2 Корпоративтік табыс салығын анықтау және талдау

2.1 Корпоративтік табыс салығының салық салу объектілері

Корпоративтік табыс салығын төлеушілерге Қазақстан Республикасының Ұлттық банк пен мекемелерді қоспағанда Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары ,сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты атқаратын мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс алатын резидент емес заңды тұлғалар жатады. [4]

Салық салу объектілері болып мыналар табылады:

1) Салық салынатын табыс;

2) Төлем көзінен салынатын табыс;

3) Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғалардың таза табысы; Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен шегерімдер арасындағы айырма ретінде айқындалады.

Резидент заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы салық кезені ішінде Қазақстан Республикасы мен одан тыс жерлерден алынуға тиіс табыстардан тұрады.

Жылдық жиынтық табыста салық төлеуші табыстарының барлық түрлері,соның ішінде

1) Тауарларды, жұмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізуден түсетін табыс ;

2)   Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды,сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс;

3)  Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыстар;

4)  Күмәнді міндеттемелер бойыншатүсетін табыстар;

5)  Мүлікті жалға беруден түсетін табыстар;

6)  Қазақстан Республикасының заңдарымен провизилар жасауға рұқсат етілген банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;

7)  Борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар;

8) Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуға келісім үшін алынған табыстар ;

9) Шығып қалған тіркелген активтер құнының ішкі топтың құн балансынан асып түсуінен алынатын табыстар;

10) Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың асыо түсуінен алынатын табыстар;

11) Ортақ үлестік меншіктен түсетін табысты бөлу кезінде алынатын табыстар;

12) Бұрын негізсіз ұсталып,бюджеттен қайтарылған айыппұлдардан басқа, борышкерге салынған немесе ол мойындаған айыппұлдар, өсімпұлдар және санкциялардың басқа да түрлері, егер осы сомалар бұрын шегеріп тасталмаған болса;

13) Бұрын жүргізілген шегерімдер бойынша алынған өтемақылар;

14) Өтеусіз алынған мүлік, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер;

15) Дивидендтер;

16) Сыйақылар;

17) Бағамдық оң айырма;

18) Ұтыстар;

19) Роялти;

20) Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың шығыстардан артығы қамтылады.

Тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізуден түсетін табыс:

1) Егер Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау жасау мәселелері жөніндегі заңдарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді қоспағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің құны тауарларды өткізуден түскен табыс болып табылады.

2)  Тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізуден түскен табыс;

-тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған

-мәміле шарттары өзгерген

-өткізілген тауарлар үшін келісілген өтемдер өзгерген

-теңгемен төлеген кезде өткізілген тауарлардың құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетілуге тиіс.

Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс.

Құн өсімінен түсетін табыс үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын басқа да активтерді өткізу кезінде құралады.Амортизациялауға жатпайтын активтерге:

-жер учаскелері

-құрылысы аяқталмаған объектілер

-орнатылмаған жабдық

-салық төлеуші тауарларды өндіруде, жұмыстарды орындауда, қызметтер көрсетуде пайдаланбайтын негізгі құралдар мен материалдық емес активтер

   -бағалы қағаздар

 -кез келген ұйымдық-құқықтық нысандағы заңды тұлғаға қатысу үлесі

-Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданылған салық заңдарына сәйкес бұрын құны толық шегерімге жатқызылған негізгі құралдар

-құны шегерімге жатқызылған, инвестиция жоба шеңберінде пайдалануға берілген негізгі құралдар жатады.

Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыстарға жататындар:

1) Салық төлеушінің міндеттемелерін оның кредиторының есептен шығаруы

2) Күмәнді деп танылған міндеттемелерді қоспағанда Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген талап қою мерзімінің өтуіне байланысты міндеттемелерді есесптен шығару

3) Сот шешімі бойынша міндеттемелерді есептен шығару

Міндеттемерді есептен шығару нәтижесінде алынған табыс сомасы есептен шығарылған кредиторлық берешек сомасына тең болады.

Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар.

