Тағдырдан тағдырға қашу

Хижреттің 17-18 жылдары Шам төңірегінде «Әмауас тауну» деп аталатын оба ауруы кең тараған болатын. Ең алғашқы шыққан жері Палестинаның Әмауас аймағы болғандықтан осылай аталған еді. Бұл жұқпалы ауру әкелген кеселден 25 мың адамның өмірі қиылып, тіпті үлкен сахабалардың қатарындағы Әбу Үбәйда ибн Жәррах пен қоса Муаз ибн Жәбал да айықпас дерттің қармағына іліккен еді .

Сол жылы Хазіреті Омар (р.а.) Шамға бармақ болып жолға шығып, оны ірі қолбасшыларымен бірге Шам әкімі Әбу Үбәйда қала сыртынан күтіп алған болатын. Алайда Шамда оба ауруының тарағанын естіген халифа Шамға келуін келгенімен қасындағы сахабалармен ақылдаса келе Шамға кірместен кері қайтуды мақұл көрген-ді. Оны естігенде Әбу Үбәйда (р.а.) таңырқап:

- Аллаһтың тағдырынан қашқаның қалай?- дегенде, Хз. Омар оған қарап:

- Иә, Аллаһ жазған тағдырдан және соның тағдырына қашып бара жатқан жоқпын ба?! Сен түйелеріңді бір жағы жоңышқа, бір жағы жусанды бетке жайып түйелерің қайсысынан оттаса да сен Аллаһтың тағдырымен жайған болып саналмайсың ба?- дейді.

Қасындағылармен бірге Мәдинаға қайтқан Хз. Омар оба ауруының тез жайылып бара жатқандығына алаңдағандықтан тым болмаса Әбу Үбәйданы құтқарып қалмақ болып келе сала былай деп хат жолдайды:

«Сәлем! Бір мәселе жайлы ақылдасу үшін сен маған аса қажет болып тұрсың. Хатты ала сала дереу жолға шық!»

Хз. Омардың ойын айтқызбай-ақ ұққан Әбу Үбәйда іле-шала мынадай жауап жазады:

«Әй, мүминдердің басшысы! Мені неліктен қажетсініп тұрғаныңды білемін. Алайда мен мұсылман әскерлермен бірге болғандықтан өзімді олардан артық санай алмаймын. «Жазмыштан озмыш жоқ» деген. Мен де пешенеге жазылғанды көріп алдым. Маған оларды таста да кел дегеніңе келісе алмаймын.»

Хазіреті Омар (р.а.) хатты оқығанда көзінен жас парлап қоя берді. Маңайындағылар болса:

- Әй, мүминдердің әміршісі! Неге жылайсыз, әлде Әбу Үбәйда да аурудан көз жұмып па?- деп сұрады.

Хз. Омар (р.а.) оларға:

- Жоқ, олай емес, бірақ, әй қанша қалды дейсің,- деді тұнжырап.

Көп өтпей-ақ Шамда обадан тіл тартпай кеткен Әбу Үбәйданың орнына Муаз ибн Жәбал барды. Бірақ ол да артынша көз жұмып орнына Амр ибн Ас тағайындалған болатын. Амр ибн Ас дендеп бара жатқан аурудан халықты аман сақтап қалу мақсатында елді тау басына жинап, ойдан гөрі тауды паналаған болатын. Сол тұстары аурудың да беті қайтып, Хазіреті Омар болса кейіннен Амрдың бұл тапқырлығына ризашылығын білдірген екен²⁰.

Мәрттік

Хазіреті Али құрма бақшасында кешке дейін жұмыс істеп, кешкісін түйесіне бір қап жеміс теңдеген күйі үйіне қайтқан еді. Түйенің тізгіні көмекшісі Қамбардың қолында, ал өзі болса алда келе жатқан болатын.

Мәдинаға кіре берісте жол шетінен жалынышты дауыс естілді. «Аллаһ ризалығы үшін» деп өткен-кеткенге алақан жайған қайыршының күйі аянышты-ақ еді.

Дәл осы сәт хазіреті Али мен түйе жетектеп келе жатқан Қамбардың арасында мынадай бір әңгіме болды.

Хазіреті Али:

- Әй, Қамбар! Мына байғұс не сұрап тұр?

- Құрма сұрап тұр.

- Берсеңші, ендеше!

- Құрма қапта ғой..

- Қабымен бер, ендеше!

- Қап түйенің үстінде ғой..

- Түйесімен бер, ендеше!

Хазіреті Алидың айтқанын бұлжытпай орындаған Қамбар:

«Түйенің тізгіні менің қолымда деуге қорықтым,-дейді,- әйтпесе мені де қоса ойланбастан әлгі қайыршыға беріп жібергендей еді...»

Қазақ халқының да «Пышақ берсең қынымен бер» дегені де осы емес пе?!