- •Сарчашмаи худшиносии миллb
- •Соли 1998
- •Тоxикон
- •Муrаддима
- •Осори палеолити миёна
- •Осори палеолити боло
- •Тавсифи xамъияти палеолит
- •2. Мезолит ва неолит
- •Осори мезолит
- •Осори неолит
- •Rадимтарин тасвир[ои рeи санг
- •3. Асри биринxb Гузариш ба сохти rавмии падарb
- •Rувва[ои исте[солкунанда
- •Вилоят[ои таърихию мадании Осиёи Миёна
- •Сохти xамъиятb
- •4. Таркиби нажодии а{олии осиёи миёна дар а{ди биринxb. Масъалаи ориёb. Умумияти [индуэронb. Ориёи[о
- •Ро[[ои кeчиши тоифа[ои [индуэронb ва комплекс[ои археологии Осиёи Миёна
- •Маскан[о
- •2. Xамъияти осиёи миёна дар асри аввали о{ан «Авесто» [амчун сарчашмаи таърихb
- •Xамъияти Осиёи Миёна мувофиrи маълумоти «Авесто»
- •Масъалаи ташаккули rадимтарин давлат[о
- •Зардуштия
- •Футу[оти Куруши II дар Осиёи Миёна
- •Куруш ва Томирис. Шикасти reшуни {ахоманишb
- •Шeриши зидди Хахоманиши[о дар а[ди Дорои I
- •2. Xамъияти осиёи миёна дар аср{ои V-IV пеш аз милод Осиёи Миёна дар [айъати давлати {ахоманишb
- •Сохти иxтимоию иrтисодb, маданият ва дини Суuд, Хоразм ва Бохтар дар аср[ои VI–IV пеш аз милод
- •3. Осиёи миёна ва эрон дар а{ди салтанати {ахоманиши{о
- •Шикасти давлати {ахоманишb
- •Му[ориба[о дар дамга[и Осиёи Миёна
- •2. Муборизаи халr{ои осиёи миёна бо reшуни юнону маrдунb Rувва[ои [арбb ва [унари xангии халr[ои Осиёи Миёна
- •Амалиёт[ои [арбb дар Мовароунна[р
- •Шeриши сол[ои 329–327 пеш аз милод
- •Инrирози империяи Искандари Маrдунb ва оrибати футу[оти маrдуни[о
- •Боби севум юнону бохтар ва порт дар аср{ои III-II пеш аз милод
- •1. Осиёи миёна дар {айъати давлати селевкиён
- •2. Давлат{ои юнону бохтар ва порт Пайдоиш ва таърихи давра[ои аввали Порт ва Юнону Бохтар
- •Муборизаи зидди истилокории Селевкиён
- •Равнаrи давлати Юнону Бохтар
- •3. Сохти дохилb, иrтисодb ва маданияти осиёи миёна дар аср{ои III-II пеш аз милод Давлати Юнону Бохтар
- •Давлати Порт
- •Дигар но[ия[ои Осиёи Миёна
- •Масъалаи пайдоиши йуxи[о
- •{Амлаи rатъb ба Юнону Бохтар
- •2. Осиёи миёна дар аср{ои II-I пеш аз милод Бохтар ва Суuд
- •Давлати rадимии Фарuона – Даван
- •Халr[о ва но[ия[ои шимолb
- •Порт. Uалабаи Порт бар Рим
- •3. Давлати кушон Давраи аввали давлати Кушон
- •Масъалаи хронологияи Кушон
- •Забти сарзамин[о
- •Исло[оти пулии Кадфизи II
- •Канишка ва равнаrи давлати Кушон
- •Таназзули давлати Кушон. Кушониён ва Сосониён
- •4. Ша{р{о ва манзил{ои осиёи миёна дар давраи кушон Бохтари шимолb
- •Суuд, Фарuона, Чоч, Хоразм
- •5. Иrтисодиёти осиёи миёна дар давраи кушониён Хоxагии rишлоr. Обёрb
- •Бинокорb ва [унармандb
- •Савдои дохилb ва хориxb
- •6. Маданият ва дини осиёи миёнаи кушонb Осори хаттb
- •Аrоиди маз[абb
- •Боби панxум сохти иxтимоию иrтисодии осиёи миёнаи rадим
- •1. Историографияи масъала{ои форматсияи иxтимоию иrтисодии uуломдории осиёи миёнаи rадим
- •2. Тасаввуроти {озиразамон дар бораи сохти иxтимоию иrтисодии осиёи миёнаи rадим Таrсимоти иxтимоb ва молумулкb
- •Таркиби xамъияти Осиёи Миёна дар охири [азораи I пеш аз милод ва ибтидои [азораи I милодb
