Шайтан мен мақтан

Қызметші болып көрінген шайтан жиырма жылдай діндар әулие хазіреті Жүнәйді Бағдадидың қасында жүріпті. Алайда қанша тырысқанымен Құдайдан қатты қорыққан тақуа әрі әулие құлдың құлағына сыбырлап арам ойын іске асыра алмаса керек. Дымы құрып шарасыз кейіпке түскен ол бір күні:

- Әй, ұстаз! Жоқ, әлде, сіз менің кім екенімді білесіз бе?- деп сұрапты.

Хазіреті Жүнәйді:

- Сен- лағынет атқыр Ібіліссің. Мен сені алғашқы күні-ақ танығанмын,- деп жауап беріпті.

Шайтан:

- Уа, ақиқат сұлтаны! Дәл сіздей ұлы, биік дәрежеге қол жеткізген ешкімді көрген емеспін. Жиырма жыл көз алдыңызда жүріп сізге ешбір қалауымды істеткізе алмадым,-депті.

Ашуға мінген рухани алып сонда:

- Жоғал, кәне, көзіме көрінбей!- деп айғайға басыпты,- Ендігі ойың- қолтығыма су бүркіп көтере мақтау арқылы мені құртпақсың ғой! Жиырма жыл істей алмағаныңды жиырма секундта істеймін деп ойлап па ең?! Кет! Қараңды батыр!

Адамның ең бір осал тұсы да осы- мақтан. Көкке көтере өтіріктен мақтағаннан небір надандар өздерін ғалым сезініп, көпірген құрғақ сөздің жетегімен тура жолдан тайып, көрсоқырлыққа салынған. «Мақтан-мақтамен бауыздағанмен тең» деген сөзді де ұмытпаған жөн.

Ақ жолға бастаған екі ауыз сөз

Рухани алып Хасан Басри бір күні жолдастарымен жолда кетіп бара жатып елге танымал жоғарғы шенді бір төренің баласын жолықтырыпты. Елге үкімі жүріп тұрған басшының баласы маймаңдаған боз жорға үстінде бір топ қызметшілерімен сырнайлатып-кернейлетіп кетіп бара жатса керек.

Хасан Басри жол ортасында тұрып аз-кем жөн сұрасқаннан кейін балаға қарап: - Ей, бай-манаптың баласы! Сендердің нені болсын, кімді болсын ақшамен өлшейтіндерің белгілі. Мұндайға менен басқа ешкімнің жүрегі дауалай қоймас. Саған бір- екі ауыз сөз сатайын, соған келісесің бе?- депті.

Төре баласы:- Мейлі, алайын, қаншаға сатпақсыз?- депті. Хасан Басри екі сөзін екі күміске бағалайтындығын айтыпты да:- Өзіңнің жеке басыңда үйің бар ма?- деп сұрапты. Бала:- Иә, бар,- деп жауап беріпті. Хасан Басри:

- Мирас қалып па еді, әлде, өзің салғыздың ба?- деп қайта сұрапты. Бала:- Өзім салғыздым,- деп жауап беріпті. Хасан Басри:- Қанша уақытта салғыздың?- деп сұрапты. Бала:- Оған уақыт көп кетті,- депті. Хасан Басри:- Күш- қуатың бола тұра неге тезірек салғызбадың?- деп сұрапты. Бала:- Үйдің ғимаратының ауыр ағаштары мен тастарын тасыған малдарға жаным ашыды. Сондықтан оларға аз- аздап тасытып, көп жүк артқызбадым,- деп жауап беріпті. Хасан Басри бұл жолы:- Ей, елге сыйлы басшының ұлы! Малдарыңа жаның ашығанда неге өз-өзіңе жаның ашымайды? Оларға қиналмасын деп ауыр жүк артпадың, ал өзің неге мұншама ауыр күнә арқалап жүрсің? Одан да өзіңе жаның ашыса шы?!- депті.

Аталы сөз балаға қатты әсер еткен еді. Жалма-жан атынан түсіп Хасан Басри хазіреттің қолын алыпты. Сөйтіпті де сабырсыздана:- Уа, ақсақал! Екі күмісіңізді қолма- қол берейін, екінші сөзіңізді де айтыңыз,- депті жалынып.

Хасан Басри екінші сөзін айтпақ болып:- Қайда бара жатыр едің?- деп сұрапты. Бала:- Мемлекет басшысына барып жауапты қызмет алмақ едім,- деп жауап беріпті. Хасан Басри:- Қарашы, мемлекет басшысына бара жатырмын деп барынша әдемі киініп, үстіңе хош иістер сеуіпсің. Неліктен? Өйткені мемлекет басшысы мен соның қарамағындағылардың қасына барғанда ұялып жерге қарамас үшін. Алайда олар да жұмыр басты пенде. Сені мен менен артықшылығы жоқ. Ал енді сенен сұрайын, о дүниеге барғаныңда осыншама күналарыңмен, осыншама кінәларыңмен пайғамбарлар мен небір әулиелердің жанында Аллаһ Тағаланың алдына шығып есеп беруге ұялмайсың ба?..

Әулиенің сөзі сүйегінен өткен төре баласы ат тізгінін бірден қызметшісіне ұстатып өзі бұдан былайғы өмірін бұ дүниелік өткінші ләззаттарға алданбай, әулиенің етегінен ұстап тақуалық жолмен өткізуге табан астында уәде берген екен.

Ұлы Жаратушы бәрімізді де айтылған ақиқатқа мойынсұнатын жақсылық сүйгіш иманды құлдарынан қылғай! Әумин!