Иемденіп алынған тауарлар бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге есептелген табыстар мен басқа да төлемдер бойынша туындаған және туындаған кезінен бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді деп танылады және кредиторлық берешек туындаған кезде қабылданған ставка бойынша бюджеттен өзара есеп айырысуда қалпына келтірілуге тиіс қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушінің жылдық жиынтық табысына қосылуға тиіс

Борышкер банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымның талабын орындаған кезде бұрын шегерімдерге жатқызылған провизиялардың сомалары жасалған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар деп саналады.Бұл ретте борышкер орындаған талап сомасына барабар мөлшердегі провизиялалар сомасы табысқа енгізіледі.

Салық төлеушінің негізгі борышты талап етуі бойынша борышкер төлейтін сома, ол негізгі борыштан тыс төлейтін соманы қоса және салық төлеушінің борышты иемденіп алу құны арасындағы оң айырма ретінде айқындалатын табыстары борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар болып табылады.

Егер ішкі топтың шығып қалған тіркелген активтерінің құны салық кезенінің басында ішкітоптың құн балансынан асып түссе, салық кезенінде келіп түскен тіркелген активтер құны есепке алына отырып, артық мөлшері жылдық жиынтық табысқа енгізілуге тиіс.Осы ішкі топтың құн балансы салық кезенінің аяғына қарай нөлге тең болады.

Кен орындарын игеру салдарын жою жөніндегі нақты шығыстар сомасының кен орындарын игеру салдарын жою қорына аударымдар сомасының асып түсуінен алынатын табыстар.

Егер кен орындарын игеру салдарын жою жөніндегі нақты шығыстар аталған қорға жасалған аударымдардан төмен болса, айырма жер қойнауын пайдаланушылардың жылдық жиынтық табысына енгізілуге тиіс.

Егер жер қойнауын пайдаланушы тиісті мемлекеттік орган бекіткен кен орындарын игеру салдарын жою бағдарламасында көзделген кезенде кен орындарын игеру салдарын жою жөніндегі жұмысты жүргізбеген жағдайда, шегерімдерге жатқызылған, кен орындарын игеру салдарын жою қорына аударымдар сомалары олар жүргізілуге тиіс салық кезенінің жылдық жиынтық табысына енгізілуге тиіс.

Бұрын жасалған шегерімдер бойынша алынған өтемдер.

Бұрын жасалған шегерімдер бойынша өтем түрінде алынған кірістерге жататындар:

-бұрын шегерімдерге жатқызылған және кейінгі салық кезендерінде өтелген күмәнді деп танылған талаптардың сомасы;

-мемлекеттік бюджет қаражатынан шығындарды жабуға арнап алынған сомалар;

-бұрын шегерімдерге жатқызылған шығыстарды өтеу бойынша алынған басқа өтемдер;

Алынған өтем ол салық кезенінің табысы болып табылады.

Салық төлеуші өтеусіз алған кез келген мүлік, сондай-ақ жұмыстар мен қызмет көрсетулер оның табысы болып табылады.

Жарғылық капиталға салым ретінде алынған мүлік және мемлекеттік бюджетқаражатынан алынған субсидиялар табыс ретінде қаралмайды.

Жылдық жиынтық табысты түзету қарастырылған. Салық төлеушілердің жылдық жиынтық табысынан келесі кірістер алып тасталуға тиіс:

1) Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен бұрын салық салынған, Қазақстан Республикасының заңды тұлғасынан алынған дивидендтер

2)  эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алған олардың құнының номиналдық құнынан асып кетуі және өз акцияларын өткізу кезіндегі құн өсімі

3)  қор биржасынан А және В ресми тізімдерінде өткізу күнінде тұрған акциялар мен облигацияларды өткізу кезіндеқұн өсімінен алынған табыс

4)  мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигацияларымен жасалған операциялардан түскен табыстар

5)  табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған ретте ізгілік көмек түрінде алынған және мақсатты түрде пайдаланылған мүлікт құны

6)   мемлекеттік кәсіпорынның Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде мемлекеттік органнан және мемлекеттік кәсіпорыннан өтеусіз негізде алған негізгі құрал-жабдықтарының құны

7)   Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңдарына сәйкес алынған және жеке зейнетақы шоттарына жіберілген инвестицилық табыстар.

