Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

М. Тынышбаев атындағы Қазақ көлік және

коммуникациялар академиясы

«Радиотехника және телекоммуникациялар» кафедрасы

БЕКІТЕМІН

Оқу және ғылыми жұмыс проректоры

__________ А.Д. Монастырский

__________

«Телефония негіздері» пәнінен

тәжірибелік сабақтарға арналған

әдістемелік нұсқаулар

(050719 – Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар

мамандығының студентері үшін)

Алматы – 2011

«Телефония негіздері» пәнінен тәжірибелік жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар 050719 - «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар» мамандығының студентері үшін жұмыстық оқу жоспары мен оқу пәннің бағдарламасы бойынша құрылған.

Пікір жазғандар:

Жумашева Ж. ­– т.ғ.к., ҚазҰТУ доценті

Бекмагамбетова Ж.М. – т.ғ.к., ҚазККА доценті

Авторы: Азелханова Ж.А. – аға оқытушы

Әдістемелік нұсқауларда телефонмен тарату сапасының нормасы мен бағалау әдісі, электракустикалық түрлендіргіштер, телефондардың электрлік сипаттамалары, телефон аппараттары, радиотелефондар қарастырылған.

Әдістемелік нұсқаулар «Радиотехника және телекоммуникациялар» кафедрасының отырысында талқыланған және оң шешім алған («13» қантар 2011 ж. №9 хаттама).

Әдістемелік нұсқаулар «Автоматтандыру және телекоммуникациялар» факультетінің Оқу-әдістемелік бюросының отырысында қарастырылған және ұсынылынған («17» наурыз 2011 ж. №7 хаттама).

Әдістемелік нұсқаулар «ҚазККА» АҚ Оқу-әдістемелік кеңесі төралқасының отырысында мақұлданған және бекітілген («30» наурыз 2011ж. № 3а хаттама).

КІРІСПЕ

«Телефония негіздері» курсы үшінші курста оқылады. Курстың негізгі материалдары оқу-әдістемелік құралында баяндалған.

Курстың мақсаты – телефон байланысынын құру негізгі принциптерін, электракустикалық түрлендіргіштерді және телефон аппаратарын оқуда, абонентке пайдалануына мүмкіндік беретің қызмет көрсетудің кең спектірің оқуда негізделеді.

Курстың материалы «Жоғары математика», «Физика 1», «Физика 2», «Радиотехника, электроника және телекоммуникация негіздері 1», «Радиотехника, электроника және телекоммуникация негіздері 2» жоғары оқу бөлімінде алынған білімдерде негізделеді.

«Телефония негіздері» пәннің тәжірибелік жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқауларда есептер келтірілген. Есептерді шығару алдында оның шартты жазылған және әр варианттарға мәндері берілген. Есептiң шешiмi қысқаша түсiндiрулермен қоса берілген және пайдаланылған әдебиеттерге сілтеме берілген.

Берілген есептерді вариант бойынша шығарып, стандартқа келтіріп, пайдаланылған әдебиеттерімен толтырып және қолын қойып тексеруге тапсыру керек.

1. Жаттығу тапсырмаларының орындауы бойынша әдiстемелiк нұсқаулар және ұсыныстар

Әдiстемелiк нұсқаулар келесі тапсырмалардан тұрады:

а) телефонмен тарату сапасының нормасы мен бағалау әдісі;

б) электракустикалық түрлендіргіштер;

в) телефондардың электрлік сипаттамалары;

г) телефон аппараттары;

д) радиотелефондар.

Жұмысты орындау үшін қажет:

• әрбiр тапсырманың теориялық және әдiстемелiк негiздерiн талқылану;

• тапсырманың орындауын мысалды қарап шығу;

• әрбiр тапсырмаларда келтiрiлген нұсқауларға арналған бастапқы ақпараттың вариантын анықтау;

• қажеттi есептеулердi орындау және тиiстi есептеу нәтижесiн ресiмдеу.

