3.3.7 Әдебиеттер тізімі

1 Нысанбаев Ә., Әбжанов Т.Ойлау тарихының белестері.- Алматы 1994.

2 Кішібеков Д.,Сыдықов Ұ.Философия.-Алматы, 1994.

3 Есім Ғарифолла. Сана болмысы.(Саясат пен мәдениет туралы ойлар). – Алматы, 1997 ж.

4 Ә.Нысанбаев., Т.Әбжанов. Ойлау тарихының белестері. – Алматы, 1994ж.

5 Әлеуметтік философия: Хрестоматия. – Алматы, 1997 ж.

6 Қ.Әбішев. Философия (жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған). – Алматы, 1998.

7 Есім Ғ. Хакім Абай. – Алматы,1994.

8 Алтай Ж., Қасабеков А., Мұхамбетәлі К.Философия тарихы. – Алматы,

1999.

9 Бейсенов Қ. Философия тарихы. – Алматы, 1992.

10 Қазақстан Республикасының білім туралы заңы.»Егеменді Қазақстан»,

1999.11маусым

11 Әлеуметтік философия: Хрестоматия. – Алматы, 1997.

12 Нұрмұратов С. Ұлттық болмыс пен ұлттық сана: Оқу құралы. – Алматы,

1996.

3.4 Ортағасыр философиясы және Қайта Өрлеу кезеңі

3.4.1 Семинар сабағының сұрақтары:

1 Орта ғасыр философиясының жалпы сипаттамасы мен негізгі кезеңдері

2 Универсалилер немесе жалпылық ұғымының табиғаты жайындағы реализм және номинализм полемикасы. Ф. Аквинскийдің философиясы. Құдай болмысының дәлелі.

3 Ортағасырдағы араб тілді философия: а) Әл-Фараби философиясы. Оның әлеуметтік-этикалық көзқарасы; б) Ибн-Синаның ғылыми және философиялық көзқарастары;

4 Қайта өрлеу дәуіріндегі философияның ерекшеліктері мен сипаттамасы: антропоцентризм, гуманизм, пантеизм.

3.4.2 СОӨЖ-ге арналған тапсырмалар

Бақылау сұрақтары:

1 Орта ғасыр дәуіріндегі философиялық білім дамуының қандай сатыларын көрсетуге болады? Оларға қысқаша сипаттама беріңіз.

2 Ф . Аквинскидің оқытуындағы құдай болмысының бес дәлелін атаңыз.

3 Араб тілді ойшылардың ғылым мен философияға қосқан үлесі неде?

4 Орта ғасырдағы араб тіл философиясының негізгі бағыттарын атаңыз.

5 Қайта өрлеу дәуіріндегі философияның ерекшеліктері мен сипаттамасын атаңыз.

6 Пантеизм мәні неде.

3.4.3 Реферат тақырыптары:

1 Боэция философиясындағы мән мен болмыс ұғымдары

2 Д.Скоттың индетерминизмі және ерік бостандығы

3 Оккаманың “ұстарасы”

4 Оригена философиясындағы креационизм принципі

5 Әл-Фарабидің тану теориясы

6 Әл-Фарабидің мемлекет туралы ілімі

7 Әл-Фарабидің әлеуметтік-этикалық көзқарастары

8 Ибн - Синаның медицина және жаратылыстану жайлы көзқарасы

9 Н.Кузанскидің философиясы

10 Қайта туу философиясының антропоцентризмі

11 Зерттеудің тәжірибелік - математикалық әдісінің негізін салушы Г.Галилей

3.4.4 негізгі ұғымдар:

Патристика, апологетика, схоластика, реализм, номинализм, универсалии, теоцентризм, монотеизм, креационизм, провиденциализм, перипатетизм, мутазалиттер, мутакалимдер, адамгершілік, пантеизм ислам, фәлсәфа, суфизм, мистицизм, антропоцентризм, гуманизм, пантеизм.

3.4.5 СӨЖ тапсырмалары:

Келесі тақырыпқа сөзжұмбақ құрастыру: Орта ғасыр философиясы

3 кестені толтыру

3 кесте – Қайта өрлеу философиясының негізгі бағыттары

Бағыт	Өкілдері	Негізгі туындылары	Негізгі ойлары
Гуманистік	Л.Вали, Д.Алигьери Ф.Петрарка
Неоплатондық	Н.Кузанский
Натурфилософиялық	Н.Коперник Д.Бруно Г.Галилей
Реформациялық	М.Лютер Т.Монцер Ж.Кальвин
Саясаттық	Н Макиавелли
Әлеументтік-утопиялық	Т.Мор Т.Кампанелла

3.4.6 Білім тексеруге арналған тесттік тапсырмалар:

1 Ортағасырдағы философиялық ойлаудың негізгі ерекшелігі

А) космоцентризм

В) теоцентризм

С) пантеизм

Д) ғылымиорталық

Е) агностицизм

2 Әл-Фараби қай философтың еңбегін араб тіліне аударып, оларға түсініктеме берді

А) Сократ

B) Гераклит

C) Пифагор

D) Конфуций

E) Аристотель

3 Фома Аквинскийдің діни – философиялық жүйесі кімнің еңбегіне негізделді?