Салық кодексіне сәйкес шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, салық төлеушінің жылдық жиынтық табыс алуымен байланысты шығыстары салық салынатын табысты анықтау кезінде шегерілуге тиіс.Шегерімдерді жылдық жиынтық табысты алуға байланысты шығыстарды растайтын құжаттары болған кезде салық төлеуші жүргізеді.Бұл шығыстар болашақтағы кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, олар нақты жүргізілген салық кезенінде шегерілуге жатады. Болашақ кезең шығыстары қай салық кезеңіне қатысты болса, сол кезеңде шегерілуге тиіс. Қызмет бабындағы іссапарлар кезіндегі және өкілдік шығыстар бойынша өтемдер сомаларын шегеру. Қызметтік іссапарлар кезіндегі шегерімге жататын өтемдерге:

-бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, іссапарға баратын жерге жетуге және қайтуға нақты шыққан шығыстар

-бронь үшін шығыстар ақысын қоса алғанда, тұрғын үй-жайды жалдауға нақты шыққан шығыстар

-Қазақстан Республикасының шегінде іссапарда болған уақытында тәулігіне екі айлық есептік көрсеткіштен аспайтын мөлшерде төленетін тәуліктік ақы

-Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде іссапарда болған кезде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген нормалар шегінде төленетін тәуліктік ақы жатады.

Сыйақылар бойынша шегерімдер болып мыналар табылады:

1)  құрылысқа алынған және құрылыс кезенінде төленетін кредиттер бойынша сыйақыны қоспағанда, алынған кредиттер бойынша, оның ішінде қаржы лизингі түріндегі сыйақы

2)  сенімгерлік басқаруға алынған мүлік үшін сыйақы

3)   борыштық бағалы қағаздар иесіне оларды шығару және орналастыру шарттарына сәйкес эмитент төлейтін дисконт не купон

4)  депозиттер бойынша сыйақы

Егер салық төлеуші бұрын табыс деп танылған күмәнді міндеттемелерді кредит берушіге төлеген жағдайда, жүргізілген төлемнің шамасында шегерім жасауға жол беріледі.Мұндай шегерім төлем жасалған салық кезенінде табыстарға жатқызылған шама шегінде жүргізіледі.

Күмәнді талаптар – Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары мен жеке кәсіпкерлеріне, сондай-ақ тұрақты мекеме арқылы Қазақстан Республикасында қызметті жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаларға тауарлар өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету нәтижесінде туындаған және туындаған кезден бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған талаптар

Резервтік қорларға аударымдар бойынша шегерімдер:

1) Өзінің қызметін заңдарға сәйкес жасалған келісім-шарт негізінде жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы кен орнында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың аяқталуына байланысты сол кен орнын игеру салдарын жою қорына аударымдар сомаларын шегерімге жатқызады.

2) Банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар күмәнді және үмітсіз активтерге шартты міндеттемелерге қарсы провизиялар жасау жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар активтер мен шартты міндеттемелерді күмәнді және үмітсіз санатқа жатқызу тәртібін уәкілетті мемлекеттік органдармен келісе отырып Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі анықтайды. Ғылыми зерттеу, жобалау, іздену және тәжірибе конструкторлық жұмыстарға жұмыстарға жұмсалатын шығыстар бойынша шегерімдер. Негізгі құралдарды сатып алуға, оларды орнатуға жұмсалатын шығыстарды және күрделі сипаттағы басқа да шығыстарды қоспағанда табыс алуға байланысты ғылыми зерттеу, жобалау, іздену және табиғи-конструкторлық жұмыстарға жұмсалатын шығыстар шегерімге жатқызылады. Осы операцияларды растайтын құжаттар шығыстарды шегерімге жатқызу үшін негіз болып табылады.

Сақтандыру сыйлық ақылары бойынша шығыстарды шегеру:

1)  Жинақтаушы, сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықтарын қоспағанда, сақтанушының сақтандыру шарттары бойынша төленуге тиісті сақтандыру сыйлықтары сақтандыру қызметін реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Қаржы министрімен келісе отырып, белгіленген шектерде сақтандыру сыныптары бойынша шегерілуге тиіс.

