2. Якорь тізбегіне кедергі кіргізген кездегі пқттқ жасанды механикалық сипаттамасы.

Параллель қоздырылатын қозғалтқыштың жасанды механикалық сипаттамасы якорь тізбегіне қосымша кедергі кіргізген кезде қозғалтқыштың қысқаштарындағы кенеу тұрақты болғандағы жылдамдықтын жүктеме моментіне тәуелділігін көрсетеді: , бұл кезде , .

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының жасанды механикалық сипаттамасын түсіруге арналған схема 3,1 суретте берілген

Тәжрибе келесі ретпен жүргізіледі:

• МПС және МП модулдерінің QF1 және QF2 автоматтарын қосыңдар;

• ЛАТР модулнің SA1 ауыстырып қосқышын жоғары көтеріп қойыңдар;

• Автотрансформатордың тұтқасымен номинал кернеу қойыңдар;

• МДС2 модулінің SA1 ауыстырып қосқышын нөлден басқа мәнге қойыңдар, бірінші өлшеу жүргізіңдер;

• МДС1 модулінің SA1 ауыстырып қосқышымен кедергілер қосып, якорь тогы немесе статор тогы болғанға дейін ТТҚ жүктеме беріңдер;

• ПҚТ жылдамдығы өскен кезде ТТҚ тоқтатып, QF2 автоматын ажыратып және асинхронды генератордың айналу бағытын өзгерту керек («А» және «В» фазаларының орындарын ауыстырып).

Тәжрибе мәліметтерін 2 кестеге жазыңдар.

Кесте 2

Тәжрибені орындап болған соң модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар.

3. Тұрақты ток қозғалтқышының жасанды механикалық сипаттамасы.

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының жасанды механикалық сипаттамасы ағын нашарлаған кездегі айналу жиілігінің жүктеме моментіне тәуелділігін көрсетеді, бұл кезде қоздырушы орама тізбегіне қосымша кедергі кіргізген кезде қозғалтқыштың қысқаштарындағы кернеу тұрақты болу керек: , бұл кезде , .

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының табиғи механикалық сипаттамасын түсіру үшін арналған схема 1 суретте көрсетілген.

Тәжрибе келесідей тәртіпен жүргізіледі:

• МПС және МП модулдерінің QF1 және QF2 автоматтарын қосыңдар;

• ЛАТР модулнің SA1 ауыстырып қосқышын жоғары көтеріп қойыңдар;

• Автотрансформатордың тұтқасымен номинал кернеу беріңдер ;

• МДС2 модулінің SA2 ауыстырып қосқышын нөлден басқа бір мәнге қойып, бірінші өлшеуді жүргізіңдер;

• МДС1 модулінің SA1 ауыстырып қосқышымен кедергі кіргізіп якорь тогы немесе статор тогы жеткенге дейін өсіріп ТТҚ жүктеме беріңдер;

• ПҚТТҚ жылдамдығы өскен кезде ТТҚ тоқтатып, QF2 автоматты ажыратыңдар және асинхронды генератордың айналу бағытын өзгертіңдер («А» және «В» фазаларының орындарын ауыстырыңдар).

Тәжрибе мәліметтерін 3 кестеге жазыңдар.

Кесте 3

Тәжрибені жасап болған соң модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар.

4. Пқттқ жұмыстық сипаттамалары

Қозғалтқыштың жұмыстық сипаттамалары қозғалтқыштың қысқаштарындағы кернеу тұрақты болған кездегі айналу жиілігінің, электромагниттік моменттің, якорь тогының және ПӘК қозғалтқыштың білігіндегі пайдалы қуатқа тәуелділігін көрсетеді бұл кезде ,

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының жұмыстық сипаттамасын түсіруге арналған схема 1 суретте көрсетілген.

Тәжрибе келесідей ретпен жүргізіледі:

• QF1, QF2 автоматтарын қосу керек;

• Автотрансформатор модуліндегі SA1 қосып кернеу беріңдер және бірінші өлшеуді жүргізіңдер;

• МДС1 модулінің SA1 ауыстырып қосқышымен кедергі қосып, якорь тогы 1,5А немесе статор тогы 1,3А болғанға дейін ТТҚ жүктеме беріңдер;

• ПҚТТҚ жылдамдығы өскен кезде ТТҚ тоқтату керек, QF2 автоматты ажыратыңдар және асинхронды генератордың айналу жилігін өзгертіңдер («А» және «В» фазаларының орын ауыстырыңдар).

Тәжрибе мәліметтерін 4 кестеге жазыңдар.

Кесте 4

Тәжрибе мәліметтері

Есептелетін, шамалар

%

Тәжрибені орындап болған соң модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар.