1.1 Телефонмен тарату сапасының нормасы мен бағалау әдісі

Бүгiн, жұмыс жасау және кез келген қазiргi өндiрiстiң дамытуы мүмкiн емес (БАЖ) басқарудың автоматтандырылған жүйелерiн және байланыс құралдарын қолданусыз. Соңғы он жылдыққа есептеушi техниканың кең енгiзуi және БАЖ-дың есептеуiш орталықтармен және объекттерiнiң арасындағы ақпарат алмасу қамтамасыз ететiн мәлiметтердiң тапсыру құралдары жүредi.

Таралған есептеуiш желiлердiң (ТЕЖ ) құрастыруы ақпараттың үлкен көлемдердiң жиынның ұйымы, сақтау, өңдеу және автоматты берiлуiн мәселенiң шешiмiмен байланған. Ақпараттың дұрыстығы ақпараттық айырбастың сапа анықтайтын ең маңызды мiнездемелердiң бiрi болып табылады. Сайып келгенде, деректердi беру жүйесi территориялық-таралған БАЖ-нің және ақпаратты-есептегiш желiлерінің ең маңызды бөлiгi болып табылады, жұмыс жасауды олардың тиiмдiлiгi және сапа негiзiнен анықтайды. Қазiргi байланыс желiлерi жеке өлкелердiң арасындағы қалааралық, өлке аралық және халықаралық байланыстың арналарының әлсiз дамушылығы, магистралдiқ арналардың жеке бөлiмшелерiнiң төменгі өткiзу қабiлетi және байланыс арналарының жеткiлiксiз дамытуларымен бейнеленедi.

Бiздiң елде өте жайылған (ЖПТЖ) жалпы пайдаланулар телефон желiлері. Онда (ДБА) деректердi берудi аппаратураның қосуының жылдамдығы барынша 33600 мен 57600 бит/с аралығында құрайды, жүзеге асатындай орнықты жұмыс жылдамдықтарда 14400 бит/с жоғары емес жүредi. Бұл желiде аналогтты коммутациялық және арнақұрастырушы жабдықтар артық болады. Сонымен бiрге ерекшеленген аналогтты және цифрланған арналардың негiзінде салынған таралған есептеуiш желiлер бар болады. Цифрланған қалааралық арналар қазiргi желiге әлi нашар ендiрген, сондықтан оның негiзiн аналогтты арналар құрайды. Аналогтты желiлерде деректерді беру апаратурасы пайдаланады сондай ақ жалпы пайдаланулар телефон желiлерінде қолданылады, қоспағанда, сонымен қатар қолдануда 4-сымды модемдер болуы мүмкiн. Қосудың нақты жылдамдығы ерекшеленген арнада ЖПТЖ қарағанда 19200 мен 31200 бит/с аралығындағы толқиды. Бұдан басқа, қолдануы ерекшеленген арналар қалааралық деректердi беруге шығын азайтуға мүмкiндiк бередi.

Шағын қашықтықта бiр-бiрінен болатын ұйымдар үшiн (қала шектерiндегi) өткiзгiш орынды түзу сымдарды пайдаланады. Бүгiнгi күнге бiрнеше километрлердiң қашықтығындағы 6 Мбит/с тен 64 Кбит/с дейiн жылдамдықтарында жұмыс iстеуге мүмкiндiк берген деректерді беру аппаратурасы бар болады. Байланыстың бұл түрi өте перспективалы, онын құны телефон арналарына арналған модемдермен мөлшерлес. Жылжымалы байланыс таралған есептеуiш желiлерінде (ТЕЖ ) шектелген қолдануды алады, өйткенi сонымен бiрге радиотолқын таратуға қатысты мәселелер пайда болады: сигналдың басылуы, үзiлiстер, бiр жиiлiктен басқасына бiр кәрез аймақтан басқасына өткенде ауыстырып қосу артынан. Аталғаны 4800 бит/с-шi деректердi беру жылдамдығын жоғары шек қояды.