2) Жеке тұлғалардың салықтарын ұжымдық кепілдендіру жүйесіне қатысушы банктер жеке тұлғалардың салықтарын кепілдендіруге байланысты аударылған міндетті күнтізбелік қосымша және төтенше жарналардың сомаларын шегерімге жатқызуға құқылы.

Әлеуметтік төлемдерге жұмсалатын шығыстарды шегеру. Салық төлеушілердің қызметкерлердің уақытша еңбекке қабілетсіздігіне, жүктілігіне және босануға байланысты демалысына ақы төлеу бойынша есептелген шығыстары шегерімге жатқызылады. Шегерімге сондай-ақ өзінің еңбек міндеттерін орындау кезінде мертігуіне байланысты немесе денсаулығының өзге де зақымдануына байланысты қызметкерлерге келтірілген зияның өтемін төлеуге жұмсалған шығыстар да Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде шегерімге жатады.

Табиғи ресурстарды геологиялық зерттеуге және оларды өндіруге әзірлік жұмыстарына жұмсалған шығыстары бойынша шегерімдер және жер қойнауын пайдаланушылардың басқа да шегерімдері. Бағалау және абаттандыру кезінде пайдалы қазбаларды геологиялық зертеуге, барлауға және оларды өндіруге әзірлік жұмыстарын жүргізуге жер қойнауын пайдаланушы жұмсаған шығыстар жалпы әкімшілік шығыстартөленген қол қойылатын бонус пен коммерциялық табу бонусының сомалары жеке топты құрап, жер қойнауын пайдаланушының қалауы бойынша айқындалатын бірақ 25% мөлшеріндегі амортизацияның шекті нормасынан аспайтын нормалар бойынша пайдалы қазбаларды басталған кезден бергі амортизациялық аударымдар түрінде жылдық жиынтық табыстан шегеріп тасталады.

Салық төлеушілердің жылдық жиынтық табыс алуына байланысты теріс бағамдық айырма шегерімге жатады.Құрылысқа алған несиелер бойынша және құрылыс кезіндегі төлемдер бойынша туындаған теріс бағамдық объект құнына енгізіледі. Есептелген шектерде мемлекеттік бюджетке төленген салықтар шегерімге жатады. Оларға:

1)  Жалпы жиынтық табыс анықталғанғауға дейін есептен шығарылатын салықтар;

2) Қазақстан Республикасының аумағы мен басқа мемлекеттерде төленген корпорациялық табыс салығы мен табыс салығы;

3) Үстеме пайдаға салынатын салық қосылмайды

Салық кодексінде шегерімге жатпайтын шығыстар қарастырылған:

1) Жылдық жиынтық табыс алуға байланысты емес шығыстар ;

2) Құрылысқа және тіркелген активтерді иемденіп алуға жұмсалған шығыстар мен күрделі сипаттағы басқа да шығыстар;

3) Мемлекеттік бюджетке енгізуге жататын айыппұлдар мен өсімпұлдар;

4) Шегерімге жатқызудың нормасынан асып түсетін жылдық жиынтық табыс алуға байланысты шығыстар;

5) Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген нормадан артық төленуге тиіс бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасы;

6) Кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын объектілерді салу, пайдалану мен күтіп ұстау жөніндегі шығыстар;

7) Салық төлеушінің өтеусіз негізде берген мүлкінің, орындаған жұмыстарының, көрсеткен қызметтерінің құны шегерімге жатпайды.

Тіркелген активтер салық төлеушілердің бухгалтерлік балансында ескертілетін және жылдық жиынтық табыс алу үшін пайдаланылатын негізгі құралдар мен материалды емес активтер. Материалды емес активтер жылдық жиынтық табыс алу үшін ұзақ мерзім ішінде пайдаланылатын материалды емес объектілер.Тіркелген активтер бойынша амортизациялық аударымдарды есептеу амортизациялық ішкі топтар бойынша жүргізіледі.

Амортизациялауға жатпайтын тіркелген активтер:

-жер

-өнім беретін мал;

-мұражай құндылықтары;

-сәулет және өнер ескерткіш тері;

 -жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобилдер жолдары, жаға жолдар, бульварлар, скверлер

-аяқталмаған күрделі құрылыс;

-фильм қорына жатпайтын объектілер;

-Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 1.01. дейін қолданылатын салық заңдарына сәйкес бұрын құны толық шегеруге жатқызылған негізгі құралдар;

 -берілген негізгі құралдар;

-инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға берілетін негізгі құралдар.

