4 Есеп мазмұны:

- жұмыстың атауы және мақсаты;

- электр энегргиясының жылдық шығыны;

- электр жабдығы мен жарықтың сызбасы.

5 Бақылау сұрақтары.

1. Кәсіпорындарды электр энергиясымен жабдықтау көзі неде?

2. Күштік және жарық беру электр өткізгіштерінің изоляция электркедергісі қандай мөлшерде болуы керек?

3. Электрэнергиясымен жабдықтаудың жалпы сұлбасы.

4. Күштік электрожабдықтың бір жылдағы электрэнергиясының шығынын қалай анықтайды?

5. Электржарықтандыруға қажетті электрэнергия мөлшерін қалай анықтайды?

5 - тәжірибелік жұмыс

Тақырыбы: жылу энергиясымен қамтамасыз ету.

1 Жұмыстың мақсаты. Жылу энергиясының шығынын есептеу әдістемесімен және жылыту аспатарын таңдау ережелерімен студенттерді таныстыру.

2 Жалпы мағлұматтар

Машинажасау кәсіпорындарында, полиграфиялық кәсіпорындарда жылу энергиясы бөлмелерді жылыту үшін, бөлме ішіндегі ауаны кондиционерлеу үшін ыстық сумен қамтамасыз етуде, қызметтік – тұрмыстық және коммуналдық қажеттілікте, т.б. технологиялық мақсаттарда пайдаланады.

Жылу энергиясын тұтыну, сезонды және жыл бойы болуы мүмкін. Жылу энергиясын сезонды пайдалануға әсер ететін негізгі фактор – сыртқы ауаның температурасы (5.1 - кесте)

5.1 - кесте. Жылытуды, желдетуді жобалауға және т.б есептеулерге қажетті сыртқы ауаның есептік көрсеткіштері

Қала атауы	Есептік температура, °С			n
1 Ақтөбе 2 Алматы 3 Атырау 4 Қарағанды 5 Көкшетау 6 Қостанай 7 Павладар 8 Семей 9 Орал 10 Астана	-31 -25 -24 -32 -35 -35 -37 -38 -33 -35	-7,3 -2,1 -3,8 -7,5 -7,9 -8,7 -9,0 -8,0 -6,5 -8,7	-21 -13 -15 -20 -21 -23 -23 -21 -19 -23	203 166 182 212 214 213 209 202 199 215	27,1 27,6 30,1 25,1 24,0 25,0 23,6 27,0 28,1 24,9	78 68 81 77 76 79 82 73 82 80	35 35 33 40 48 45 45 40 37 42

мұндағы – желдетуді жобалауға қажетті есептік температура;

- жылытуды жобалауға қажетті есептік температура (ең салқын бес күндіктегі ауаның орта температурасы);

- жылыту кезіндегі ауаның орта температурасы;

n – жылыту кезіндегі ұзақтылығы, тәулік есебімен;

- сыртқы ауаның орта температурасы, ең ыстық айдың 13 сағат уақытындағы температура;

және - сырттағы ауаның орта салыстырмалы ылғалдылығы, (%) біріншісі ең салқын айдағы, екіншісі салыстырмалы ылғалдылық.

Жылытуға қажетті жылу ағыны.

Есептік (максимальді) жылу ағыны мына формула арқылы табылады:

Вт; (5.1)

мұндағы = (0,6...1,1) Вт/(м³·°С) – ғимараттың меншікті жылыту сипаттамасы;

– ғимараттың сыртқы құрылыстық көлемі, м³;

- 18...21°С – жұмыстық зона төңірегіндегі ауаның температурасы, жеңіл жұмыс үшін;

Жылытудың орта ағынын мына формула көмегімен анықталады:

; (5.2)

Жылытуға кететін жылу энергиясының жылдық шығынын шамамен есептеу үшін мына формуланы пайдаланады:

(5.3)

Жылытуға қажетті жылу энергиясының есептік ағыны мына формуламен анықталады:

(5.4)

мұндағы = (0,3...3,0) Вт/(м³·°С) – меншікті желдетулік сипаттама;

- ғимараттың ішкі құрылыстық ауданы, м³.

Жылу энергиясының орта ағыны мына формуламен табылады:

; (5.5)

Желдетуге кететін жылу энергиясының жылдық шығыны былай табылады:

ГДж; (5.6)

мұндағы – жылыту кезіндегі демалыс күндері мен мерекелік күндер саны; m – цехтың жұмыс істеуінің ұзақтылығы, бір тәулік ішінде сағат есебімен; бір ауысым үшін m = 8,2 сағ.

Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылу энергиясының ағынының есептік мәні мына формуламен табылады:

; (5.7)

мұндағы N – кәсіпорында жұмыс істейтін жұмысшылардың жалпы саны.

– 1500 Вт – жылулық ағыны бір тұтынушы үшін (тұрмыстық бөлмелердегі душ үшін);

– 750...1500 Вт – ауысым ішінде ыстық суды жұмсау кезіндегі бір тұтынушы үшін жылулық ағыны (қол жууға, ыдыс – аяқты жуып шаюға кететін, кір жуудағы, асханаға және т.б жұмсалатын);

– 1500...2500 Вт – түскі тамақ ішу кезінде ыстық суды пайдалануға кететін, бір тұтынушыға есептелінген жылулық ағыны (көпшіліктің қол жууы, ыдыс – аяқты жууға, асханадағы т.б жұмыстар үшін).

Ыстық сумен қамтамасыз етудегі жылудың жылдық шығыны мына формуламен табылады:

= ГДж; (5.8)

мұндағы = 256 – бір жыл ішіндегі ауысымдар саны.

; (5.9)

Кәсіпорындарды жылумен қамтамасыз етуге кететін қосымша шығын мына формуламен анықталады:

; (5.9)

Өндірістік ғимараттың 1 текше метр көлеміне кететін жылулықтың мөлшері шамамен мынаған тең болады. Мәнін жалпылама есептеулерде алады:

n Гдж; (5.10)