ISDN технологияларын қолдануы абонентке 64 Кбит/с жылдамдықпен жұмыс iстеу мүмкiндiгiн бередi. Бұл байланыстың түрi бiрақ бүгiнгi күнге жабдықтың және трафиктың жоғары құны артынан Қазақстанның аумағындағы шектелген таратуын алады. Ең жоғары сапа көрсеткiштерi және берiлетiн ақпараттың жылдамдығы (ТОБЖ) талшықты-оптикалық байланыс желілері алады, өйткенi оларда өте жақсы жылдамдықпен бiрнеше Гбит/с-тiң жұмыс iстеуге мүмкiндiк береді.

Егер ұйымдарда төселген кабелі болмаса және оның төсемiнiң құны өте жоғары болса, радиобайланыстар немесе спутниктi байланыс қолдану мүмкiн. Радиоарна 64 Кбит/с-тен 2048 Мбит/с-ке дейiн жылдамдықпен мәлiмет беруге мүмкiндiк бередi. Спутниктi арнаны ұйымдастыру жеткiлiктi қымбат.

Ең алдымен жабдықтың құндары (ондық мың долларлар), сонымен бiрге Серiктердiң Inmarsat үшiн 4$/мин-нан (аналогтты арна үшін, жылдамдық 9600 бит/с-ке дейiн) 10$/мин-е дейiн (цифрлық арна үшін, жылдамдық 64 Кбит/с) құрайтын байланыс арналары бұл мерзiмдi төлеу.

Деректердi беру арналарының бақылауының әдiстердiң бiрлерi екiншi статистикалық сипаттамалар бойынша бақылау болып табылады - дискреттi элементтердiң тiзбегiндегi қателерiнiң санағы және олардың бұрмалауын тәуелдi сипаттың есепке алуы бар ақпаратты блок. Белгісіз мүмкіндікті бағалау үшін, әдеттегiдей, (кодтық комбинацияларға) жеке элементтер бойынша қателердiң коэффициентi қолданылады. Оның қолдануы дегенмен тек қана қателердiң үлестiрiлуi бар арналары, жақын тәуелсiзге орынды.

Арнаның күйiн бағалау, элементтердiң қателерiнiң топталуын сипаттайтын (ақпараттың блоктарының берiлетiн бұрмалауларын өзара байланысына алып келедi) көрcетiлген әдiстiң қолдануында анық теңбе-тең емес және бақылаудың түбегейлi қателерiне бағытталатын болып қалыптасады. Сондықтан бұл әдiстiң қолданылғыштығы байланыс арнасының күйiн квази тұрақтылықты мерзiммен шектеледi.

Арнаның күйi (элементтiң қатесi, ақпараттың кодтық комбинация немесе блогiнiң бұрмалауы ) оқиғаның оң нәтижесiнiң ықтималдығымен бағаланады, бақылаудың есебi бiрiншi және екiншi тектiң қателер ықтималдықтарының бақылауының ақиқаттығын мiнездеуге мүмкiндiк берген белгiсiз ықтималдық туралы статистикалық болжамдардың тексеруiн есепке түйiстiре алады.

Негiзгiсi арнаны бағалау бұл әдiсiнiң мәселесi бақылау берiлетiн тiзбегiнiң минималды мүмкiн ұзындығының таңдауы, сонымен бiрге сынауларды өткiзудi уақыт болып табылады. Бақылау тiзбегiнiң ұзындығын бiртiндеп талдау әдiсiн (ДБА типі, оның жылдамдығы) нақты жұмыс жағдайларынан сүйене орындайды. Сынау үшін арналған уақыт ең үлкен жүктеменiң сағатын алады.

Бақылаудың бұл әдiсiнiң артықшылығы ешқандай да өлшеуiш аппаратура керек болмайтын, барлық бақылау ДБА арқылы iске асыруға болатын және арнайы бағдарламаларының кешені болғандығында. Бұдан басқа, бұл әдiс (байланыстың радиоарналар, арналар, кабельдің байланыс жолдарымен жасалған) арналардың кез келген түрлерiнiң бақылауына қолайлы. Бұл әдiстің көмегiмен арнаның мiнез-құлығын, және бұл баға арналар үшін ұқсас, берiлудiң әр түрлi жүйелерiн болжауға болады.

