхнула роднае слова падлеткам з цёплых (далонь) матчынай песні. (Р.Б.)