- •Кидориён
- •{Айтолиён
- •2. Масъала{ои таърихи этникb. Муборизаи синфb Масъалаи пайдоиши хиёниён ва [айтолиён
- •Xамъияти [айтолиён
- •Не[зати Маздак
- •Турк[о ва {айтолиён
- •Низои турк[о ва Сосониён. Иrтисодиёт ва сиёсат
- •Муносибати хоrони турк ва [окимони ма[аллb. Синтези Осиёи Миёнаву турк
- •Не[зати Абрeй
- •2. Тахористон дар асри VI – ибтидои асри VIII Маълумоти сарчашма[о дар бораи вазъияти Тахористон дар асри VI – ибтидои асри VIII
- •Таърихи сиёсb
- •Обёрb. Хоxагии rишлоr
- •Ҳунармандb ва тиxорат
- •Бинокорb. Меъморb
- •Санъати тасвирb
- •{Айкалтарошb, кандакории чeб ва дигар намуд[ои санъат
- •Тавсифоти умумb
- •Сюан-сзан ва Хой Чао дар бораи Суuд
- •Таърихи сиёсb
- •Обёрb. Хоxагии rишлоr
- •{Унармандb ва тиxорат
- •Мустамликадории Суuдиён
- •Кашфи Rалъаи кe[и Муu ва [африёти Панxакенти rадим
- •Самарrанд, Варахша ва дигар бошишго[[ои ша[рb
- •Бинокорb
- •Санъати тасвирb
- •{Айкалтарошb. Санъати мусиrb ва раrсb
- •Хати суuдb ва адабиёти он
- •Аrоиди маз[абb
- •4. Дигар но{ия{ои осиёи миёна Уструшан
- •5. Сохти иxтимоию иrтисодb. Ташаккули муносибат{ои феодалb
- •Пайдоиши ислом. Шикасти давлати Сосонb
- •2. Аз тарафи араб{о забт карда шудани мовароунна{р (давраи аввал) Парокандагии сиёсии Мовароунна[р дар миёна[ои асри VII
- •Ба сар[ади Осиёи Миёна расидани лашкари араб. {амла[ои нахустин ба Мовароунна[р
- •Муборизаи суuдиён, тахористони[о ва дигар халr[ои Осиёи Миёна бар зидди истилогарон
- •Мудофиаи Самарrанд
- •Иттифоrи Суuд, Чоч, Фарuона ва Туркон
- •3. Аз тарафи араб{о забт карда шудани мовароунна{р (давраи дувум) а[воли халr[ои Осиёи Миёна
- •Муборизаи суuдиён, фарuони[о ва туркон дар сол[ои 720–722
- •Муборизаи Хатлонзамин бар зидди истилогарон
- •Оrибати ба хилофати араб [амро[ карда шудани Осиёи Миёна
- •4. Роли халr{ои осиёи миёна дар муборизаи байни умави{о ва аббосиён Гурe[[ои мухолиф дар хилофат
- •Не[зати Абeмуслим
- •Шeриши Сумбоди Муu ва не[зати Муrаннаъ
- •Саффориён (873–903)
- •Таъсиси давлати Сомониён
- •Сохти давлатb ва ташкили дастго[и идораи он
- •Низоъ[ои байнихудии феодалb ва суст шудани давлати Сомониён. Истилои Rарохониён
- •2. Хоxагb, маданияти моддb, муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Хоxагии rишлоr
- •Исте[соли маъдан ва кe[корb
- •Исте[соли шиша ва сафололот
- •Дигар намуд[ои касбу [унар
- •Бинокорb ва меъморb
- •Тиxорат ва муомилоти пул
- •Бухоро – маркази давлати Сомониён
- •Созмони инъомоти феодалb ва заминдории шартb
- •Рентаи феодалb, [аёти де[rонон ва не[зат[ои халrb
- •Анxоми ташаккули халrи тоxик
- •Оид ба масъалаи пайдоиш ва инкишофи забони адабиёти классикии тоxик
- •3. Илм ва адабиёти халrи тоxик (аср{ои 1х-х) Тараrrиёти адабиёти бадеb
- •Илму фан
- •Халrи тоxик дар давраи салтанати Uазнавиён
- •Салxуrи[о ва суrути давлати Uазнавиён
- •Давлати Uури[о
- •Салxуrи[о ва Низомулмулк
- •Не[зати исмоилия
- •Rарохониён
- •Rарохониён ва rарахитои[о
- •Хоразм ва давлати Салxуrb
- •Шeриши Санxар. Истилои давлати rарохонb аз тарафи Му[аммади Хоразмшо[
