Творчасць в.Быкава 80-х-пач. 2000-х гг.

Б. прыйшоў у бел. літ. пасля в-ны, каб ад забітага пакалення расказ.свету праўду аб вайне. В.Б.не прымаў фальшу ў адлюстраванні ваен. падзей, сцвярджаў у сваёй творчасці высокія марал. пр-пы, ідэалы праўды і гуманізму. В. Б.- нар. піс-к Б-сі, ён раскрыў мужнасць і подзвіг нар.духу ў гады в-ны з фашызмам.У апошн. дзесяціг. напісаў няшмат ап-цяў, яго люб.жанрам сталі прыпавесці, алегарыч. казкі, навэлы – кн. “Пахаджане”. У 90-я гг. Б. прымае актыўны ўдзел у грам.жыцці на Б-сі (б-ба за дэмакр., удзел у ствар. БНФ “Адраджэнне”). У тв-ці ап. п-ду паказана антыбел. сутнасць бальшавізму. У сваіх творах асуджаў бальшав.рэпрэсіі супр. бел.сял-ва.У апошніх творах “У тумане”,”Аблава”, “На Чорных Лядах”, у прыпавесцях Б. раскрывае пакуты бальшав.генацыду. Змагары за дабро у творах Б. часцей гінуць, застаецца толькі рэштка іх як надзея на адрадж.Б-сі. Ап-ць «Знак бяды» распачынае новы этап у тв-ці Б. Акцэнт робіцца на ідэі самакаштоўнасці і унікальнасці ч-га жыцця. Гал. героі - Сцепаніда і Пятрок Багацькі. Амаль усе падзеі адбываюцца на хутары Яхімоўшчына і ў весцы Выселкі і паказаны ў 2 планах: у перыяд калект-ыі і ў першыя месяцы вайны.Аднак піс-ік упершыню ўвагу надае перадваен.падзеям, асабліва калек-ыі, калі груба парушаліся пр-пы пабудовы сацыялізму. В.Б. сказаў горкую праўду пра 30-ыя гг. на весцы. Бязвіннымі ахвярамі сталі тысячы сумленных сялян. Адзін з самых глыбокіх твораў В. Б. па філас. асэнсаванні жыцця. Гарыць хутар, што падпаліла Сцепаніда, як пратэст супраць рабства і гвалту. Па сутнасці, гэта ахвяраванне сабою ў імя дабра і волі. На падзеі, звязаныя з калект-яй, аўтар глядзіць вачыма Сцепаніды. Менавіта таму, што Сцепаніда ўсёй душой прыняла новае ў жыцці вёскі, ёй многае раптам становіцца незразумелым, а калі гераіня бачыць, што зло перамагае дабро, яна пратэстуе, не хоча, каб яе рукамі тварылася жорсткасць і несправядлівасць. Пратэстуе, але разумее, што бяссільная перад бядой, што насоўваецца, як хмара. Вобр.-сімвалы ў творы (крыж, Галгофа, мёртвая птушка). Свае і чужыя ў творы (Гуж, Каландзёнак).Пятрок і Сценаніда Багацькі, пакутуючы, прыходзяць да пераканання, што праўду і дабро нельга знішчыць. Гэта яны і даказваюць сваёй смерцю, якая падобная на подзвіг. Гарыць хутар Яхімоўшчына, гарыць уся бел. зямля, нібы ачышчаючыся ад цёмнага мінулага, жорсткага антычал-га сённяшняга, несучы надзею на ачышчэнне і ўзвышэнне свету. “Аблава” мае рэльную жыццёвую аснову. На гэты конт ёсць сведчанне самога піс-ка.

Гал. гер.-Хведар Роўба. У 20-я гг. ён адсял-ся на хутар (добрая гасп-ка, малатярня, сад). Вырас сын Мікола, дачка. У час калект-ыі адмов-ся ісці ў калгас. Сельск. актывісты гвалт-а атабралі малат-ню, сям’ю –на поўнач. Сын у г. час –у войску. Ён- камсам-кі актывіст. У час высылкі памір. жонка Хведара. Ён з малой дачкой Волечкай вярт. на радзіму,

хаваецца на лесасплаве ў лагеры, каб дабрацца на радзіму, але дачка памірае. Дабраўшыся да род. мясцін, Хведар вымушаны хавацца, здабываць сабе ежу, бо яго шукаюць, яго лічаць кулаком, «ворагам народа». Як ні асцерагаўся Хведар, яго ўсё ж убачылі. На ўцекача, «ворага народа», наладжваецца аблава. Апісанне яе-самыя балючыя, самыя трагіч. старонкі твора. Загнаны аблавай, якую ўзначальваў яго сын, у дрыгву, ён да канца захоўвае волю, імкнецца застацца сабой, недасягальным для нелюдзяў. Паміраючы, Хведар шкадуе толькі пра здрадніка сына, які так і не ўразумеў сэнс гэтага жыцця.

