Zarządzanie ryzykiem inwestycji kapitałowych: modele ryzyka, kwantyfikacja ryzyka, zarządzanie ryzykiem. 

Spis treści 

Wstęp 

Rozdział 1. Pojęcie ryzyka inwestycji kapitałowych  

1.1. Definicja oraz typy ryzyka

1.2. Charakterystyka ryzyka inwestycji kapitałowych

 

Rozdział 2. Zarządzanie ryzykiem inwestycji  

2.1. Etapy zarządzania ryzykiem inwestycji 

2.2. Wybór sposobu zarządzania ryzykiem inwestycji 

2.3. Modele zarządzania ryzkiem inwestycji 

2.4. Metody oceny ryzyka na przykładzie projektów inwestycyjnych 

2.5. Metody ilościowe

Rozdział 3. Ocena ryzyka projektu inwestycyjnego Kieleckiego Przedsiębiorstwa Robót Drogowych Sp. z o. o

3.1. Zakres i przedmiot projektu

3.2. Koszt i sposób finansowania inwestycji

3.3. Ocena ryzyka

3.4. Ocena i efektywności inwestycji

3.5. Ocena opłacalności

Zakończenie 

Streszczenie 

Spis tabel, rysunków, wykresów 

Spis załączników

Rozdział 1. Pojęcie ryzyka inwestycji kapitałowych  

1. Definicja oraz typy ryzyka

 Etapy rozwoju naukowej definicji ryzyka są w dużej mierze zgodne z ewoluowaniem rozróżnienia określeń ryzyko i niepewność.

Pierwsza koncepcja ekonomicznej teorii ryzyka Willetta, sformuło­wana na podstawie determinizmu filozoficznego, została ogłoszona w 1901 roku. Zasadnicze założenie, jakie przyjął Willett, to fakt, że ryzyko jest terminem o różnych znaczeniach powszechnie używanych w życiu codziennym. Łącząc pojęcie ryzyka z niepewnością i wykorzys­tując determinizm filozoficzny (negowanie przypadkowości procesów świata zewnętrznego), uznał on, że powinno się mówić jedynie o wraże­niu lub złudzeniu przypadkowości, co jest efektem niedoskonałości wie­dzy o prawach rządzących rzeczywistością. Willett uznawał ryzyko za stan otoczenia i twierdził, że ryzyko należy odnosić do stopnia niepewno­ści, czy określony skutek w ogóle wystąpi, a nie do prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Ryzyko rozumiane jako stan otoczenia jest obiektywne i skorelowane z subiektywną niepewnością.¹

Za drugą należy przyjąć koncepcję niepewności mierzalnej oraz niemierzalnej zaproponowaną w 1921 roku przez Knighta. Zasadniczym celem prac Knighta było sprecyzowanie, jakimi cechami powinna charak­teryzować się niepewność, którą należy identyfikować z ryzykiem, w od­różnieniu od niepewności sensu stricto. W tej koncepcji ryzyko jest niepewnością mierzalną. Niepewność, która nie może zostać zmierzona, jest niepewnością sensu stricto, którą Knight nazwał niepewnością nie­mierzalną.²

Trzecia zasadnicza koncepcja została opracowana przez Komisję do Spraw Terminologii Ubezpieczeniowej USA w 1966 roku. Efektem prac były stwierdzenia:

1. Ryzyko nie jest czymś jednorodnym, a zatem nie jest możliwe podanie jednej uniwersalnej i jednoznacznej definicji tego pojęcia.

2. Ryzyko występuje w co najmniej dwóch aspektach:

• obiektywnym,

• subiektywnym.

  3. Ryzyko może być badane w różnych kontekstach, na przy­kład jako:

• niebezpieczeństwo,

• hazard,

• niepewność,

• prawdopodobieństwo.

4. Ryzyko jest czymś zmiennym i stadialnym, czyli jest raczej procesem niż stanem otoczenia.

Z punktu widzenia efektów można wyróżnić dwa podejścia do ryzyka. W pierwszym ryzyko jest możliwością poniesienia straty, co akcentuje negatywne jego skutki i należy je traktować jako zagrożenie. W drugim podejściu ryzyko jest możliwością wystąpienia efektu działania niezgod­nego z oczekiwaniami. Efekt jest lepszy niż się spodziewano lub gorszy od oczekiwań, a zatem ryzyko w pewnych sytuacjach jest szansą, a w pewnych zagrożeniem¹⁰.

W literaturze przedmiotu można znaleźć wiele różnych klasyfikacji ryzyka. Poniżej zostały przedstawione najczęściej spotykane. Najbardziej ogólny podział ryzyka wyróżnia¹¹:

> ryzyko właściwe - związane z działaniem prawa wielkich liczb i odnoszące się do zjawisk o charakterze katastroficznym, jak pożary, powodzie itp.,

> ryzyko systematyczne (zewnętrzne) - determinowane przez siły ze­wnętrzne i nie podlegające kontroli podmiotu, który jest w jego zasięgu; ryzyko to jest związane z siłami przyrody, a także z warunków,

• ryzyko subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka, który subiektywnie ocenia prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych zja­wisk w przyszłości,

• ryzyko obiektywne - forma absolutna niepewności, która jest związa­na z niemożliwością przewidzenia rozwoju niektórych zjawisk.

Inna klasyfikacja pozwala wyróżnić dwa rodzaje ryzyka związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa³:

• ryzyko stałe (niezmienne) - dotyczy całego systemu gospodarczego (poziom inflacji, bezrobocia itp.),

• ryzyko niestałe (zmienne) - dotyczy danego przedsiębiorstwa (strajki, zagrożenie upadłością itp.).