- •2. Хоxагb ва муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Иrтаъ ва заминдории шартb дар аср[ои хi–хii
- •Моликияти замин ва де[rонон
- •Касбу [унар дар аср[ои хi–хii
- •Муомилоти пул
- •3. Маданияти асри хi-ибтидои асри хiii Бинокорb, меъморb ва [унари амалb
- •Илму адаби тоxик дар асри хi– аввали асри хiii
- •Па[н шудани тасаввуф ва ро[ ёфтани он ба адабиёти форсу тоxик
- •Мудофиаи rа[рамононаи Хуxанд. Темурмалик
- •Футу[оти минбаъдаи Чингизхон дар Осиёи Миёна
- •{Аёти хоxагb пас аз истилои муuул
- •Шeриши Ма[муди Торобb
- •Сиёсати дохилии Мангуrоон ва [окими тоxир - Масъудбек
- •Исло[оти пулии Масъудбек. Rисман барrарор шудани [аёти ша[р ва тиxорат
- •Осиёи Миёна дар нимаи аввали асри хiv
- •2. Муносибат{ои иxтимоию иrтисодии осиёи миёна дар замони муuул{о Категория[ои моликияти замин. Суюрuол
- •Категория[ои де[rонон. Масъалаи сохти крепостноb. Uуломb
- •А[воли пешаварон
- •3. Маданияти халr{ои осиёи миёна дар замони муuул{о Меъморb. Касб[ои амалb. Санъат
- •Илму адаби тоxик дар асри хiii – миёна[ои асри хiv
- •Xунбиши сарбадорон
- •Ба сари [окимияти Мовароунна[р омадани Темур ва футу[оти минбаъдаи e
- •Муборизаи сулолавии Темуриён
- •{Укмронии Улуuбек
- •Rатли Улуuбек. Низоъ[ои феодалb
- •Муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Вазъи умумии хоxагb ва истисмори де[rонон
- •Категория[ои моликияти феодалон ба замин. Суюрuол дар асри хv
- •Тиxорат
- •Ша[р ва касбу [унар
- •3. Маданият Бинокорb ва меъморb
- •Санъати наrrошb ва миниётур
- •Илму адаб дар нимаи дувуми аср[ои хiv-хv
- •Муборизаи байни Шайбониён ва Бобур
- •Осиёи Миёна дар нимаи аввали асри хvi
- •Низоъ[ои феодалон. Абдуллохони II ва «xамъ кардани мулк[ои хоса»
- •2. Муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Моликият ва истифодаи замин
- •Касбу [унар, тиxорати дохилb ва муомилоти пулb
- •Тиxорати хориxb. Муносибат[ои дипломатb
- •3. Масъалаи этногенези халrи eзбек
- •4. Маданияти моддb ва маънавb Бинокорb ва меъморb
- •Адабиёти бадеb ва таърихнигории тоxик дар асри хvi
- •Афзудани парокандагии феодалb. Сиёсати дохилии Убайдуллохон
- •2. Муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Вазъи хоxагb. Даромади замин. Андоз[ои ша[р
- •Ба дасти феодалон xамъ шудани моликияти замин
- •Xунбиш[ои халrb
- •Касбу [унар, тиxорат, муомилоти пулb
- •3. Маданияти моддb ва маънавb меъморb ва санъат
- •Адабиёти бадеии тоxик ва солнома[ои таърихии асри хvii – ибтидои асри хviii
- •Оuози [укмронии Манuития
- •2. Мубориза дар ро{и муста{кам кардани аморати бухоро
- •Аморати Бухоро дар нимаи аввали асри хiх
- •Давлати хонии Хerанд дар нимаи аввали асри хiх
- •Нобудшавии а[олb ва харобии хоxагb дар натиxаи xанг[ои байни давлат[ои феодалb
- •3. Муносибат{ои иxтимоию иrтисодb Rувва[ои исте[солкунанда
- •Тиxорат
- •Заминдории феодалb. А[воли оммаи халr
- •Муборизаи синфb
- •4. Муносибат{ои иrтисодии байни осиёи миёна ва россия. Тадrиrи осиёи миёна аз тарафи олимони рус
- •Тавсеаталабии Британия дар Осиёи Миёна ва раrобати Англияву Россия
