Ананың қызына айтқаны

Исламға дейінгі кезеңде өмір сүрген Үмамә деген ақылды әйел қызы Үнасты Кинда патшасы Хариспен үйлендіргенде әлі күнге құны ескіре қоймаған мынадай өсиет айтқан екен:

«Қызым, егер бір қыз ата-анасының байлығы жеткілікті болып күйеуге шығуды қажетсінбейтін болса, онда бәрінен бұрын оған сен лайық болар едің. Алайда өмір заңы басқаша, ер адам қалайша біз үшін жаратылса, әйел де о баста ер адам үшін жаратылған.

Қызым, сен өзіңді туып, аялап өсірген әке-шешеңнің ұясынан ұшып, жат жұртқа кетіп бара жатырсың. Ендігі уақытта сен күйеуіңе бағынып, оның ризашылығын алып отырғайсың, сонда ол да сенің алдыңда құлыңдай құрақ ұшатын болады. Сені оны сыйлаған сайын ол да сені жақсы көріп қалағаныңды істейтін болады.

Мен саған қазір он өсиет айтайын, егер сен оларды бұлжытпай орындайтын болсаң күйеуіңмен ара-қатынастыңда мін болмайды:

Үйге ішіп-жейтін не әкелсе де шын жүрекпен қабыл ал, қанағат иесі бол.

Не істе десе соны істе, тыйым салған нәрселеріне жолама.

Үй ішін де, үсті-басыңды да таза ұста.

Күйеуіңе жақсы көрінуге тырыс, жақсы иістеріңнен себіне жүр. Ол сенен тыжырынбайтын болсын.

Ұйықтайтын, тамақтанатын кездерін жақсы біл. Ол бұларды қай уақыттарда жасайтын болса сен сол уақыттарда тамағын әзірлеп, төсегін салып қой. Өйткені аштық пен ұйқысыздықтан барып адам ашу шақырғыш келеді.

Күйеуіңнің дүниесін көзіңнің қарашығындай сақта, ысырапшылдыққа жол берме.

Оның абыройын ойлап, тума-туыстарына да құрметпен қара.

Оған қарсы шығушы болма.

Күйеуіңнің сырын елге жайма. Мақсатына қарсы шықсаң саған деген өшпенділігі оянады, ал сырын елге жаятын болсаң қиянатынан көз ашпайтын боласың.

Күйеуің қайғырып отырғанда сен қуанышты болма, күйеуің қуанышты кезде сен қайғырма.»³¹

Қазақ атамыз бұл әңгімені «Келінді бастан, баланы жастан» деп тапсырған.

Жабылмайтын жалғыз есік

Бұрынырақта өмір сүрген бір ханның әдемі бақшасы болса керек. Небір алуан түрлі хош иісті гүлдерге толы бұл бақшаға бір күні хан келіпті. Өйткені бақша күзетшісінің әйелі ажарлы екен. Келе сала бақша күзетшісін бір жұмысты сылтауратып жұмсап жіберіп, хан бірден оның әйеліне көзін қадап:

- Бар да бақшаның барлық есіктерін жауып кел. Бір де бір есік ашық қалмасын,- дейді.

Алайда бақша күзетшісінің әйелі ажарлы ғана емес, ар-ұятты білетін өте ақылды да еді. Әйел бірден ханның жаман ойға кеткенін сезеді. Есікті жаппақ болып кеткендей бір ағаштың артында сәл тұрып келгеннен кейін ханға қарап:

- Хан-еке! Есіктердің бәрін де жаптым, алайда бір есікті жабуға әлім келер емес. Қанша тырыссам да жаба алмадым,- депті.

Хан:

- Ол қай есік?- деп сұрапты таңырқап.

Сонда дәл осы ұрымтал тұсты күтіп тұрған әйел оған:

- Ол есік - Аллаһ Тағаланың өз құлдарының не істеп, не қойып жатқандарын түгел көріп тұратын «Басир» (көруші) есігі еді,- депті ханды ойлантпақ ниетпен.

Бұны естігенде төбесінен біреу қос қолдап тұрып бір қойғандай есін жиып ала қойған хан дереу әйелден кешірім сұрап, Аллаһ Тағаланың алдында тәубаға келіпті. Екінші рет ондай жаман ойға бармас үшін дереу Аллаһ Тағаланың сүйікті құлдарының біреуінің қасына барып, имани ислами дәрістер ала бастапты. Көп өтпей-ақ әлгі хан Аллаһ Тағаланың сүйікті құлдарының қатарына қосылса керек.

Басир – барлық нәрсені көруші деген сөз.

Аллаһ кімнің болса да не істегенін көреді. Оның көруіне еш нәрсе кедергі келтіре алмайды.

Аллаһ Тағала тіпті кімнің кімге не деп сыбырлағанын да, көкейінде ойлағанын да біледі. Қараңғы түнде қара тастың үстінде кетіп бара жатқан қара құмырсқаны да тіпті оның қандай дауыс шығарып бара жатқанын да естиді, көреді.

Ал құлшылықтағы ықыластылық - өзі Аллаһты көрмегенімен өзін Аллаһтың көріп тұрғандығын терең сезініп құлшылық жасау болып табылады.