Oligopol

Istotą oligopolu jest to, że w danej gałęzi istnieje tylko kilka (czasem kilkanaście) przedsiębiorstw, z których każde ma znaczny udział w rynku. Cena w oczywisty sposób zależy od wielkości sprzedaży i na odwrót

- sprzedana ilość zależy od ceny. Bardzo istotną cechą oligopolu jest ponadto współzależność - fakt, że każdy jego uczestnik musi uwzględnić wpływ własnych działań na zachowanie rywali. Podejmowane decyzje nie mogą opierać się tylko na wewnętrznej kalkulacji, muszą brać pod uwagę prawdopodobne reakcje konkurentów. Charakterystyczną cechą oligopolu jest poza tym łatwość zmowy producentów - jawnego lub tajnego porozu­mienia między firmami, mającego na celu wyeliminowanie lub ograniczenie wzajemnej konkurencji (głównie przez ustalenie limitów produkcji, podział rynków i wspólną politykę cenową).

Równowaga przedsiębiorstwa działającego w ramach oligopolu kształ­tuje się według podobnych zasad jak w przypadku monopolu. Ceteris paribus, przedsiębiorstwo oligopolistyczne napotyka jednak na bardziej elastyczny popyt i ma mniejsze szanse osiągania dużych zysków nad­zwyczajnych na długą metę. Gałąź będąca domeną oligopolu z reguły realizuje zysk ekonomiczny także w długim okresie.

W przypadku zawarcia przez producentów efektywnego porozumienia i utworzenia kartelu lub nieformalnego klubu oligopol jako całość za­chowuje się podobnie jak wielozakładowy monopol, tzn. w pierwszej kolejności stara się zmaksymalizować łączny zysk całej grupy. Dopiero po wyznaczeniu optymalnej skali produkcji i optymalnego poziomu ceny dla całego kartelu, jego uczestnicy mogą szukać dla siebie najkorzystniejszych rozwiązań, ale w ramach ograniczeń narzuconych przez wspólną politykę produkcyjną i cenową.

Zazwyczaj przedmiotem wspólnych ustaleń jest:

1. łączna maksymalna wielkość produkcji i wynikające z tego limity produkcyjne dla uczestników porozumienia,

2. cena minimalna,

3. podział rynków zbytu lub kanałów dystrybucji.

Członek kartelu może szukać optymalnych dla siebie rozwiązań jedynie w ramach tych ograniczeń. Nie może przekroczyć przydzielonego mu limitu produkcji, ani konkurować z partnerami za pomocą niższej ceny (o ile ustalona została cena minimalna). Oznacza to często konieczność wyboru rozwiązań suboptymalnych, nie zapewniających maksymalnego zysku, tzn. ponoszenia określonych ofiar indywidualnych w imię wspólnych interesów całej grupy.

Korzyści z udziału w porozumieniu to poczucie bezpieczeństwa, złago­dzenie wzajemnej konkurencji, stabilizacja cen (osiągana dzięki wprowadze­niu limitów produkcyjnych i gromadzeniu wspólnych zapasów buforowych,