Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
бел. літ. с 21.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
181.47 Кб
Скачать

К. Крапіва і развіццё беларускай байкі.

Байкі К. К - самабытная з'ява ў бел літ-ры. Многія з іх выраслі з народ прыказак і прымавак, на прыкладзе якіх аўтар вучыўся выказваць свае думкі вобразна, сцісла, запамінальна. Нямала ўласных афарызмаў піс-ка ператварыліся ў прыказкі, прымаўкі. Байкі К. К, "населеныя" мясцовымі жывёламі і птушкамі, бічуюць адсталыя людскія звычаі, п'янства, пляткарства, асуджаюць бюракратаў. Падзеі ў байках не алегар, а канкрэтныя. Яны -з сялян жыцця, з вяск.побыту. Даўно ўвайшлі ў нар. ўжытак, сталі нар. прыказкамі і выслоўямі дасціпныя выразы з гэтых твораў: «Другі баран ні «бэ», ні «мя», а любіць гучнае імя», «Не можаш памагчы, дык лепей памаўчы».К.К.працаваў і ў жанры камедыя. Сатыр. камедыя «Хто смяецца апошнім» з'явіл ў 1939. Паставіць ч-ка на сваё месца, інакш кажучы, сарваць маску вучонага з невука і паклепніка, высмеяць падхалімства і прыстасаванасць, паказаць, якую шкоду грамадству і навуцы прыносіць кар'ерызм, дэмагогія і невуцтва-гэтаму прысвечана камедыя. У інстытуце геалогіі стварылася ненарм становішча. Замест таго, каб займацца навукай, вычоныя вымушаны былі даказваць, што яны сумленныя людзі. “Брама неўміручасці» названа аўтарам фантаст. камедыяй.У ёй моцна праявілася сац. пранікнёнасць К. К., яго ўменне арыентавацца ў склад. праблемах сучаснасці. Сатыра ў камедыі скіравана супраць адмоўных з'яў у грамад. жыцці - абывацельшчыны і кар'ерызму. У ёй востра ставяцца пытанні жыцця і смерці, дабра і зла, сэнсу чалав. жыцця наогул, месца чалавека на зямлі. Гал. героем камедыі з'яўл.прафесар Дабрыян. У лабаторыі, дзе ён працуе, быў адкрыты сакрэт неў-ці. Хутка пра адкрыццё веку даведаліся амаль усе. Дабрыян стаў наваяўленай зоркай, і ў яго з'яв шмат сяброў, аб якіх ён раней не здагадв. Але ўсе неўмір б не м. І таму на набыццё неў-сці ўводзяцца цвёрдыя ліміты. Кандыдаты павінны мець не толькі добрае здароўе, але і чыстае сумленне. Жадаючыя неў-сці абавязаны прадставіць чыстыя аналізы крыві, мачы, страўнікавага соку, а таксама хар-ку з месца працы. У чарзе на плошчы ідзе гандаль мачою (як пазней высветліцца, конскай). Каля прыёмнай Дабрыяна бурліць натоўп. На навук. пасяджэнні наконт неў-ці разгараюцца спрэчкі. Калі дыскусія зайшла ў тупік, навуковы супрацоўнік Наташа прынесла здохлага пацука, паведаміўшы, што паддоследныя здыхалі і раней, але яна іх падменьвала жывымі. Ад такога паведамлення многія прыйшлі ў разгубленасць, роспач, многія ж радаваліся такому зыходу справы, як бы гара ў іх з плеч звалілася. Калі ж спала напружанасць, Пад неў-сцю К. К. разумеў не фізіч існаванне, а добрыя справы, учынкі ч-ка. Пражыць жыццё і пакінуць добрую памяць аб сабе–зн. застацца неўміручым. «Мілы чалавек», якая была апублік.ў першыя пасляваен. месяцы. Гал гер камедыі з'яўляецца Дзям'ян Дзям'янавіч Жлукта, які, каб пазбегнуць мабілізаціі і не трапіць на фронт, уцякае ў тылавы горад Н. Выдаўшы сябе за пацярпеўшага, у якога згарэлі дакументы, ён разгарнуў кіпучую дз-ць,каб увайсці ў давер да намесніка старшыні гарвыканкама, ён арганіз спец. блаткантору, як займалася дастаўкай самых розных дэфіцытаў, уладкаваннем далікатных спраў, выкананнем шматлікіх паслуг. Паступова Жлукта становіцца магутным і ўплывовым чал, сябраваць з якім многія жыхары горада лічаць за гонар. Жлукту ў камедыі проціпаст-ца сусед па кватэры-Язва. Ён адразу запрыкмеціў у ім падазронага і небясп ч-ка. Сітуацыя асабліва праяснілася, калі Язва выхапіў з печы ваенны білет Жлукты. Той хацеў яго спаліць, каб пазбавіцца лішніх абвінав-няў у свой адрас. Язва пачаў уважліва сачыць за ўчынкамі і паводзінамі «мілага чалавека», занатоўваць іх для будучай камедыі. У к. твора Язва поўнасцю выкрывае Жлукту, выносіць яго дзейнасць на людское асмяянне і тым самым наносіць сакрушальны ўдар не толькі па герою твора, але і па жлуктаўшчыне наогул.