3.2. Koszt I sposób finansowania inwestycji

Najprostszą metodą finansowania inwestycji było finansowanie inwestycji ze środków własnych, głównie w wypadku inwestycji odtworzeniowych, w kapitał obrotowy. Ze środków własnych były finansowane inwestycje drobne w całości bądź częściowo.

Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych miało kila możliwości sfinansowania projektu inwestycyjnego.

Drugą możliwością finansowania inwestycji Kieleckiego Przedsiębiorstwa Robót Drogowych były płatności kredytowe przez klientów, którym kredytodawca wierzy, że zapłacą za dostarczone dobra w określonym czasie po ich otrzymaniu. Taki kredyt nazywany jest kredytem towarowym, kupieckim albo handlowym. U podłoża tej konstrukcji leży założenie, że inwestor nie może sfinansować zakupu danego dobra z środków własnych, ale jeżeli mu się da stosowny czas na jego odsprzedaż - wtedy będzie mógł jak najbardziej, albo też będzie mógł zaciągnąć kredyt bankowy pod zastaw dóbr którymi już rozporządza. Stąd też pochodzą z reguły środki na sfinansowanie zakupu w kredycie kupieckim, ale mogą pochodzić one również ze środków własnych inwestora i uzyskuje on dzięki temu oszczędności transakcyjne. Płatności w takich razach są realizowane albo w formie płatności gotówkowych albo przelewów bankowych w uzgodnionym terminie po otrzymaniu dokumentów wysyłkowych przez inwestora - można mówić wtedy o słabej formie zabezpieczenia płatności dla dostawcy, albo w formie inkasa bankowego lub płatności z akredytywy (najlepiej dokumentowej, nieodwołalnej, potwierdzonej przez bank dostawcy), czy też poprzez wykup własnego weksla - można wtedy mówić o mocnej formie zabezpieczenia płatności dla dostawcy. Kredyt kupiecki przewiduje z reguły płatności odroczone o kilka miesięcy i jest wyrażony w okresach 30, 60, 90, 120 dni. Taki koszt jest albo wkalkulowany w cenę sprzedaży (jeśli założony na etapie ofertowym) albo pomniejsza zyski dostawcy (jeśli pojawia się na etapie negocjacji). Czasami, jeśli kredyt nie był założony przy kalkulacji ofertowej i nie było utworzonych rezerw negocjacyjnych, przy transakcjach o wysokim wolumenie pojawia się potrzeba zaciągnięcia kredytu bankowego na sfinansowanie kosztów kredytu kupieckiego - o ile oczywiście producent czy dostawca kredytodawcy nie wykazuje należytej w tej mierze elastyczności.

Trzecią podstawową formą finansowania inwestycji Kieleckiego Przedsiębiorstwa Robót Drogowych był kredyt bankowy. Kredyt taki jest udzielany albo inwestorowi, albo dostawcy - umożliwia wówczas zaoferowanie kredytu kupieckiego inwestorowi przez dostawcę. Udzielenie kredytu odbywa się z reguły po due dilligence transakcji i wynikającej z niej pozytywnej ocenie stron transakcji, dóbr będących przedmiotem obrotu jak i możliwości uzyskania spłaty kapitału kredytowego wraz z odsetkami i wszystkimi innymi należnymi kosztami przez bank. W obrocie krajowym jak i międzynarodowym występują kredyty krótkoterminowe - do 1-ego roku, średnioterminowe i długoterminowe - od 5-ciu lat wzwyż do kilkunastu albo nawet kilkudziesięciu lat. Krótkoterminowe dotyczą najczęściej towarów biegowych, artykułów konsumpcyjnych czy dóbr trwałego użytku, średnio i długoterminowe - najczęściej dużych projektów i inwestycji o charakterze handlowym lub produkcyjnym - np. budowy hipermarketu czy kopalni lub cukrowni - gdzie spłata jest możliwa w miarę uzyskiwania zysków z uruchomionej działalności gospodarczej - czasokres spłaty jest uzależniony od prognozowanej branżowej stopy zwrotu odniesionej do oferowanej stopy kredytowej traktowanej w takiej sytuacji jako constans i obciążonego nią kapitału. Płatności kredytowe są z reguły bardzo mocno zabezpieczone na rzecz banku - tym bardziej im wyższy jest wolumen transakcji i ryzyko kontraktowe. Najczęściej stosowane są gwarancje bankowe pierwszorzędnych banków bądź gwarancje rządowe wystawiane na rzecz dostawców bądź inwestorów, bądź też weksle własne lub trasowane jednej ze stron transakcji z awalem bankowym. Koszt takiego kredytu jest z reguły oparty o międzybankowe stopy procentowe obowiązujące na rynkach światowych, np. stopy LIBOR czy EURIBOR dla danej tzw. światowej waluty powiększone o stopy procentowe i inne koszty banku oferującego kredyt - te ostatnie elementy są z reguły przedmiotem ostrych negocjacji między stronami. Kredyty udzielane w polskiej walucie oparte są o stopę WIBOR.

Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych zaczerpnęło informacji, że przy kredytach średnio i długoterminowych najczęściej stosuje się okres karencji przeznaczony na realizację inwestycji lub projektu, spłaty natomiast następują w oprocentowanych ratach, stosownie do założonego harmonogramu, dostosowanego do realnych możliwości pozyskiwania zysku z uruchomionej działalności gospodarczej. Uruchomienie kredytu i możliwość jego późniejszego wykorzystania jest uzależniona od uregulowania przez dostawcę lub inwestora po podpisaniu umowy kredytowej opłat za utrzymanie gotowości kredytowej przez bank, opłaty za zarządzanie projektem, kosztów obsługi prawnej. Marża banku jest zawarta w uzgodnionej stopie procentowej kredytu.

Nowoczesną formą finansowania inwestycji jest też forfaiting. Polega on na odkupieniu zobowiązań płatniczych dłużnika - inwestora od wierzyciela - dostawcy przez wyspecjalizowaną w takich operacjach firmę - najczęściej banki. Zakup taki jest możliwy o ile dokumenty dłużnika - inwestora gwarantujące płatność i znajdujące się w gestii dostawcy - wierzyciela są zbywalne - przenaszalne. O takich właściwościach świadczy charakter dokumentów gwarancyjnych lub ich treść tj. np. stosowne zapisy w wekslach, akredytywach lub gwarancjach bankowych jak również postanowienia kontraktowe. Cesja zobowiązań - bez prawa regresu do zbywcy - następuje za uzgodnioną marżę, najczęściej ujętą z góry w kalkulacji przez dostawcę - wierzyciela lub poniesioną w ciężar kontraktu celem zmniejszenia ryzyka kontraktowego albo zwiększenia płynności finansowej firmy zbywającej wierzytelność. Koszt takiego przedterminowego wykupu określamy mianem dyskonta. Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych nie zdecydowało się jednak na to rozwiązanie.

W transakcjach barterowych zasadniczo źródłem finansowania dostaw są środki finansowe uzyskane ze sprzedaży dóbr o ekwiwalentnej wartości uzyskanych od inwestora.

Specyficzną formą kredytowania inwestycji o wysokim wolumenie, wysokiej wartości, dużym ryzyku, długim okresie kredytowania, które to czynniki występują oddzielnie lub razem, są kredyty konsorcjalne.

Kredyt konsorcjalny bankierski jest udzielany na sfinansowanie dużych kontraktów związanych z realizacją projektów bądź przedsięwzięć inwestycyjnych o wysokiej wartości, w sytuacji gdy spełniane są łącznie wszystkie bądź niektóre, zależnie od sytuacji, następujące warunki i wymogi:

• zaangażowanie kapitałowe jednego banku byłoby zbyt wysokie ze względu na ryzyko handlowe,

• zaangażowanie kredytowe w stosunku do jednego klienta przekraczałoby limity bezpieczeństwa ( kredytowe) określone przez bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa ius cogens,

• konkretny, pojedynczy bank nie dysponowałby wystarczającymi środkami na samodzielne sfinansowanie danego zapotrzebowania kredytowego, klient spełnia wymogi określone przez przepisy prawa o charakterze iuris cogentis,

• klient legitymuje się w ocenie banku adekwatną do zapotrzebowania

• finansowego zdolnością kredytową,

• klient legitymuje się właściwą sumą bilansową.

Warunki zależne od wymogów prawnych są obecnie definiowane w Polsce przez aktualne przepisy prawa bankowego, pozostałe warunki wynikają ze zwyczajów handlowych, aktualnej praktyki bankowej czy też wewnętrznych regulaminów banków obowiązujących w danym kraju i w danym czasie.