Ап-ць стала першым мужным помнікам, які ўвасобіў трагічны лес бел. сялянства ў гады сталіншчыны, у гады гістар. эксперымента над народам. Гал. ідэя-амаральнасць сталіншчыны, якая не толькі фізічна знішчала мноства людзей, але і расчалавечвала ч-ка, растоптвала ў яго душы міласэрнасць, звыч-ю сусед. прыязнасць, сябр. і сваяцкія пачуцці, разбурае дух-ць. Праз трагедыю Хв. Р. і яго сям'і Б. паказаў, як руйнуецца свет, разбураецца ч-к у нечал-ых абставінах. Ап-ць “На чорных лядах”: паздеі- пасля расправы бальшав. над слуцкімі паўстанцамі ў 20-я гг. У цэнтры- гр. паўстанцаў, як. намаг-ся перайсці мяжу ў Польшчу, але б. акружаны- безвых-я сіт-я. паўст-цы выраш. 1 за другім палегчы ў безым-й магіле. З імі- хлопчык Валодзька Сулышчык, ён да пошняга не ведае, што застанецца жывым, ён хоча разам з інш. палегчы ў магіле. Бацька яго загінуў у паўст. валодзька павін. Зраўняць невяд. магілу з зямлёй, але ў памяці пакінуць для інш. людзей успамін пра адважн. і мужн. подзвігу паўстанцаў. “Жоўты пячочак”:адлюст. падзеі курапатскай в-ны. У Курапаты вязе на растрэл вязняў Косцікаў з мінскай “амерыканкі”.сярод вязняў: аднаасобнік Аўтух Казел (абвінав. у шпіянажы на Польшчу), белагвардз-ц Валяр’янаў (арышт. як польскі шпіён, бо сястра перадала яму пасылку з Кракава), “партыец-бальшавік”, Шастак, які падпіс. Ілжывыя паканні супр. інш. людзей, у турме- стукач, але уладамі асуджаны на смяр-ы прысуд. Заікоўскі, Сурвіла, які “загрымеў за касталомныя допыты”. Па дарозе машыны загразла, вязні паслухмяна штурхаюць яе з каляіны, яны не думаюць ратавацца. Калі прыходз. На растрэл, Шастак просіць, каб яго пахав. У жоўты пясочак, а не на балот. месцы.Толькі небеларус Заікоўскі не схіляе галаву перад растрэлам. Папрок безгалосасці беларусаў, рашуча развенчваецца і адмаўл-ца бел-я талерантнасць. Прыпавесці “Вуціны статак”, “Кошка і мышка”, “Хутаранцы”. “Хутранцы”: пра сял-ю сям’ю. Аднойчы да іх- госць, які прасіў далучыцца іх да сус-й вескі, каб інтэгравацца. У сусед. Вёскі жылі дрэнна і сям’я адмовілася далучыцца. Так прыходзіў г. чалавек кожны вечар і прасіў інтэгравацца. Сямейнікі заўважылі ў яго хвост і рогі. Не ведалі, як пазбавіцца ад госця. Сын Янкі паехаў і купіў каляров. тканіну і змайстраваў сцяг (бела-чырвона-белы), які прыбіў да вугла. З таго часу незнаёміц на хутар не завітае. “Кошка і мышка”: пра маленькую, спрытную, да ўсяго цікавую і добрую мышку-аптымістку. На падворку яна трапіла ў кіпцюры маладой кошцы, як.абыходзілася з ёй далікатна, гуляла з ёй, то адпускала, то лавіла. Мышка не верыла, што кошка збіраецца яе з’есці, спадзявалася на лепшае, бо кошка б. маладзенькая, прыгожая, не страшная. Кошка “прыкончыла мышку”. Многа філасафічнасці ў думках мышкі пра сільных і слабых істот, пра вялікіх і маленькіх, нахабных і палахлівых, пра несправядлівасць свету.

“Сцяна”-класічны ўзор прыпав-ці. Безыменны гер. жыве ў безым. краіне, дзе пануе жорст-ць і дыктатура.Таму гер.-у адзіночн. камеры, але не задецца: упарта шукае слабыя месцы ў муры. Праз паўгода ён робіць вузкі лаз, але яго чакае разчараванне- двор турмы абнесены выс. сцяной, як. не пераадолець і стаіць шыбеніца. Фінал жахлівы, можна дапусціць, што ён навеены бел. рэаліямі.

В.Б.- лаўрэат прэміі «Залаты апостраф» (пасмяротна). Музей В. Б.плануецца адкрыць у чэрвені 2014. Даследчыкі: Бугаеў, Залоска, Локун, Лявонава, Шапран, Бураўкін.