Бақылаудың басқа әдiсi - бұл өлшеуiш аппаратура көмегiмен (тағы басқалар фазаның дiрiлдеуi, өтудi амплитудалық-жиiлiк мiнездеме, топтық уақыт) тональді жиiлiктiң арналарының алғашқы статистикалық мiнездемелерiнiң бақылауы.

Жалпы жағдайда бұл әдiсті үш нұсқауда жүзеге асыруға болады :

1. Бiр-бiрден немесе бiрнеше алғашқы статистикалық сипаттамаларға пайдалануды процессте адамның кiрiсуiсiздiң ТЖ арналардың күйiн автоматты бақылау.

2. Алғашқы статистикалық сипаттамалар бойынша деректердi беру арналарының жылдамдығының бағасы.

3. Алғашқы статистикалық сипаттамалар бойынша деректердi берудi сапаның бағасы.

Бірінші вариантта бақылауға арналған аппаратура қалааралық станцияларда орналасады.

Алғашқы статистикалық сипаттамалар бойынша ерекшеленген арналардың бақылау және бағасының әдiсi негiзiнен өзіндік кемшiлiктерi болады :

• өлшенген сипаттамалар көмегімен ДБА осы арнада жұмыс істеген кезде болжауға болмайды;

• сипаттамаларды өлшегенде көп уақыт кетеді және ДБА жұмысын тоқтату керек, жедел қимылдаушылықтың жоқтығы.

Әдiстiң артықшылықтарына келесi жатқызуға болады :

• қателікті пайда болу себебің анықтау мүмкіндігі және оны жою;

• ол деректерді беру арнасынан нені күтетіне мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, тональді жиілікті арнаны бақылау әдісідеп ең жақсы біріншілік статистикалық сипаттамалары бойынша бақылау деп санауға болады

Арналарының сипаттамаларының анализі көрсетті, деректерді беру сапасына кейбіреулері ғана әсер етеді – бұл берілетің сигналдардың амплитудасының өзгеруі, байланыстың ұзылуы, импульсты бөгеулер және фазалардың өзгеруы.

Сонымен қатар, деректерді беру кезінде қате дестенің пайда болу мүмкіндігі келесі формуламен анықталады:

P(t) = P_s(t) + P_a(t) + P_ab(t) + P_i(t) + P_ph(t), (1.1)

мұндағы P(t) – біріншілік статистикалық сипаттамаларының есебібен қате дестенің пайда болу мүмкіндігі, P_s(t) - қате дестенің пайда болу мүмкіндігі "идеальном" арнада, P_a(t) – амплитуданың өзгеру мүмкіндігі, P_ab(t) - байланыстың ұзылуы пайда болу мүмкіндігі, P_i(t) - импульсты бөгеулер пайда болу мүмкіндігі, P_ph(t) - фазалардың өзгеруінің пайда болу мүмкіндігі.

(1.1) формулада шектелген уақыт аралығында барлық параметрлер дискретті болады және келесі формуламен есептеледі:

, (1.2)

мұндағы N – зерттеу кезіндегі өлшеудің жалпы саны; n – берілген шектер шектен шыққан өлшемдердiң саны.

(1.2) формуланы (1.1) формулаға қойып, аламыз:

, (1.3)

, (1.4)

, (1.5)

мұндағы T – нақты уақытты жалпы өлшеу уақыты, с; t – уақыт, әр біріншілік статистикалық параметрлерінің бір мәнің алатын үшін қажет, с; n_a, n_ab, n_i, n_ph – берілген мәнінен өлшелетің параметрлердің ауытқуларының саны; N - нақты мәнді өлшеу жалпы саны; l – дестенің ұзақтығы байта берілген; n_p – "идеальном" арнада нақты протокол үшін берілетін дестелер саны.