Тіркелген активтердің әрбір ішкі топ бойынша амортизациялық аударымдар салық кезенінің соныңда ішкі топтың құн балансына амортизация нормаларын қрлдану жолымен есептеледі. Тіркелген активтекдің баланстық құны келесі тәртіппен анықталады. Салық кезенінің басындағы ішкі топтың құн балансы қосылған құн бойынша салық кезенінде келіп түскен активтер алынған салық кезенінде шығып қалған тіркелген активтер. Ішкі топтың барлық тіркелген активтері шығып қалғаннан кейін осы ішкі топтың құн балансы салық кезенінің соңында шегерімге жатады.

Егер ішкі топтың құн балансының сомасы салық кезенінің соңында 100 айлық есептік көрсеткіштен кем болса, салық төлеуші ішкі топтың құн балансының көлемін шегерімге жатқызуға құқылы. Осы топқа енетін негізгі құралдарды жөндеуге салық төлеуші жұмсаған нақты шығыстар бойынша әобір топқа шегерім жасауға рұқсат етіледі. Әрбір топ бойынша негізгі құралдарды жөндеуге жұмсалған нақты шығыстар сомасы топтың салық кезенінің соңындағы құн балансынан шегеріледі.

2.2 Корпорациялық табыс салығын есептеп шығару тәртібі мен оны төлеу мерзімдері

Корпорациялық табыс салығы салық кезеңі үшін белгіленген ставканы залалдар сомасына азайтылған салық салынатын табысқа түзетулерді ескере отырып есептеп шығарылады.

Салық төлеушілер белгіленген тәртіппен аванстық төлемдерді енгізу жолымен салық кезеңі ішінде корпорациялық табыс салығын төлейді. Салық кезеңі ішінде төленетін корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдер сомаларын салық төлеуші өткен салық кезеңі үшін корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияда көрсетілген нақты салық міндеттемесі, сомасын негізге ала отырып, ағымдағы салық кезеңі үшін корпорациялық табыс салығының болжамды сомасын ескере отырып есептеп шығарады.

Корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырғанға дейінгі кезендегі аванстық төлемдер сомалары біткен салық кезені үшін төленген орташа айлық аванстық төлемдер мөлшерінде есептеп шығарады.

Салық төлеуші төлеуге тиіс аванстық төлемдер сомалары салық кезеңі ішінде тең үлестермен төленеді.Салық төлеуші корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырғанға дейінгі кезең ішінде аванстық төлемдер сомаларының есебін жасап, есепті жылдан кейінгі жылдың 20 қаңтарына дейін салық төлеушінің тіркелген орны бойынша салық органына табыс етеді.

Корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырғаннан кейін төленуге тиіс аванстық төлемдер сомаларының есебін салық төлеуші декларацияны тапсырған күннен бастап 20 жұмыс күні ішінде, бірақ есептілік салық кезенінің 20 сәуірінен кешіктірмей табыс етеді.

Салық кезенінің қорытындысы бойынша залал шеккен немесе салық салынатын табысы жоқ салық төлеушілер корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырған күннен бастап 20 жұмыс күні ішінде, сондай-ақ жанадан құрылған салық төлеушілер құрылған күннен бастап 20 жұмыс күні ішінде салық кезеңі ішінде төленуге тиіс аванстық төлемдердің болжамды сомасының есебін салық органына табыс етуге міндетті.

Салық төлеуші салық органдарына негізделген жазбаша өтініш берген кезде салық органымен келісе отырып, салық кезені ішінде аванстық төлемдер сомасының салық кезенінің алдағы айлары үшін түзетілген есебін табыс етуге құқылы. [4]

Салық төлеушілер корпорациялық табыс салығын төлеуді өзінің тұрып жатқан орны бойынша жүзеге асырады. Салық төлеушілер корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық төлемдерді бюджетке салық кезені ішінде анықталған мөлшерде ағымдағы айдың 20-сынан кешіктірмей ай сайын төлеп тұруға міндетті.Салық кезені ішінде енгізілген аванстық төлемдер сомалары салық кезеңі үшін корпорациялық табыс салығы жөніндегі декларация бойынша есептеп шығарылған корпорациялық табыс салығын төлеу есебіне жатқызылады. Салық төлеуші салық кезенінің қорытындысы бойынша корпорациялық табыс салығы бойынша түпкілікті есеп айырысуды декларация тапсыру үшін белгіленген мерзімнен кейін 10 жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асырады.

Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушінің корпорациялық табыс салығын төлеу ерекшеліктері қарастырылған.

Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер құрылымдық бөлімшелерді олрдың тұрған орны бойынша салық органдарына тіркеу есебіне қоюға және өзінің тіркелген орны бойынша салық органын өзінің құрылымдық бөлімшелерін тіркеу есебіне қойғаны туралы хабардар етуге міндетті. Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушінің корпорациялық табыс салығын есептеп шығаруы аванстық төлемдер мен салық кезеңінің қорытындылары бойынша корпорациялық табыс салығы сомаларын құрылымдық бөлімшелер бойынша уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен бөле отырып, заңды тұлға бойынша тұтастай жүргізіледі.

Салық төлеушілер Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен өзінің құрылымдық бөлімшелері үшін корпорациялық табыс салығын олардың орналасқан жері бойынша не Астана, не Алматы қалаларының тиісті бюджеттеріне немесе облыстық бюджеттерге төлеуді жүзеге асырады. Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер аванстық төлемдер мен корпорациялық табыс салығы бойынша декларация сомаларының есеп-қисабын тапсырған кезде өзінің тіркелген жеріндегі салық органына заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері бойынша салық кезенінің қорытындысы бойынша аванстық төлемдер менкорпорациялық табыс салығы сомасының есеп-қисабын уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіп пен нысанда бір мезгілде табыс етуге міндетті. Құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер салық кезеңінің қорытындысы бойынша құрылымдық бөлімшелері үшін төленуге тиіс аванстық төлемдер мен корпорациялық табыс салығының сомалары туралы тиісті салық органдарының салық төлеушінің тіркелген жеріндегі салық органы куәландырған, уәкілетті мемлекеттік орган бергілеген тәртіппен нысандағы әсеп-қисаптар табыс ету жолымен, есеп-қисапты табыс ету үшін белгіленген күннен бастап 5 жұмыс күн ішінде хабардар етуге міндетті.

Шетелдік салықты есепке жатқызу тәртібіне көңіл аударайық.

Салық төлеушінің Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төлеген табыс салығының және Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде алған кірістері бойынша табысқа салынатын салық сомасы Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығын төлеу кезінде есепке жатқызылады. Есепке жатқызылатын сомалардың салық төлеушінің әр мемлекетте алған табыстары бойынша нақты төлеген салық сомасы негізге алына отырып, әр мемлекет бойынша жеке-жеке анықталады. Қосарланған салық салуды болғызбау және табыстармен міндеттерге салық салудан жалтаруға жол бермеу туралы халықаралық шарт жасасқан мемлекетте Қазақстан Республикасының резидент заңды және жеке тұлғаларының табыстарына немесе сүліктерінен ұсталған салыққа қолданылмайды, оған осындай халықаралық шарттың ережелеріне сәйкес Қазақстан Республикасында салық салынуға тиіс. [9]

Салық салуда жеңілдігі бар мемлекеттерде алынған табыс қарастырылған.

Егер резидентке резидент емес заңды тұлғаның жарғылық капиталының 10 және одан астам пайызы тікелей және жанама тиесілі болса, немесе ол салық салуда жеңілдігі бар мемлекетте табыс алатын осы резидент емес заңды тұлғаның дауыс беретін акцияларының 10 және одан астам пайызына ие болса, онда заңды тұлға табысының резидентке қатысты осы бөлігі оның салық салынатын табысына енгізіледі. Бұл ереже резиденттің заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызмет ұйымдастырудың басқа нысандарына қатысуына да қолданылады. Егер шет мемлекетте салық ставкасы айқындалатын салық ставкасынан 1/3 төмен болса немесе мүліктің нақты иесі немесе табыстың нақты иесі туралы құпияны сақтауға мүмкіндік беретін қаржы ақпаратын немесе компаниялар туралы ақпараттың құпиялылығы туралы заңдар болса, ол салық салуда жеңілдігі бар мемлекет ретінде қарастырылады.