Koncepcja kredytu konsorcjalnego zasadza się na idei wspólnego - równoległego działania grupy banków, które łączą takie czynniki jak jeden przedmiot kredytowania uosabiany przez jedno przedsięwzięcie, jeden klient, oraz jeden kontrakt kredytowy i jeden bank odgrywający rolę lidera konsorcjum. Poza tym, banki działają samodzielnie tzn. ich źródła finansowania, ryzyka, odpowiedzialność są niezależne.

Z punku widzenia klienta korzystne jest to, że kredytobiorca uzyskuje w ogóle możliwość kredytowania w szerokim rozmiarze, ma jednego - w sensie prawnym - kredytodawcę, co upraszcza procedury negocjacyjne i realizacyjne, znoszone są bariery prawne dotyczące np. limitów kredytowych i sum bilansowych, realizowane mogą być przedsięwzięcia o wysokim stopniu ryzyka, kredytowanie może być krótkoterminowe jako autonomiczne bądź pomostowe lub też długoterminowe, wreszcie cel finansowania może być dowolny - zależny od uznania banku.

Dopuszczenie wszystkich ww. korzystnych warunków dla kredytobiorcy wiąże się oczywiście z bardzo dużymi ryzykami dla członków konsorcjum, toteż przy udzielaniu takich kredytów banki kładą wyjątkowy nacisk na ocenę wykonalności przedsięwzięcia, standing finansowy kredytobiorcy oraz zabezpieczenie prawne wymagalnych należności, czasem nawet wielostopniowe.

Kredyt kupiecki konsorcjalny wykazuje wiele podobieństw do kredytu bankowego, jednakże z istotnymi zmianami. Najważniejsza to ta, że kredyt udzielany jest klientowi nie przez bank ale przez kontrahenta handlowego, np. dostawcę towarów i usług, nie wchodzą też z reguły w grę ograniczenia prawne dotyczące limitów kredytowych wprowadzanych przez prawo bankowe, a kwestia oceny ryzyk zależna jest od członków konsorcjum.

Relacje handlowe, finansowe i prawne między członkami określa cywilnoprawna umowa konsorcjalna, aczkolwiek z reguły zasady są podobne jak w wypadku umów konsorcjalnych dotyczących kredytów bankowych tj. obowiązuje zasada ustalania jednolitych warunków i jednolitej reprezentacji w stosunku do klienta, przy autonomii wszystkich uczestników co do odpowiedzialności, ryzyk, źródeł finansowania etc.

Źródłem finansowania konsorcjalnego kredytu kupieckiego mogą być środki własne, z reguły w wypadku kredytu o mniejszej wartości i krótszym terminie płatności, bądź kredyt bankowy, z reguły w wypadku kredytu o znacznej wartości i dłuższym terminie płatności.

Specyficzną formą kredytu w są kredyty rządowe i unijne (towarowe albo finansowe), których celem jest wspieranie rozwoju poszczególnych sektorów gospodarki poprzez pozyskiwanie strategicznych inwestorów bądź klientów dzięki ułatwieniom finansowym. Kredyty takie udzielane są z reguły przez banki państwowe za gwarancjami rządowymi. W Polsce silna akcja kredytowa tego typu miała miejsce na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w branży energetycznej, co umożliwiło polskim firmom z tego sektora wybudować kilka elektrowni w jednym z krajów rozwijających się. Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych zdecydowało się właśnie na ten rodzaj finansowania.

Zakres inwestycji - wymienić planowane wydatki wraz z uzasadnieniem konieczności ich poniesienia w kontekście realizowanego projektu, wskazując wszystkie planowane nakłady, łącznie z podejmowanymi poza realizowanym projektem, ale nierozerwalnie z nim związanym):

Tabela 2. Usługi świadczone przez Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych – Prognozowanie w roku planowania inwestycji

Produkt/usługa	Rok bazowy	2008	2009	2010	2011	2012
1. Usługi w zakresie budownictwa drogowego tona	4 744,00	162 908,00	175 644,00	185 997,00	194 275,00	200 766,00
2. Usługi sprzętowo transportowe mg+km	5,00	156,00	148,00	145,00	143,00	135,00
3, Usługi najmu mg (maszynogodzina)	102,00	386,00	380,00	365,00	352,00	338,00
4. Sprzedaż masy bitumicznej tona	40,00	1 519,00	1 466,00	1 410,00	1 361,00	1 333,00

Źródło: Dokumentacja firmy

Układarka gąsienicowa z oprzyrządowaniem, stołem oraz elektronicznym systemem sterowania

• 1 szt. o wartości 750 000,00 PLN netto

Stanowi niezbędny element rozbudowy parku maszynowego oraz wprowadzenia zasadniczych zmian procesu technologicznego wbudowywania mas bitumicznych. Stanowi podstawowe wyposażenie parku maszynowego do układania nawierzchni mineralno-bitumicznych. Jej zadaniem jest bezpośrednie układanie nawierzchni. By wdrażać nowatorskie technologie i kłaść nawierzchnie bardziej trwałe i odporne na odkształcenia koniecznym jest zastosowanie układarki do mas bitumicznych nowej generacji, a taką planuje zakupić wnioskodawca.