Есептеу мәліметтері:

Қозғалтқыштың якоріне берілетін қуат,

Қоздырушы тізбектегі электірлік шығындар,

,

ТТҚ қоздырушы тогы, А

;

r_қоз- қоздырушы ораманың кедергісі (қосымша Б);

ТТҚ берілетін қуат,

Электрмагниттік момент,

,

Механикалық шығын мен болаттағы шығынға пропорционал болатын, қозғалтқыштың бос жүріс моменті,

,

Мұнда , - бұрыштық айналу жиілігіне тәуелді қабылданды (қосымша В).

ТТҚ білігіндегі пайдалы момент,

.

Қозғалтқыштың білігіндегі пайдалы қуат,

,

ПӘК, %

3,4 кестедегі мәліметтер бойынша жұмыстық сипаттамалардың графиктерін тұрғызыңдар.

5. Қозғалтқыштың қысқаштарына берілетін кернеу өзгерген кездегі қозғалтқыштың реттемелік сипаттамасы.

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының реттемелік сипаттамасын түсіру үшін арналған схема 1 суретте көрсетілген.

Тұрақты ток қозғалтқышының айналу жиілігі төмендегі формула арқылы анықталады:

.

Қозғалтқыштың қысқыштарына берілетін кернеу өзгерген кездегі реттемелік сипаттаманы түсіру келесідей ретпен жүргізіледі:

• QF1 және QF2 автоматтарын қосыңдар;

• Автотрансформатор модуліндегі SA1 қосыңдар және тұтқамен кернеу беріңдер;

• МДС 1 ауыстырып қосқышын SA1 мәнін өзгертіп ТТҚ якорь тогы шамамен жеткенге дейін ТТҚ жүктеме береді және ауыстырып қосқышты осы өзгертпей қалдырады, бұл сәйкес келеді;

• Автотрансформатордың тұтқасын бұрап, якорь тізбегінің қысқаштарындағы кернеу шамамен 0,5 тең болғанға дейін азайтыңдар.

Алынған мәліметтерді 5 кестеге жазыңдар.

Кесте 5

Тәжрибе мәліметтері

Есептелетін, шамалар

%

Тәжрибені орындап болған соң модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар.

Есептелетін шамалар,

Қалған есептелетін шамалар, жұмыстық сипаттамаларды түсірген кездегідей есептеледі.

3,5 кестедегі мәліметтер бойынша және тәуелділіктерін тұрғызады.

6. Магнит өрісіне азайтқан кездегі қозғалтқыштың реттемелік сипаттамасы .

Магнит өрісін азайтқан кездегі реттегіш сипаттаманы якорь тізбегінде қосымша кедергі болмаған кезде және қозғалтқыштың қысқаштарындағы кернеу тұрақты болған кезде түсіреді: және .

Параллель қоздырылатын тұрақты ток қозғалтқышының реттемелік сипаттамасын түсіру үшін арналған схема 1 суретте көрсетілген.

Тұрақты ток қозғалтқышының айналу жиілігі келесі өрнекпен анықталады:

.

Магнит өрісін азайтқан кездегі реттемелік сипаттаманы түсіру келесідей ретпен түсіріледі:

• QF1 және QF2 автоматтарын қосыңдар;

• Автотрансформатор модуліндегі SA1 қосыңдар және тұтқамен кернеу беріңдер;

• МДС1 модулінің SA1 ауыстырып қосқышын өзгертіп ТТҚ якорь тогы шамамен тең болғанға дейін ТТҚ жүктеме беріп және ауыстырып қосқыштың осы жағдайын өзгертпеңдер, бұл сәйкес келеді;

• МДС2 модулінің SA2 ауыстырып қосқышымен қоздырғыш орама тізбегіне кедергі кіргізіп, магнит ағынын азайтады, бұл кезде айналу жиілігі 1800 айн/мин көп болмауы керек.

Алынған мәліметтерді 6 кестеге жазыңдар.

Кесте 6

Тәжрибе мәліметтері

Есептелетін, шамалар

%

Тәжрибені орындап болған соң модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар.

Есептелетін шамалар:

Қозғалтқышқа берілетін қуат,

Қалаған есептелетін шамалар, жұмыстық сипаттамаларды түсіргендегідей есептеледі.

6 кестенің мәліметтері бойынша және тәуелділіктерін тұрғызады.

Бақылау сұрақтары.

1. ТТҚ айналу бағытын қалай өзгертеді?

2. ТТҚ білігіндегі жүктемені өсірген кезде, оның якорь тогы неге өседі?

3. Қоздырушы токты азайтқан кезде ТТҚ айналу жиілігі неге өседі?

4. Қозғалтқыштың білігіндегі кедергі моменті тұрақты болған кезде қоздырушы токты азайтса якорь тогы қалай өзгеруі керек?

5. Егер якорь тізбегіне реттелгіш қосса, қозғалтқыштың механикалық сипаттамасының түрі қалай өзгереді?

