Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
k_1241_sipkerlik__1179__1201__1179_y_1179.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
185.77 Кб
Скачать

Кәсіпкерлік қызмет (ұғымы, формалары және түрлері)

Кәсіпкерлік адам қызметінің салаларының бірі болып табылады, ал кәсіпкерлік қызмет – бұл кәсіпкерлікті ұйымдастыру және іс жүзінде асыру бойынша орындалатын әрекеттер жиынтығы. Кәсіпкерліктің өркендеуінің алғышарты болып тауар-ақша қатынастары, ел және аймақ экономикасының орнықты дамуының экономикалық заңдылықтарын жанама түрге айналды-ратын объективті экономикалық заңдар саналады.

Кәсіпкерлік қызмет – бұл шаруашылық қызметтің кәсіпкерлік қызмет субъектісінің пайда (табыс) табуға бағытталған өз бетінше жүргізетін баста-машылық қызметі болып табылатын түрі. Өз кезегінде, шаруашылық қызмет – ол тауарлар өндіру, жұмыстар орындау, қызметтер көрсету бойынша мемле-кеттік билік және басқару органдары, сонымен қатар шаруашылық жүргізуші субъектілер тағайындаған ережелерге сай жүзеге асырылатын экономикалық қызмет түрлерінің бірі. Экономикалық қызмет – бұл өндірісті, сауда-саттық-ты, көлік қызметтер, тұрмыстық қызмет көрсету және т.б. ұйымдастыруға бағытталған экономика саласындағы кез келген қызмет. Экономикалық қызмет қндірісті, бөлуді, айырбастауды және тұтынуды қосқандағы материал-дық және рухани игіліктер үдірісінен көрініс табады.

Егер осы ұйымдарды салыстыратын болсақ, онда төмендегіні айқындауға болады: кәсіпкерлік қызмет – кәсіпкерлік тәуекелге негізделеген және жүйелі түрде пайда (табыс) табуға бағытталған шаруашылық қызмет. Шаруашылық қызмет – кәсіпкерлік қызметке қарағанда кеңірек ұғым, өйткені оны іс жүзіне асыру үшін кәсіпкердің ерекше мәртебесі болғаны талап етілмейді, онымен коммерциялық емес ұйымдар да айналыса алады (егер бұл олрдың мақсат-мұраттарына сай келсе және заңға қайшы болмаса).

Қазақстан Республикасының зааңдарында «кәсіппкерлік қызмет» түсінігінің орнына «кәсіпкерлік» деген термин енгізілген (соғн сәйкес мемлекеттік және жеке кәсіпкерлік деп ажыратылады). Сөйтіп, «жеке кәсіпкерлік» деп жеке кәсіпкерлік субъектілерінің табыс табуға бағытталған, жеке кәсіпкерлік субъектлерінің өздерінің меншігіне негізделген және олардың тәуекелдері мен мүліктік жауапкершілігі үшін жеке кәсіпкерлік субъектлері атынан жүзеге асырылатын бастамашылық қызметін айтамыз («Жеке кәсіпкерлік туралы» ҚР заңы 1-бабының 5-тармағы). Сол себепті кәсіпкерлік қызметтің заңдық белгілері қатарына төмендегілерді жатқызу керек:

  1. кәсіпкершілік қызметтің бастамашылығы және дербестігі;

  2. меншіктің болуы;

  3. тәуекел сипаты;

  4. пайда (табыс) алуға деген мүдделілік.

Меншіктің болуы кәсіпкердің өз қызметінің жүзеге асыруының негізі болып табылады. ҚР Конституциясының 26-бабының 4-тармағына сәйкес, кез келген адам өзінің мүлігін кез келген заңды кәсіпкерлік кызмет үшін пайдалануға құқылы. Сонымен бірге, белгілі бір мүлікті иелену кәіпкерлік кызметген айттмсуга мршңзш бередц яғни кәсіпкерлік кызметгі жүзеге асыруға қажетті шарт болып табылады. ҚР Азаматтык кодексі аякын бекіткендей, меншік құқымен шаруашылық жүргізу немесе тікелей баскару үшін оқшау мүлкі бар ұйым заңды тұлға деп танылады (ЗЗ-бабы І-тармағы), сондыктан оқшау мүліктің болмауы кандай да бір ұйымның занды тұлға, тиісінше кәсіпкерлік кызмет субъектісі деп танымалуына себеп болады.

Кәсіпкерлік кызметтің маңызды белгісі пайда, табыс та6у өзара тиімді нәтижелерге қол жеткізу болып табылады. Пайда ақша қаражаттары түрінде де, басқадай материалдык және материалдық емес құндылықтар түрінде де болуы мүмкін.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]