(1.3) формулаға (1.4) және (1.5) формуласын қойып аламыз:

. (1.6)

Сонымен қатар, келесіде (1.6) формуласымен қателік дестенің пайда болу мүмкіндігін анықтауға болады, біріншілік статистикалық сипаттамасын біле отырып.

Деректерді беру арнасын бағалау, арнапайдаболушы аппаратура көмегімен арналардың жиілік бөлінуімен пайда болған, келесі методикамен ұсынылған (1.1 - сурет):

1. Қолданылынған арналардың біріншілік статистикалық сипаттамалары түседі. Алынған сипаттамалары тоналды арнада деректерді беру үшін нормамен теңеседі.

2. Алынған сипаттамалар бойынша деректерді беру аппаратураның байланысуын жыдамдығын орнату мүмкіндігін бағалайды. Егер 9600 бит/с төмен жылдамдықпен жұмыс істеу керек болса, онда арнаны айырбастау керек.

3. Ұзақ уақыт ішінде (15 минуттан төмен емес) арнаның келесі сипаттамалары өлшенеді: амплитуданың өзгеруі, импульсты бөгеулер, фазаның өзгеруі, байланыстың ұзылуы, қосудың шамаланған жылдамдығының есепке алуымен.

4. (1.6) көмегімен қателік дестенің пайда болу мүмкіндігі анықталады, бұл кезде аппаратура арқылы қатены түзету пайдаланбайды.

5. Егер тұтынушыларды жылдамдығы және сапасы қанағаттандырмайды, онда жылдамдығын төмендету керек немесе басқа арнаны алу керек.

1.1-кесте.

Бақылаудың мерзiмдiлiгi	Тексерілетін сипаттамалар	Қажетті жабдықтар
1. күнделікте	Екінші статистикалық	Бағдармалық қамтамасыз ету
2. күнделікте	Алғашқы статистикалық	Деректерді беру аппаратурасы
3. күнделікте	Алғашқы статистикалық	Өлшегіш аспаптар

Қазіргі уақытта негізінен электродинамикалық микрофоны мен телефоны бар телефон аппараттарында жақсы жиіліктік сипаттаманы, бірақ аз сезімталдықты электроакустикалық түрлендіргіштердің қолданылуы, аппараттарда тарту мен қабылдауды күшейткіштерді қолданудың қажеттілігімен байланысты. Аппараттарда көпірлік типті жергілікке қарсы сұлбалар қолданылады.

Түймелі номертергіштері, электродинамикалық және конденсаторлық түрлендіргішті, күшейткіштерді, тональді шақыру құрылғыларын және де автожауапшыны, номерді автоматты түрде анықтау АНА (АОН), тасымалдаулы радиомикрофон тұтқаларын қолданумен телефон аппараттардың даму тенденциясының нәтижесі. Аппараттың құрамына (1.2-сурет) кіреді: ВУ шақырушы құрылғы – айнымалы тоқтың полярланған қоңырауы немесе шақырушы сигналдың түрлендіргіші; VD диодты көпір, ол арқылы телефон аппараты желіге қосылады; SA басқарылатын түйіспелері бар механикалық немесе магнитті әрекетті рычагты ауыстырып-қосқыш; КН түймелі номертергіш және қабылдау мен таратуды күшейтетін аппараттың PC сөйлеу сұлбасы.

1.1-сурет. Деректерді беру арнаның бағасы

ВУ-шақырушы сұлба; К-клавиатура; ВЗЭГ-генератордың уақыт беруші элементтері; СПМ-микросұлбаларды қоректендіру сұлбасы; МС-микросұлба; ИК-импульстік кілт; РК-сөйлесу кілті; КН-түймелі номертергіш; РС-сөйлесу сұлбасы; ПС-жергілікке қарсы сұлба; УМ-микрофон күшейткіші; УТ-телефон күшейткіші.

1.2-сурет. АТС аппаратының құрылымдық сұлбасы

Аппараттарда МС микросұлбасы және баспалы монтаж қолданылады, оның көмегімен үстел үсті корпуста не микротелефон тұтқасы түрінде жасалынатын кішігірім конструкцияны алуға мүмкіндік береді.