Лабораториялық жұмыс №4

Қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды электр қозғалтқышын

зерттеу.

Жұмыстың мақсаты: Үш фазалы асинхронды электр қозғалтқышының тиісті тәжрибелік сипаттамаларын түсіру арқылы оның жұмыстық сипаттамаларын зерттеу.

Жұмыстың бағдарламасы.

1. Қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды электр қозғалтқышын зерттеуге арналған схеманы оқып үйрену.

2. Қозғалтқышты қысқаша тұйықтау режимінде зерттеу.

3. Қозғалтқышты бос жүріс режимінде зерттеу.

4. Қозғалтқыштың жұмыстық сипаттамасын бірден жүктеме беру арқылы зерттеу.

5. Бос жүріс және қысқаша тұйықтау тәжрибелері бойынша қозғалтқыштың параметрлерін есептеу, орынбасу схемасын тұрғызу.

6. Эксперименттік мәліметтерге өңдеу жүргізу және жұмыс бойынша қортынды жасау.

Жұмысқа түсініктеме.

Лабораториялық жұмыста келесі модулдер пайдаланылады:

• стендті қоректендіру модулі (МПС);

• қоректендіру модулі (МП);

• қуат өлшеу модулі (МНМ);

• қосымша кедергілер модулі №1 (МДС1);

• қосымша кедергілер модулі №2 (МДС2);

• күштік модуль (СМ);

• жиілік түрлендіргіш модулі (ПЧ);

• өлшеу модулі (МН);

Лабораториялық жұмысты орындамас бұрын модулдерді алғашқы қалпына келтіру керек:

• МДС №1 модулдегі SA1 ауыстырып қосқышын « » қою керек;

• МДС №2 модулдегі SA1 ауыстырып қосқышын « » қою керек;

Зерттелетін асинхронды қозғалтқыш электр машиналық агрегат құрамына кіреді, оған зерттелетін қозғалтқыш М1, жүктемелік генератор - тұрақты ток машинасы М2, жылдамдықтың импульстік датчигі М3 жатады.

1. Асинхронды қозғалтқыштың қысқаша тұйықтау тәжрибесі.

Қысқаша тұйықтау тәжрибесі ротор қозғалмай ( тежеулі ) тұрған кезде және төмендетілген кернеумен жүргізіледі, бұл кезде статор тогы шамамен статордың номинал тогына тең болады .

Қысқаша тұйықтау тәжрибесін жүргізуге арналған схема 1 суретте көрсетілген.

1 сур. Қысқаша тұйықтау және бос жүріс тәжрибелерін жүргізуге арналған

схема.

Қозғалтқышты тежеу металдан жасалған стержнды жартылай муфтадағы тесікке қою арқылы іске асырылады.

Кернеуді төмендету статор тізбегіне қосымша кедергі қосу арқылы орындалады.

Тәжрибе келесі ретпен жүргізіледі:

• МПС және МП модулдерінің әрқайсысына сәйкес QF1 және QF2 ауыстырып қосқыштарын қосу керек;

• МДС1 модулінің SA1 ауыстырып қосқышымен статор тогы шамамен статордың номинал тогына тең болғанға дейін кедергі қосу керек.

Мәліметтерді 1 кестеге жазыңдар.

Тәжрибені барынша тез жүргізу керек.

Кесте 1

Тәжрибе мәліметтері

Есептелетін шамалар

Тәжрибені орындап болған соң QF1, QF2 автоматтарын ажыратыңдар, модулдерді алғашқы қалпына қойыңдар, электр машина агрегатындагы стержінді шығарыңдар.

Қысқаша тұйықтау тәжрибесіндегі мәліметтер бойынша болған кездегі жүргізу тогын, жүргізу моментін анықтаңдар.

Есептелетін шамалар.

Қысқаша тұйықтау тәжрибесі кезіндегі үш фазалы активті қуат,

Статор тізбегіндегі электрлік шығындар,

,

Мұнда - статор орамасының фазалар саны;

- статор фазасының кедергісі ( Қосымша Б ),

кернеу кезіндегі болаттағы шығындар,

,

Мұнда - номинал кернеу кезіндегі болаттағы шығындар,

Қысқаша тұйықтау тәжрибесі кезіндегі электр магниттік қуат,

;

Қысқаша тұйықтау тәжрибесі кезіндегі электр магниттік,

,

Мұнда - электр қозғалтқышының синхронды айналу жиілігі, .

Номинал кернеу кезіндегі электромагниттік момент,

,

Жүргізуші момент еселігі.

Электр қозғалтқышының номинал моменті,

,

мұнда - біліктегі номинал қуат,

- номинал бұрыштық айналу жиілігі ( Қосымша Б ), .

Жүргізуші ток еселігі