Пайғамбар қойған астау

Хз. Омар бір күні Жұма намазына бара жатып бір тамның қасынан өте бергенде там төбесінен үстіндегі киіміне қан тамып кеткен еді. Ол бірден қан тамшылап тұрған астауды тауып әлгі тамның үстінен алып тастады, сөйтті де үйіне қайта қайтып, үстіндегі киімін таза киімдерге ауыстырып қайта келді. Мешітке келген халыққа намаз оқытып болған соң хұтбаның соңын ала бере жиналған халыққа қаратып: «Әй, жамағат, мүьминдерге қиыншылық жасап отырған жайларыңыз бар,- деп бастап,- мен сол қан тамшылаған астауды орнынан алып тастадым»,- деп сөзін аяқтайды. Хз. Омар сөзін бітірместен мешіт ішінен біреудің «Әй, Омар! Сен не бүлдірдің?» деп айғайлаған дауыс шықты. Бұны айтқан адам Хз. Омардың ең қатты жақсы көретін досы Хз. Аббас еді. Кезінде бір қуаңшылықтан қатты қысылғанда «Аллаһым, бұл - пайғамбардың көкесінің қолы, бізге сол қолдың құрметі үшін жаңбыр жаудыра гөр!» деген тілек те осы Аббасқа қатысты айтылған-ды.

Аббас түрегелген күйі: «Ей, Омар! Ол там менің тамым болатын. Ал жаңағы астауды Хз. Мұхаммед (с.а.с.) өз қолдарыммен сол жерге қойған еді ғой, сенің мына істегенің не?»- деді.

Хазіреті Омар «пайғамбарымыз өз қолдарымен қойып еді» деген сөзді естігенде-ақ бойдағы бар әл-дәрменінен айрылып, жер сүзе құлағандай халге түсті.

Хз. Омар өз ісіне қатты өкініш білдіре:- Уа, Аббас!-дейді,- мен қазір сол тамның түбіне барып басымды жерге қоям, ал сен болсаң менің басымды аяғыңмен басып тұрып жаңағы астауды орнына қоясың. Сен ол астауды орнына қоймайынша мен басымды ол жерден көтермек емеспін,-дейді.

Сөйтіп, соңында ескі астау өз орнына қайта қойылған болатын.

Иә, сахабалар хазіреті Мұхаммедті (с.а.с.) осыншалықты жақсы көретін, тіпті оның әрбір іс-әрекеті олар үшін бұлжымайтын қағидаға айналған еді. Ирандықтар мен Византияны тізе бүктірген Хз. Омар пайғамбарымыздың өз қолымен қойған астауына келгенде қаншалықты кішіпейілділік танытып, майдай еріді десеңізші?! Шіркін, біз де сүйікті пайғамбарымыздың қандай да бір ісінің ұмытылмауында сахабалар көрсеткен қырағылықтың сәл-пәлін болса да көрсете алғанымызда екі дүниеміз де жұмаққа айналған болар еді...

Адамды тану

Хазіреті Омардың қасында бір кісі әлдебір дауға қатысты куәгер болған еді. Омар ибну-л- Хаттаб оған:

- Мен сені танымаймын, сені танитын біреу келсін,- деді.

Жанында тұрғандардың біреуі:

- Мен оны танимын,- деді.

Хазіреті Омар одан:

- Иә, танысаң айтшы, бұл қандай адам?- деп сұрады. Ол кісі:

- Жөні түзу, әділ кісі,- деп жауап берді.

Хазіреті Омар (р.а.) қайта сұрады:

- Күндіз-түні не істеп, не қойғанын жақсы білетіндей жақын көршің бе еді?

- Жоқ,- деп жауап берді әлгі кісі.

Хазіреті Омар (р.а.):

- Кісінің қаншалықты Құдайдан қорқатын тақуа екендігі оның ел арасындағы іс- әркеті мен қылықтарынан белгілі. Бұл кісі сауда-саттықпен айналысушы ма еді?- деп қайта сұрады.

Әлгі кісі бұған да:

- Жоқ,- деп жауап берді.

Бұл жолы Хазіреті Омар (р.а.):

- Бұл кісінің мінез- құлқының жақсы-жаман екендігіне көз жеткізетіндей бірге сапарға шығып көріп пе едің?- деп тағы сұрады.

Әлгі кісі бұл сұраққа да «Жоқ» деп жауап бергенде Хазіреті Омар:

- Онда сен бұл кісіні танымайды екенсің,- деді де куәгерлік айтқан адамға қарап:- Бар да, сені танитын басқа біреуді ертіп кел,- деді¹⁷.

Демек, бір адамды жақыннан тану үшін 3 шартқа аса мән берген жөн. Не қоян-қолтық араласатын көрші болып тұрасың, не саудаласып көресің, не бірге сапарға шығасың. Ал, осы үш шарт жүзеге аспаған болса- ол адамды танимын деу ағаттық.