Tabela 3. Przychody z inwestycji - prognozowanie od okresu rozpoczęcia inwestycji

Produkt/usługa	Rok bazowy/	. n 2008	n+1 2009	n+2 2010	n+3 2011	n+4 2012
1. Usługi w zakresie budownictwa drogowego PLN	1 892 856	65 000 292	74 999 988	85 000 629	95 000 475	105 000 618
2. Usługi sprzętowo transportowe PLN	1 665	51 948	51 948	53 795	56 056	55 890
3. Usługi najmu PLN	15 300	57 900	60 040	60 955	61 952	62 868
4. Sprzedaż masy bitumicznej PLN	7 240	274 939	280 006	284 820	289 893	299 925
Ogółem	1 917 061	65 385 079	75 391 982	85 400 199	95 408 376	105 419 301
Inne, nie wymienione powyżej wśród pozycji podstawowych, np. (proszę wymienić hasłowo)	0	0	0	0	0	0
Wartość	1 917 061	65 385 079	75 391 982	85 400 199	95 408 376	105 419 301

Źródło: Dokumentacja firmy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych firmy (tabela 3)

Walec tandemowy wibracyjny wraz z wyposażeniem

• 2 szt. o łącznej wartości. 540 000,00 PLN netto

Stanowi niezbędny element rozbudowy parku maszynowego oraz wprowadzenia zasadniczych zmian procesu technologicznego wbudowywania mas bitumicznych. Stanowi podstawowe wyposażenie parku maszynowego do układania nawierzchni mineralno-bitumicznych. Ich zadaniem jest dogęszczenie wbudowywanej masy. Właściwy proces technologiczny wymaga aby jeden walec jechał za drugim, dlatego w ramach projektu planuje się zakup dwóch tego typu urządzeń.

Zakup walca gumowego (ogumionego)

• 1 szt. o wartości 190 000,00 PLN netto

• Stanowi niezbędny element rozbudowy parku maszynowego oraz wprowadzenia zasadniczych zmian procesu technologicznego wbudowywania mas bitumicznych. Stanowi podstawowe wyposażenie parku maszynowego do układania nawierzchni mineralno-bitumicznych. Jego zadaniem jest wypchniecie mastyksu na górną warstwę nawierzchni w celu zwiększenia jej szczelności.

• Planowane w ramach projektu maszyny stanowią zestaw ściśle współpracujących ze sobą maszyn drogowych. Tylko zakup pełnego zestawu daje możliwość wprowadzenia nowej usługi opartej na wbudowywaniu mas innowacyjną technologią monobloku bez generowania odpadów. Unowocześnienie bazy sprzętowej i zakup maszyn o najwyższym stopniu automatyzacji pomoże dodatkowo usprawnić proces technologiczny, organizacyjny oraz podniesie jakość wykonywanych nawierzchni, podbudów i nasypów pod względem równości, stopnia zagęszczenia i trwałości konstrukcji.

Zgodnie ze strategią firmy Wnioskodawca zakłada wzrost ilości realizowanych robót drogowych. Założenia te wynikają również z prognoz dotyczących wielkości robót drogowych na lata 2003 - 2013 przedstawionych w Krajowym Programie Modernizacji Dróg.

Tabela 4. Koszty inwestycyjne - prognozowanie od okresu rozpoczęcia inwestycji

Układarka gąsienicowa z oprzyrządowaniem	750 000,00	915 000,00	750 000,00
Walec tandemowy wibracyjny z oprzyrządowaniem	270 000,00	329 400,00	270 000,00
Walec tandemowy wibracyjny z oprzyrządowaniem	270 000,00	329 400,00	270 000,00
Walec ogumiony z oprzyrządowaniem	190 000,00	231 800,00	190 000,00

Źródło: Dokumentacja firmy

Z analizy wynika, że koszty tylko w drugim roku inwestycji wzrosną, natomiast w trzecim roku pozostaną na takim samym poziomie jak w przypadku roku pierwszego.