Kolejna klasyfikacja jest związana bezpośrednio z decyzjami roz­wojowymi firmy⁴:

• ryzyko projektu - związane z technicznymi warunkami realizacji projektu (np. rozwiązanie sprawdzone w jednej firmie nie sprawdza się w drugiej, gdzie jest większa skala produkcji),

• ryzyko firmy - związane z błędną oceną przez firmę inwestującą przyszłych warunków rynkowych (np. przyjęcie nierealnego poziomu rotacji należności w dniach wskutek błędnych kalkulacji),

• ryzyko właścicieli - wynikające z braku zainteresowania właścicieli różnicowaniem kierunków rozwoju firmy, które prowadzi do zmini­malizowania ryzyka działalności gospodarczej.

• ryzyko niedotrzymania warunków (default risk) - wynika z faktu niedotrzymania warunków umowy przez emitenta określonego in­strumentu finansowego,

• ryzyko zarządzania (management risk) - powstaje w związku ze złym zarządzaniem przedsiębiorstwem, które jest emitentem instrumentu finansowego, co prowadzi do niekorzystnych cen tego instrumentu, ryzyko biznesu (business risk) - związane ze zmiennością dochodów uzyskiwanych przez emitenta instrumentu finansowego, co wpływa na cenę tego instrumentu,

• ryzyko finansowe (financial risk) - efekt korzystania z kapitału obcego do finansowania działalności; przy dużym udziale kapitałów

• ryzyko stopy procentowej (interest rate risk) - występuje w związku ze zmianami stóp procentowych na rynku; zmiany te wpływają na wahania poziomu dochodów uczestników rynku i niestabilność warto­ści instrumentów finansowych opartych na stopie procentowej,

• ryzyko walutowe (foreign exchange risk) - związane ze zmianą kursów walutowych i pojawiające się wówczas, gdy pieniądz będący w posiadaniu określonego podmiotu jest denominowany w walucie innej niż waluta kraju tego podmiotu; zmiany kursów są przyczyną tego, że stopy zwrotu wyrażone w dwóch różnych walutach nie są takie same,

• ryzyko rynku (market risk) - występuje na rynku akcji i wynika z faktu, że ceny pojedynczych akcji zależą w pewnym stopniu od ogólnej sytuacji na rynku,

• ryzyko siły nabywczej (inflation risk) - związane ze zjawiskiem inflacji i występujące wtedy, gdy w pewnym okresie dochodzi do zmiany siły nabywczej pieniądza w związku z inflacją,

• ryzyko polityczne (political risk) - powstające w efekcie decyzji władz rządzących mających duży wpływ na sytuację podmiotów gospodarczych,

• ryzyko wydarzeń (event risk) - związane z możliwością wystąpienia nieoczekiwanych zdarzeń, które mają wpływ na sytuację określonego instrumentu finansowego, ale nie mają wpływu na ogólną sytuację na rynku.

Zarządzanie ryzykiem rozumie się jako podejmowanie działań mających na celu⁵:

• rozpoznanie,

• ocenę i

• sterowanie ryzykiem oraz

• kontrolę podjętych działań.

Celem zarządzania jest ograniczanie ryzyka oraz zabezpieczanie się przed jego skutkami. Celem rozpoznania - identyfikacji jest określenie rodzajów ryzyka, które wiążą się z rozważaną inwestycją. Ich prawidłowe rozpoznanie jest o tyle istotne, że umożliwia inwestorowi podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie się przed nimi lub ich redukcję.

Oceny ryzyka dokonuje się stosując różne mierniki. Ich wybór zależy od rodzaju ryzyka jakie podlega ocenie. Dzięki kwantyfikacji możliwe jest wskazanie tych czynników ryzyka, na które należy zwrócić szczególną uwagę.

Sterowanie rozumie się jako podejmowanie działań mających na celu ograniczenie ryzyka do dopuszczalnych rozmiarów. W sterowaniu ryzykiem wyróżnić można dwa zasadnicze podejścia⁶:

• aktywne polegające na oddziaływaniu na przyczyny ryzyka oraz

• pasywne, koncentrujące się na zabezpieczaniu przed ewentualnymi stratami.

W ramach podejścia aktywnego inwestor może podejmować następujące działania⁷:

• unikanie ryzyka - wiąże się z zaniechaniem inwestycji, gdy jest ona obarczone zbyt dużym ryzykiem.

• działania prewencyjne - mają na celu zapobieganie zdarzeniom losowym.

• przenoszenie ryzyka na inne podmioty - wiąże się z transferem odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat. Może ono przyjmować takie formy, jak np.: ubezpieczenia, gwarancje, poręczenia, transakcje terminowe.

• hedging - polega na zajmowaniu odwrotnej pozycji na rynku terminowym.

• dywersyfikacja - ma na celu zmniejszenie poziomu ryzyka przez inwestowanie w różne działalności, których stopy zwrotu są mniej niż absolutnie dodatnio skorelowane.

Utworzenie dobrze zdywersyfikowanego portfela projektów inwestycyjnych spowodować może znaczne, a nawet całkowite zredukowanie ryzyka specyficznego.

Podejście pasywne w sterowaniu ryzykiem przejawia się najczęściej tym, że inwestor tworzy określone rezerwy finansowe, które umożliwią mu pokrycie ewentualnych strat.⁸