Уклад Караткевіча ў развіццё бел. Паэзіі і драматургіі

У.К. - паэт, празаік, драматург, публіцыст, літ. крытык, перакладчык, кінасцэнарыст. Ярка i непаўторна раскрыўся талент ў паэзіі. Вершы- першыя друкаваныя творы (зб. «Матчына душа» i «Вячэрнія ветразі»-першыя кнігі). 1969 - зб. паэзіі «Мая Іліяда». Прыкметнай з'явай у бел. літ-ры - пасмяротная яго кніга «Быў. Ёсць. Буду». У ранніх паэт. творах (1-я пал. 50-х г.) выкарыст. набыткі фальклору (вершы «Машэка», «Казка пра сноп», «За рэчанькай за быстраю»), звяртаўся да патрыят.тэматыкі (паэма «Зямля дзядоў», вершы «Вагеньчык у яблынным садзе», «Орша»), пісаў вершы пейзажныя («Ноч», «Вясновая непагода», «П'юць галубы блакіт із каляіны»), інтымныя («I зашумяць асіны над ракою»). Многія вершы ўражваюць высокім маст. узроўнем i адметным бачаннем свету. У 1957 г. паэт. творы К. - на старонках «Маладосці», «ЛіМ», «Чырвонай змены». Ix заўважыла літ. грамадскасць i крытыка. Тв-ць У. К. -моцным патрыят. пафасам. Паэзія багатая i разнастайная: ад самых вытокаў была напоўнена любоўю да радзімы. Пісаў пра сваю моцную i адданую любоў да роднага горада Оршы (верш «Орша»), бо там «нарадзіліся думкі, воля, імкненні, жаданні». Найвыш ідэал - “Край свой родны”, і таму яго душа поўнілася болем за Бацьк-ну. Яго лір герой - мужны дух. заступнік Бацьк-ны. У вершах -прызнанне ў любові да бацьк. краю, паэт гав-ць пра богаабр-ць род зямлі. У сваіх вершах паэт вядзе размову пра адносіны героя да род. мясцін і пра яго гатоўнасць да самаахвярнасці ў імя дабрабыту і шчасця роднай Бацьк-ны, пра паэтыч. ўслаўленне прыгажосці бел. краю і пра еднасць бел. народа з інш народамі, пра мужнасць беларусаў у б-бе за сваб. і незал-ць. Выкарыст. у вершах набыткі фальклору. У творах ён набывае нов жыццё, стан-ца важн элементам бел мастац к-ры, якая даволі актыўна садз-чае маральна-інтэлект. абнаў-ню грам-ва. Фальклор дапам. узнавіць маст. срод-мі гіс-рыю “векавеч. бацькаўшчыны” на ўсіх этапах стан-ня і развіцця нац самасвяд-ці беларусаў, стварыць паэтыз. вобр. народ-х заступупнікаў (“Маці ветру”, “Балада пра паўстанца Ваўкалаку”). Шмат твораў прысвяціў тэме кахання. У паэмах, баладах, прысвячэннях, вершах каханне- як дух. якасць, у якой перасяк-ца проціл-ці біялаг і дух, асабістага і грамад, інтым і агульназн-га. Майстэрства паэта, неардын-ць і глыбіня яго выхадаў на звычайн. жыццёвыя і марал сітуацыі - а менавіта ў іх і аснова, і сэнс, і вырашэнне самых звычайных і самых вострых калізій - даюць поўнае права на выдзяленне любоўнай тэматыкі ў якасці аднаго з важных тэмат кірункаў яго паэзіі. У цэнтры - ч-к, яго душа, сэрца, пачуцці, адносіны да жанчыны - сяброўкі, маці, каханай (“Слова пра чалавечнаць”).

