9.3. Манделл-флемингтің ашық экономика үлгісі
Манделл-Флеминг үлгісі – тұрақты және құбылмалы айырбас бағамы жағдайларында жүргізілетін экономикалық саясат нәтижелерін бағалау мақсатында қолданылатын шағын ашық экономика үлгісі.
Манделл-Флеминг үлгісі бойынша шағын ашық экономика әлемдік экономиканың тек аз ғана бөлігін құрайды, сондықтан оның дамуы үшін барлық параметрлер әлемдік рыноктан, яғни сырттан беріледі.
Манделл-Флеминг үлгісі үш теңдеуді қарастырады:
Ү = C (Y – T) + I (R) + G + Xn (e), IS; M/P = L(r,y), LM ; R = R*.
Бірінші теңдеу тауар нарығын сипаттайды, екіншісі – ақша рыногін, үшінші теңдеу ішкі пайыз мөлшерлемесінің (R) әлемдік пайыз мөлшерлемесіне (R*) байланысты анықталатынын көрсетеді.
Манделл-Флеминг үлгісінің графигі 53-суретте берілген. Көлденең сызық әлемдік пайыз мөлшерлемесін бейнелейді.
R
IS (е) LM
R=R*
0 Y
53-сурет
Графиктің өзіне тән екі ерекшелігі бар:
IS қисығы айырбас бағамына байланысты. Айырбас бағамының өсуі қисықты солға жылжытады және керісінше.
Үш қисық бір нүктеде қиылысады.
Бірақ үш қисық бір нүктеде қиылыспайды деп те болжауға болады. Ол жағдайда графиктің екі нұсқасы пайда болады:
1. Айырбас бағамы төмен болғанда IS және LM әлемдік пайыз мөлшерлемесі қисығынан жоғары нүктеде қиылысады. Бұл жағдай шет ел инвесторларын берілген ел экономикасына капитал салуға ынталандырады. Нәтижесінде валюта бағамы көтеріледі, IS қисығы төмен-солға IS* қисығына жылжиды (54-сурет).
2. IS және LM қисықтары әлемдік пайыз мөлшерлемесі деңгейінен төмен нүктеде қиылысады. Бұл жағдайда берілген ел инвесторлары капиталды сыртқа шығаруға тырысады. Нәтижесінде валюта бағамы төмендейді, IS қисығы жоғары-оңға IS* қисығына жылжиды (55-сурет).
R IS R IS*
IS* LM IS LM
←
R R=R* → R=R*
R
Y Ү
54-сурет 55-сурет
Сөйтіп, тепе-теңдік LM, IS қисықтары мен әлемдік пайыз мөлшерлемесі деңгейіндегі көлденең сызық қиылысқан нүктеде тұрақты орнап отырады.