Төлем көзінен салық салынатын табыстарға мыналар жатады:

  -дивидендтер;

-Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы бар банктердегі және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардағы жеке тұлғалардың салымдары бойынша оларға төленетін сыйақыларды қоспағанда, депозиттер бойынша сыйақы;

      -ұтыстар;

-резидент емес тұлғалардың Қазақстан Республикасындағы көздерден алған табыстары;

-резидент банктер мен лизинг берушілерге төленетін сыйақыны қоспағанда, заңды тұлғаларға борыштық бағалы қағаздар бойынша төленетін сыйақыдан басқа төленетін сыйақы;

   -резидент банктерге төленетін сыйақыны қоспағанда, эмитент борыштық бағалы қағаздар бойынша шығару шарттарына сәйкес төлейтін купон түріндегі сыйақы.

Төлем көзінен салық салуға жатпайтындар:

1)   Мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша сыйақылар;

2)   Орналастырылған зейнетақы активтері бойынша жинақтаушы

зейнетақы қорларына төленетін инвестициялық кірістер;

Ұтысты, сыйақыны төлеу кезінде ұсталған салық сомасы осы салықтың төлем көзінен ұсталғанын растайтын құжаттар болған жағдайда сақтандыру ұйымдарын қоспағанда, салық төлеушінің салық кезеңі ішінде есептелген корпорациялық табыс салығының есебіне жатқызылады. Салық сомасын салық агенті төлем көзінен салық салынатын, төленіп отырған табыс сомасына ставканы қолдану жолымен айқындайды. Салық агенті табыстарды төлеу кезінде төлем көзінен ұсталатын салықты табыс төлеу нысаны мен орнына қарамастан ұстап қалуға міндетті. Депозитарлық қолхат бойынша кірістерді төлеу көзі осындай депозитарлық қолхаттың базалық активінің эмитенті болып табылады.

Салық агенттері төлем жүзеге асырылған ай аяқталғаннан кейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей төлем көзінен ұсталған салық сомаларын аударуға міндетті. Төлем көзінен ұсталған салықтардың сомаларын аудару салық агенті орналасқан жері бойынша жүзеге асырылады. Салық агенттері төлем көзінен ұсталған салық сомалары бойынша есеп-қисапты тоқсаннан кейінгі айдың 15-інен кешіктірмей табыс етуге міндетті.

Салық төлеушінің шеккен залалдары сомасына азайтылған салық салынатын табысы 20 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады. Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салық төлеушінің шеккен залалдары сомасына азайтылған салық салынатын табысы 10 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады. Резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы көздерден алатын табыстарын қоспағанда, төлем көзінен салық салынатын табыстар төлем көзінен 12 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады. Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаның таза табысы корпорациялық табыс салығының үстіне 15 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады.

Күнтізбелік жыл корпорациялық табыс салығы үшін салық кезеңі болып табылады. Егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, онда құрылу күнінен бастап күнтізбелік жылдың аяғына дейінгі уақыт кезеңі ол үшін бірінші салық кезеңі болып табылады. Бұл ретте ұйымның оның уәкілетті органда мемлекеттік тіркеуге алынған күні оның құрылған күні болып табылады. Егер ұйым күнтізбелік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, жыл басталғаннан бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейінгі уақыт кезеңі ол үшін соңғы салық кезеңі болып табылады. Егер күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылған ұйым осы жылдың акяғына дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса, өзінің құрылған күнінен бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған күнге дейінгі уақыт кезеңі ол үшін салық кезеңі болып табылады.

Арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлғаларды қоспағанда, корпорациялық табыс салығын төлеушілер корпорациялық табыс салығы бойынша декларацияны салық органдарына есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей табыс етеді. Корпорациялық табыс салығы жөніндегі декларация декларациядан және корпорациялық табыс салығы бойынша салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілер туралы ақпараттарды ашу жөніндегі қосымшалардан тұрады.