У. К. як драматург. Твораў няшмат: "Званы Віцебска", трагедыі "Маці ўрагану", "Кастусь Каліноўскі", драмы "Млын на Сініх Вірах" і "Калыска чатырох чараўніц". Гал тэма-лёс народа, найбольш яркія, гераіч. моманты яго гісторыі з кульмінацыямі ў выглядзе бунтаў, паўстанняў беларусаў за справ-ць, супраць сац, нац і дух прыгнёту. Любімыя героі піс-ка - людзі гераіч складу хар-ру і трагіч лёсу, нар заступнікі, абаронцы, якія не ведаюць хістанняў і кампрамісаў у барацьбе са злом і якія ў такой б-бе на алтар нар. шчасця аддаюць усё, не шкадуючы нават асаб жыцця.

“К.Каліноўскі”: паказана паўст. І яго вынікі. Падзеі – на Гродзеншчыне, Вільні, Пецярб., Мінску. Гэта героіка-рамант. П’еса, дзе Калін-кі выступ. як непрымірымы воін. Ёсць рэальна-гістар. Персанажы (Мусатаў, Калін-кі).

Знаходзіць У. К. яскр. рысы, трапныя словы, адмет выразы, каб абмаляваць прост. людзей, герояў з натоўпу, якія ствараюць той сац-псіхал. фон, што робіць асабліва ўражл. дзеянні, учынкі гал герояў сваіх драм твораў. «Млын на Сініх Вірах»: падзеі- ў маленькім бел.гарадку i яго ваколіцах на працягу 1941-1942 г. закран. праблемы вернасці і здрадн-ва ва ўмовах падп. і партыз. б-бы.

“Калыска 4-х чараўніц”: прысвеч. асэнсав. жыцця, лёсу Купалы.

«Маці ўрагану» - вяршыня набыткаў драматургіі. Паказана Крычаўскае паўстанне 1818 г., выбухнула супраць адміністрацыі староства i супраць братоў-арандатараў Іцкавічаў, якія абрабавалі край. Трывожнай атмасферай пярэдадня паўстання напоўнены пачатак п'есы, што выяўляецца i ў прыведзеных журботных песнях, i ў нахабных паводзінах братоў Іцкавічаў, якія з войскам наведалі двор Ветра, i ва ўсхваляваным дыялогу Вашчылы i Ветра. Першы з ix, рызыкуючы жыццём, прыехаў да другога з просьбай, каб той як ч-к пісьменны i прадстаўнік славутага роду быў адным з пачынальнікаў i кіраўнікоў паўстання. А Васіль Вецер якраз жэніцца. Ён вельмі любіць жыццё, упэўнены, што ч-к створаны для любові i шчасця. I таму не хоча праліваць кроў, прымаць удзел у паўстанні. Вашчыла сцвярджае, што нельга быць шчаслівым на зямлі, дзе чыняцца гвалт, здзек i забойствы, што часам трэба ахвяраваць жыццём дзеля вызвал. Радзімы. Празваўшы Ветра здраднікам, Вашчыла пакідае ягоны дом. Праблемы у п'есе асабістага i грам-га, пачуцця i абавязку. Агна Вецер, каб выратаваць свайго сына ад ганьбы, накіроўвае яго да Чалавека, пракажонага ў пячоры. Пракажоны-гэта беларус на сваёй зямлі, гэта лёс бел. народа, лёс яго лепшых прадстаўнікоў. Гэта адзін з яркіх i самабытных адраджэнцкіх вобразаў бел. літ., вобраз рам-ны i сімв-ны. Праз пакуты, безнадзейнасць i мужнасць прыходзіць Вецер да марал. i дух. ачышчэння. Вецер удзячны маці за выратаванне. Дзеля шчасця сваёй зямлі ён гатовы ахвяраваць уласным жыццём. Філас-сцю i чалав-сцю насычаны разважанні персанажа, калі ён глядзіць на бясконцае зорнае неба. Да яго, пракажонага, далучаецца жонка. Гэта сапраўды велічны i ўрачысты гімн паўстанцам i адначасова шчымлівы рэквіем па ix."Б-сь даўно чакала такога піс-ка. І радасна, што ён прыйшоў. І горка, балюча, што ён не змог, не паспеў разгарнуцца яшчэ больш глыбока і шчодра".