- •Тадrиrи илмии давлат[ои Осиёи Миёна
- •5. Маданияти моддb ва маънавb
- •Бинокорb ва меъморb
- •{Аёти илмb ва адабb
- •{Уxуми reшун[ои подшо[b ба Осиёи Миёна
- •Таъсиси генерал-губернатории Туркистон ва пешравии минбаъдаи reшун[ои подшо[b
- •Муборизаи Англия ва Россия барои доираи нуфуз. Вусъати мулк[ои Россия дар Осиёи Миёна
- •{Уxуми reшун[ои подшо[b ба Туркманистон
- •«Масъалаи Помир» ва [алли он
- •2. А{амияти прогресивию таърихии ба россия {амро{ шудани осиёи миёна
- •А[воли косибон
- •2. Вазъияти оммаи халr дар кишвари туркистон ва аморати бухоро
- •8. {Аракат{ои халrb дар осиёи миёна ва дар он{о иштирок кардани тоxикон
- •Ошeб[ои халrb дар бекии Балxувон
- •Ошeб[о дар дигар ма[ал[ои Осиёи Миёна
- •А[воли ме[наткашон
- •2. Вазъияти аморати бухоро дар арафаи револютсияи сол{ои 1905-1907
- •Равнаrи муомилоти тиxорат
- •А[воли а[ли ме[нат
- •3. Револютсияи сол{ои 1905-1907 ва иштироки ме{наткашони тоxик дар он
- •Ривоxи минбаъдаи [одиса[ои револютсионb
- •Авx гирифтани фаъолияти миллатчиёни буржуазb
- •2. Шeриши соли 1916 ва а{амияти он Таъсири харобиовари xанги соли 1914 ба иrтисодиёти Россия
- •Саршавb ва xараёни шeриш
- •3. Револютсияи буржуазb-демократии феврали 1917 ва а{амияти он дар {аёти халrи тоxик
- •4. Маорифпарварb ва адабиёти тоxик (нимаи дувуми асри хiх - ибтидои асри хх) Маорифпарварb дар нимаи дувуми асри хiх – ибтидои асри хх
- •5. Адабиёти тоxик дар ибтидои асри хх Фаъолияти адибони пешrадами тоxик
- •Фе{рист{о тавсифи сарчашма{о
- •Сарчашма{о ва адабиёти истифодашуда* Осори классикони марксизм-ленинизм
- •Монография ва маrола[о
- •Сарчашма[о
- •Рeйхати ихтисора{о
- •Фе{ристи ашхос
Rарохониён ва rарахитои[о
Дар аввали чоряки дувуми асри ХII мардуми сершумори кидонb {афтрудро бо ша[ри Баласоuун ишuол намуда, империяи бузурги худро, ки то шимоли шарrии дарёи Енисей рафта мерасид, таъсис карданд. Сипас, он[о тамоми мулк[ои боrимондаи Rарохониёни шарrиро тасарруф карда, ба Rарохониёни uарбb, яъне мовароунна[рb та[дид намуданд. Дар осори муаллифони мусулмон, ки воrеа[ои онваrта ва муваффаrият[ои сиёсии кидониро тавсиф кардаанд, ин мардум номи rарахитоиро гирифтааст.109
Соли 1137 Rарахитои[о дар наздикии Хуxанд Ма[муди Rарохониро торумор карданд. Ма[муд дастнишондаи содиrи султон Санxар буд. {атто дар сикка[ои худ номи eро ёд менамуд. Аммо ин бор султон Санxар ба Ма[муд дасти ёрb дароз карда натавонист, зеро худаш бо xанги Хоразм банд буд. Дуруст аст, ки rарахитои[о дар чунин маврид барои uалаба аз фурсат истифода набурданд.
Вале чанд сол нагузашта rарахитои[о дар xанги сахти [алкунанда ба reшуни мутта[идаи Ма[муди Rарохонb ва султон Санxари Салxуrb чунон зарбае ворид оварданд, ки дар таърихи ин се сулола ба эътибори мар[илае а[амият пайдо намуд. Ин [одиса 9 сентябри соли 1141 дар дашти Катвони назди Самарrанд ба вуreъ пайваст. Reшун[ои салxуrиву rарохонb тамоман торумор гардиданд, Султон Санxар ва Ма[муд аrиб нишастанд. Rарахитои[о бошанд, Бухоро ва тамоми Мовароунна[ри марказиро забт намуданд.
