Прыстаўныя зычныя (в, г)

Прыстаўны в
пішацца		не пішацца
у пачатку слова, у сярэдзіне слова, пасля прыставак		у словах іншамоўнага паходжання, у некаторых уласных імёнах і геаграфічных назвах
перад націскным о	воблака, возера, вокны, адворваць, Лявон, Радзівон	опера, ода, ордэн, Осіп, Озераў, Орша, Омск, Осла але: Вольга, Вогненная зямля
перад націскным і ненаціскным у	вугал, вуда, завулак, навука, павук, цівун, Навум, чарнавусы, вусаты, завушніцы	унія, урна, ультыматум, Урал, Узда, Украіна, Уладзіслаў, Уладзівасток
акрамя таго
перад о ў прыстаўках о-, об-, од- (от-): водгулле, водпуск, вокіс, вотруб’е, вобмацкам, наводдаль		перад прыставачным у: ураджай, участак
у словах вока, востры, вакол і вытворных ад іх: вачыма, вачаняты, шэравокі, вастрыць, завостраны, ваколіца, наваколле		перад у, якое развілося з в: уперад, уюн, уступны, усмятку, упрысядкі

Прыстаўны г пішацца
паралельна з прыстаўным в: гостры (востры)	у словах: Ганна, гэты, гэтак, гэтаксама, гэтулькі, дагэтуль, адгэтуль, гэй! го! га!

Кантрольныя заданні

1. Выпісаць словы з прыстаўнымі гукамі а, і.

Варыянт 1: імжа, іголка, іржавы, агурок, імхі, імгненне, імшары, авалодаць, аршын, ірдзець.

Варыянт 2: іскрысты, авадзень, ілбы, імчаць, амшары, ілгаць, акно, ільгота, іржэўнік, імкненне.

Варыянт 3: аўторак, імкнуцца, іржаць, іржавець, азёры, альховы, ігруша, ірваць, ільдзіна, ігліца.

2. Спісаць. Дзе трэба, дапісаць прыстаўны в.

Варыянт 1: ...абласны, ...ольха, ...унук, ...уліца, ...урна, ...одсвет, ...окны, ...азёры, ...окаць, ...отруб’е.

Варыянт 2: ...удзел, ...астрэйшы, ...астрыё, ...угламер, ...унікум, ...оптам, ...опыт, ...у´ха, ...алешнік, ...улей.

Варыянт 3: ...олава, ...умова, ...унікальны, ...ураджай, ...уліца, ...угальны, ...ультрамарын, ...ордэн, ...Орша, ...універсітэт.

3. Растлумачыць пісьмова, чаму ў адных словах ёсць прыстаўныя гукі, а ў іншых няма.

Варыянт 1: завушніцы, восень, Урбановіч, возера, Орша, уборка, абласны, Белавусаў, завочны, увага, вачаняты.

Варыянт 2: наваколле, оперны, павук, Осла, Обручаў, Вогненная Зямля, гэты, уранку, воблака, аблачынка.

Варыянт 3: узгорак, гэй, Уцёсаў, гісторыя, вуліца, орган, воспа, вуглавы, унікум, ураджай.

4. Перакласці на беларускую мову.

Варыянт 1: озеро, орден, внимание, Узда, Утёсов, узел, уникальный, уголь, ольха, ухо.

Варыянт 2: узкий, острый, угол, Уругвай, участок, олово, остров Врангеля, Ольга, узбек, урок.

Варыянт 3: урна, университет, откуп, обложка, Ужгород, историк, устье, Анна, Огненная Земля, охать.

5*. Выпісаць з тэксту словы з прыстаўнымі літарамі, а затым словы, у якіх прыстаўныя адсутнічаюць.

Вуліца выводзіла на рынак. Ён застаўлены вазамі з паднятымі ўгору аглоблямі. Шум і тлум стаіць навокал. Ігнась глядзіць па баках і дзівіцца, як многа сабралася людзей. Вунь на возе сядзіць тоўсты мужчына. Ён прымайстраваў да аглоблі вагу-стралу і гандлюе ігрушамі.

Бацька ўвесь час трымае ў руках лейцы і варочае беднага Гнядога і туды, і сюды: гэта каб не зачапіцца за чый-небудзь воз. А Гняды імкнецца дастаць канюшыну або сена з чужога воза, нібы не еў тры дні.

Усю дарогу Алеся адольвалі неспакойныя думкі. Прывыкшы спаць у дарозе, ён заплюшчыў вочы, але яму ўсё мроіліся зімовыя іскрыстыя абшары, і сон знікаў.

Колы каціліся паціху, драбіны рыпелі пагражаючы, нібы вось-вось рассыплюцца, і Алесем авалодала такая абыякавасць да ўсяго навакольнага, што ён ні разу не падагнаў каня.

Абымшэлыя вольхі і бярозы ля дарогі, нерухомыя і бязгучныя, не ківалі ні адной сваёй галінай. Ноч насунулася знянацку.

(Паводле А.Чарнышэвіча.)