Телефон аппараттары шақырылатын абоненттің номерін автоматты түрде анықтау АТА-мен және автожауапшымен толықтырылу мүмкін. АОН құрылғысы өз жадында шақырылатын абонеттердің номерлерін жазып тұрады да, арнайы таблода көрсетіледі. Автожауапшы –бұл жазып, содан соң шақырылатын абоненттен келген хабарды жаңғыртатын магнитофонды құрылғы.

Кішігірім ультрақысқа радиостанциясы және шығармалы радиомикрофоны бар телефон аппараттары шығарылады олардың көмегімен абоненттің негізгі телефон аппаратымен 50м қашықтықта сымсыз байланыс орнатылады.

Аналогты телефондар салыстырғанда сандық телефон аппаратының құрылысы принципиальді бөлек болады. В арналардың біреуімен жұмыс жасау үшін арналған сандық телефон аппаратын қарастырайық (1.3-сурет).

Аппарат R (қабылдау) және Е (тарату) шығыстары арқылы S стогы бар төртсымды желіге қосылады. Телефон аппаратының аспаптары желіден TV1 мен TV2 трансформаторларымен гальваникалық бөлінген. МХ мультиплексоры сандықағынды өңдеу үшін қызмет етеді. Сөзді қабылдау кезінде мультиплексор жылдамдығы 194кбит/с жалпы ағыннан 64кбит/с (В арнасы) және 16кбит/с (Д арнасы) ағындарын бөліп шығарады. Сөзді тарату режимінде мультиплексор 64кбит/с (В арнасы) және 16 кбит/с (Д арнасы) ағындарын біріктіреді, содан соң қалыптастырып, желіге жылдамдығы 192кбит/с жалпы ағынды таратады.

Сандық ағындардың қалыптастырылуы ГИ импульстер генераторының көмегімен жүрді, ол коммутациялық станция жағынан синхрондалады.

ПРТ сөйлесу тракттың аспаптарына жатады: кодек, ол бір уақытта аналогты-санды және санды-аналогты түрлендіргіш болып табылады (сөз сигналдарын ИКМ сигналдарын түрлендірілуі және керісінше); күшейткіштер және төменгі жиілікті сезгіш; сөзді қабылдау кезінде абоненттің таңдауынша қолданылатын ВА1 қатты дабылды қосатын SB1 түймесі. Аппараттың МТ микротелефоны бар, мұнда әдетте электродинамикалық немесе электретті (электростатикалық) микрофон және электродинамикалық телефон қолданылады.

Станция жағынан шақыруды қабылдау ВА1 қатты дабылға жүзеге асырылады. Тональді шақырушы сигналдың қалыптастырылуы ГВ шақыру генераторында жүреді.

Д арнасымен коммутациялық станциямен ақпарат алмасу үшін сандық телефон аппаратында УС сигнализация құрылғысы болады. УС-та станция жағынан сандық ағыннан бөлінеді: абонентті шақыру сигналы (бұл сигнал сөйлесу кезінде де келіп түсуі мүмкін); шақырылатын абоненттің номері туралы деректер; басқа абоненттен үзіліс сигналы және басқа деректер. УС-та станцияның жағына тарату үшін станцияны шақыру сигналдары, берілген абоненттен үзіліс сигналы, номер сандары және де қосымша қызметтерге деген талаптар туралы деректер қалыртастырылады.

Сандық телефон аппаратының микропроцессорлық теруі болады, ол арнайыландырылған микропроцессордан МП, тұрақты ПЗУ және оперативті ОЗУ есте сақтау құрылғылардан тұрады. Микропроцессорлық терудің ішіндегі аппаратпен алмасу және де сандық телефон аппаратының басқа да құрылғылармен ақпаратпен алмасу ОШ ортақ шина арқылы жүрді. БЕС-да сандық телефон аппаратының әрекет ету программалары сақталады ал ОЕС-да оперативті деректер шақырылатын абоненттердің номерлері немесе олар туралы дербес деректер (аты, жөні, тегі, қызметі), шақыру уақыты, сөйлесу ұзақтығы, ағындағы уақыт және т.б. ақпарат сақталады.