А) Аристотель

В) Платон

С) Эпикур

D) Сократ

Е) Фалес

4 Схоластикаға тән белгі?

А) теологияға бағыну

В) дінді сынау

С) принципті тұрғыда патристикамен келіспеушілік

D) материалистік дүниетаным

Е) ғылыми ізденіс

5 Нақты өмір сүретін нақты заттар емес, жалпы ұғымдар немесе универсалилер деп қарастыратын орта ғасырлық теологиялық философиялық бағыт

А) реализм

В) номинализм

С) схоластика

Д) патристика

Е) эссенция

6 Құдай болмысының бес дәлелдемесін келтірген орта ғасырлық философ

А) А. Кентерберийский

В) Росцелин

С) Ф.Аквинский

Д) Д.Скотт

Е) П. Абельяр

7 Нақты өмір сүретін нақты заттардың өзі, ал жалпы ұғымдар немесе универсалилер олардың атауы деп түсіндірілген орта ғасырлық теологиялық философиялық бағыт?

А) реализм

В) номинализм

С) схоластика

Д) патристика

Е) эссенция

8 Схоластардың талас пікірі неге байланысты туындады?

А) жалпылық ұғымының немесе әмбебаптардың табиғаты жайлы айтыс

В) Құдай болмысын дәлелдеудегі пікір талас

С) дінге сенбестік

Д) ғылым мен білімнің рөлін жоғарлатудағы әрекет

Е) антиклерикалдық көзқарастың туындауы

9 Альберт фон Больштедт, Фома Аквинский, Дунс Скотт, Раймунд Луллий қай философиялық бағыттың өкілдері?

А) Реализм

В) Номинализм

С) Томизм

Д) Гуманизм

Е) Неоплотонизм

10 Ортағасырлық философия тарихының VІ-Х ғасылардағы бірінші кезеңі қалай аталады?

А) реализм

В) номинализм

С) томизм

Д) патристика

Е) схоластика

11 Провиденциализм ілімінің мәні.

А) дүниені Құдай жаратқаны туралы

В) адамның табиғаттан тыс тағдырға жаралғаны туралы

С) ақырзаман мен «Құдай патшалығының» тууы туралы

Д) адамның барлық өмірлік әрекеттерінің жанды құтқаруға бейімделуі

Е) жалпылық ұғымының немесе әмбебаптардың табиғаты туралы

12 Сенім мен ақыл-ойдың үйлесімділігі туралы теорияның авторы.

А) Августин Блаженный

В) Августин Аврелий

С) Фома Акинский

Д) Пьер Абеляр

Е) Дунс Скот

13 Ортағасырлық философия тарихының ХІ-ХV ғасырлардағы екінші кезеңі қалай аталады?

А) реализм

В) номинализм

С) томизм

Д) патристика

Е) схоластика

14 Эсхатологизм не жайындағы ілім?

А) дүниені Құдай жаратқаны туралы

В) адамның табиғаттан тыс тағдырға жаралғаны туралы

С) ақырзаман мен «Құдай патшалығының» тууы туралы

Д) адамның барлық өмірлік әрекеттерінің жанды құтқаруға бейімделуі

Е) жалпылық ұғымының немесе әмбебаптардың табиғаты туралы

15 «Эманация» жайындағы ілімнің негізін кім салды?

А) Әл-Кинди

В) Әл-Фараби

С) Ибн-Сина

Д) Жүсіп Баласағұн

Е) Махмұд Қашқари

16 Әл-Фараби қай философтың еңбегін араб тіліне аударып, оларға түсініктеме берді

А) Сократ

B) Гераклит

C) Пифагор

D) Конфуций

E) Аристотель

17 Ибн Сина философияны қандай үш бөлімге бөлді?

А) материализм, идеализм, дуализм

В) логика, физика, метафизика

С) саяси, әлеуметтік, тарихи

Д) ғылыми, эстетикалық, моральдық

Е) экономикалық, шаруашылық, нарықтық

18 Сопылық бағыттың негізін салушы

А) әл-Кинди

В) Омар Хаям

С) әл Фараби

Д) Ибн Сина

Е) Ахмет Иассауи

19 Орта ғасырдағы араб философиясының бағыттарының бірін көрсетіңіз

А) мұсылмандық фундаментализм

В) космоцентризм

С) рационализм

Д) антропоцентризм

Е) теоцентризм

20 Төмендегі ғалымдардың қайсысы философияны, медицинаны, музыканы, математиканы, этиканы, саясатты, психологияны зерттеуге үлкен қызығушылық танытқан?

А) Әл-Кинди

В) Әл-Фараби

С) Ибн-Сина

Д) Жүсіп Баласағұн

Е) Махмұд Қашқари