Правапіс суфіксаў дзеепрыслоўяў

Трыванне	Аснова дзеяслова	Суфіксы	Прыклады
незакон-чанае	цяперашняга часу незакончанага трывання	-учы (-ючы) (1 спр.) -ачы (-ячы) (2 спр.)	кажучы, ідучы, малюючы, любуючыся; гаворачы, седзячы, носячы
закон-чанае	закончанага трывання (інфінітыва або прошлага часу)	-ўшы (пасля галосных) -шы (пасля зычных)	даказаўшы, напісаўшы, згубіўшы; залезшы, адвёзшы, дапамогшы

Кантрольныя заданні

1. Спісаць дзеясловы, устаўляючы патрэбныя суфіксы (-ва-, -ава-, -ява-, -іва-, -ыва-).

Варыянт 1: даслед...ць, крыўд...ць, падтрымл...ць, супакой...ць, нашэпт...ць, рад...ўся, паказ...ць, перачыт...ць, адрозн...юць, падкрад...ецца.

Варыянт 2: назапаш...ць, зацяг...ць, настрой...ць, атрымл...ць, расклад...ць, пакут...ць, выраўноў...ць, выкош...ць, распл...цца, сум...ць.

Варыянт 3: пагойд...ць, стрымл...ць, падцяг...ць, закалых...ць, вымень...ць, хвал...ць, фарсір...ць, пабліск...ць, перамол...ць, пасп...ць.

Варыянт 4: здзек...цца, аблепл...ць, замаз...ць, выпрамень...ць, высадж...ць, засвой...ць, звяз...ць, запал...ць, ашук...ць, пераадоль...ць.

2. Спісаць сказы, устаўляючы у словах замест кропак патрэбныя літа-ры. Растлумачыць правапіс суфіксаў -ава- (-ява-), -іва- (-ыва-), -ва-.

Варыянт 1:

1. Мір мы зава...лі ў цяжкай вайне з фашысцкімі захопнікамі. (Час.) 2. Дзеці развіталіся з гаспадыняй, падзяк...лі за начлег і падаліся на станцыю. (Нях.) 3. Хату з усіх бакоў падтрымл...лі падпоры. (З. Б.) 4. Юныя лесаводы пачалі вырошч...ць сосны і дубкі, ялінкі і клёны. (Пол.)

Варыянт 2:

1. На дварэ ў поўную сілу буш...ла вясна. (Саб.) 2. Моцна парыла, а потым стаў павей...ць вецярок. (К-с.) 3. Па-над цёплай лугавінай ноч запаль...е агні. (Я.Я.) 4. Над берагам ракі запан...ла цішыня. (В.Б.)

Варыянт 3:

1. Геолагаў і буравікоў на месца зімоўкі перакід...лі верталётамі. (Асіп.) 2. Дзяўчынка ўзрад...лася, што ёй зусім нечакана трапіўся спадарожнік. (Сач.) 3. Насоў...лася хмара над лесам. (Лыньк.) 4. Адказ...й маці на любоў – будзь верным, добрым сынам! (А.Л.)

Варыянт 4:

1. Дзед Талаш з Нупрэем узялі на сябе задачу абслед...ць пункты, што ляжалі па дарозе на мястэчка. (К-с.) 2. Ён нагінаўся, выпрост...ў пакурчаныя каліўцы, гладзіў далоняю і гаварыў з імі... (Скр.) 3. Да пачатку зімы партызаны кантрал...лі ўсю акругу. (Пол.)

3. Перакласці словазлучэнні, запісаць па-беларуску. Растлумачыць права-піс суфіксаў дзеясловаў.

Варыянт 1: надаивать много молока, выписывать газеты, оклеивать обоями, засеивать рожью, записывать в тетрадь, овладевать знаниями, обессилеть совсем, показывать марки.

Варыянт 2: переваривать повидло, отмахиваться от комаров, проветривать помещение, стягивать одеяло, доказывать правоту, подкармли-вать растение, надламывать веточку, разглядывать вблизи.

Варыянт 3: задаривать приятелей, выплывать наверх, показывать пример, что-то комбинировать, немного нагнаиваться, накалывать ягоды, подписывать протокол, разрумяниваться от волнения.

Варыянт 4: взбадривать шуткой, нанизывать рыбу, засаливать огурцы, признавать себя виновным, развивать память, отговаривать товарища, выслушивать наставления, удваивать счёт.