Микропроцессор телефон аппаратының жұмысын басқарады. Оған түймелі номер тергіштер ННк шақырылатын абонент нөмірінің сандары мен қосымша қызметтердің кодтары келіп түседі. Микрофон тұтқасының күйіне тәуелді болатын SB2 түймесінің күйі микропроцессорға шақыруды немесе берілген абоненттен үзілісті (рычагты ауыстырып-қосқыш түймесі) айқындауға мүмкіндік береді. МП микропроцессоры УС-пен өзара әрекеттеседі, ол станция жағынан содан ақпарат алып, ол арқылы станцияға ақпарат жібереді. Станциядан шақыру келгеннен кейін МП ГВ-мен Д дисплейге ықпал етеді. Дисплейге шақырылатын абоненттің номері туралы ақпарат немесе шақырылатын абоненттер туралы дербес деректері бар әріпті ақпарат шығарылады.

Номерді терген уақытта дисплейге терілетін сандар шығарылады. Бос күйінде дисплей ағымдағы уақытты көрсетіп тұрады. Дисплейге ОЕС-да сақталынатын әр түрлі ақпаратты шығаруға болады. Дисплейге әдетте бір-екі жарық жолдары болады, олардың әрқайсысында 20-40 әріпті санды символ шығарылып көрсетіледі. Әдетте дисплейде сұйық кристалды индикаторлар қолданылады.

Сандық ТА коммутациялық станциядан немесе ТА енгізілген түзеткіш арқылы айнымалы тоқ жергілікті желіден электрқорегін алады.

Сандық телефон аппараттарында бұдан да күрделі конфигурацияны қолдануға болады. Мысалы, аппаратта екі В арнасын бөліп шығаратын МХ және сөйлесуші аспаптарды В арналардың біреуіне қосу мүмкіндігін беретін түймесі болу мүмкін.

1.3-сурет. Сандық телефон аппаратының сұлбасы

Тапсырма:

- егер микрофонға әсер ететің Р дыбыстық қысымы, R резистордың кедергісі, Е батареяның ЭҚК 60 В болса, сұлбаға байланысты қосылған айнымалы тоқты генератордан жүктемелі кедергімен қабылдайтын микрофонның қуатын анықтаңыз. Әр варианттың мәңі 1.1 -кестеде берілген.

1.1- кесте.

Берілген мәндер

№		1	2	3	4	5	6	7	8	9	0
1	Резистордың кедергісі R (кОм)	1,8	2,7	2,1	2	2,3	2,05	1,7	2,4	2,6	2,25
2	Жүктеменің кедергісі Rн (Ом)	500	100	350	370	350	370	470	140	230	120
3	Дыбыстық қысым Р(Па)	0,5	0,95	0,65	0,7	0,65	0,62	0,48	0,8	0,9	0,78

Мысалы:

Берілген:

R=2.6 кОм; R_Н=120 Ом; Р=0,9

Шешімі:

Микрофонның қоректену көзі:

.

сонда .

Микрофонның орташа сезімталдығы:

.

Электроқозғағыш күштің эффективті мәні:

.

R_H кедергісімен қабылданатың қуат:

.

Бақылау сұрақтары:

1. Телефон аппараттары кеңейтілген сервистік мүмкіншіліктерін келтіріңіз.

2. Телефон трубкасындағы дауысты реттеу функциясын айтыныз.

3. Нөмірді теруге арналған мүмкіндіктерді кеңейту функциясын айтыныз.

4. АТС аппаратының құрылымдық сұлбасы келтіріңіз.

5. Станция жағынан шақыруды қабылдауға арналған құрылғы.

6. ТА микропроцессордың қызметін келтіріңіз.

7. ТА мультиплексордың қызметін келтіріңіз.

8. Сандық телефон аппаратының сұлбасы келтіріңіз.