Таносуби rувва[ои сиёсии Осиёи Миёна таuйир ёфт. Rарахитои[о [ам, мисли Салxуrи[о, сулолаи Rарохониёнро аз байн набурданд, балки ба вассали худ мубаддал карданд. Rарохониён мебоист ба Гeрхон – сардори давлати Rарахитои[о хироx медоданд. Султон Санxар бо xанг[ои зидди Отсизи Хоразмшо[, ки пас аз му[орибаи Катвон ва шикасти Санxар хеле uайрат пайдо карда буд, саргарм шуда, [атто мубориза бурдан бо Rарахитои[о ва барrарор кардани нуфузи пешинаи худро дар Мовароунна[р аз гeшаи хаёл [ам намегузаронид.
Rарахитои[о ба кор[ои дохилии Rарохониён мудохила намекарданд. Баласоuун [амоно пойтахти он[о ба шумор мерафт. Дар давлати Rарохониён чунин вазъият ба амал омад: пас аз му[орибаи дашти Катвони Самарrанд чанд ваrт мамлакатро бародари Ма[муди Rарохонии фироркарда идора намуд, Фарuона бошад, дар дасти хонадони «{асаниён», яъне Rарохониёни шарrb буд. Вале аз нимаи дувуми асри ХII (соли 1156) хонадони фарuонии Rарохониён Самарrандро [ам ба итоати худ дароварданд. Аз [амин ваrт, пас аз фосилаи дуру дарозе Мовароунна[р дубора ба ихтиёри шохаи шарrии Rарохониён гузашт, ки он[о ду вилояти пурсарват – Мовароунна[ри марказb ва Фарuонаро дар та[ти [окимияти худ мутта[ид намуда буданд. Аммо бояд rайд кард, ки Мовароунна[ри марказb ва Фарuона дар нимаи дувуми асри ХII ва ибтидои асри ХШ амалан [амчун ду мулки калони мустаrил дар дасти узв[ои гуногуни як хонадон боrb монданд. Маркази яке Самарrанд ва маркази дигаре Ўзганд муттасил, бо ихтиёри худ ба таври фаровон пул мебароварданд, [ар ша[р ба номи [окими худ бо тамоми унвону лаrаб[ояш сикка мезад. Ба [ар [ол Самарrанд пойтахти тамоми давлат низ [исоб мешуд ва [окими он исман сардори сулола ба шумор мерафт. Ин ифодаи худро дар он меёфт, ки унвону лаrаб[ои [окимони Самарrанд аз хокимони Фарuона баландтар буд.110
Uайр аз ин, дар ин ваrт [ам, амлокдорони хурди вассалмаrом низ вуxуд доштанд, вале он[о дигар вазни сиёсии дар асри ХI доштаи худро аз даст дода буданд. Дар ин бора нисбат ба асри ХI хеле кам шудани сикка[о дар аср[ои ХII ва ибтидои ХIII, ки ба номи амлокдорони хурд бароварда мешуданд, ша[одат меди[ад. Фаrат садр[ои Бухоро маrоми махсусе доштанд. Он[о як навъ хонадони намояндагони рe[ониёни олирутба ма[суб меёфтанд. Лаrаби он[о [ам «садри xа[он» буд, аввал[о вазифаи олии рe[онии ша[рро адо мекарданд, вале баъдтар ба умури идора низ бештар дахолат мекардагb шуданд. Бонуфузтарини он[о на фаrат дар асл Бухороро идора мекарданд, балки [атто зо[иран хам мансаби [окими ша[рро гирифта буданд. Муносибати он[о бо Rарохониёни Самарrанд ни[оят мураккаб буд. Садр[о [окимияти олии он[оро эътироф карда, сикка[оро ба номи он[о мезаданд. Го[о [окимияти Бухоро тамоман ба дасти Rарохониён мегузашт, го[о баръакс, садр[о со[ибихтиёр шуда, худашон ба Rарахитои[о хироx меuундоштанд. Он[о, ки бе ин [ам барои афзудаии сарвати худ аз ро[у восита[ои гуногун ба таври фаровон истифода мебурданд, бо ба[онаи хироxuундорb боз [ам зиёдтар uанимат ба даст меоварданд.