18. Zagadnienie mniejszości narodowych I etnicznych

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce – polskie ustawowe określenie oddzielnych, mniejszych niż dominująca, grup społecznych zamieszkujących Rzeczpospolitą Polską. Definicja ta podaje też jedno kryterium odróżniające mniejszość etniczną od narodowej – pierwsza oznacza grupę, która nie utożsamia się z innym narodem (współcześnie) zorganizowanym we własnym państwie.

Definicje mniejszości zawarte w tym akcie powodują, że nie wszyscy dyskryminowani ze względów etnicznych lub rasowych w Polsce objęci są rozporządzeniami broniącymi przed dyskryminacją. Mniejszości narodowe i etniczne stanowią w Polsce kilka procent ludności kraju. RP należy do tych państw europejskich, które mają ich najniższy odsetek

19. Geografia konfliktów międzywyznaniowych.

20. Znaczenie pojęcia: Europa Środkowa Europa Środkowa – region położony pomiędzy różnie definiowanymi Europą Zachodnią i Europą Wschodnią. Europa Północna, Południowa i Południowo-Wschodniarównież wpływają na zakres tego pojęcia, w zależności od ujęcia ich granic. Pojęcie rozumiane jest różnie w zależności od okresu historycznego.

21. Ruchy narodowowyzwoleńcze - geografia konfliktów narodowościowych Młode Włochy Węglarze (karbonariusze we Włoszech, bardziej to ruch robotniczy ale na nich wzorował się ruch młodowłoski) Młode Niemcy (niewiele zdziałali, większe były zasługi Bismarcka w jednoczeniu Niemiec) Młode Węgry(przyczyniły się do powstania Austro Węgier 1867/1868) 

22. Fundamentalizmy religijne „Fundamentalizm religijny – rygorystyczne przestrzeganie zasad i norm wyznaczonych przez doktrynę religijną połączone często z narzucaniem tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tę samą religię lub przymusowym prozelityzmem.

Źródła fundamentalizmu religijnego są:

- ekonomiczne

- kulturowo-cywilizacyjne – kompleks niższości; porównywanie rozwoju swojego kraju z państwami Zachodu; fundamentalizm jako próba ochrony tego co lokalne, własne przez amerykanizacją i westernizacją.

- kryzys wspólnotowości – problem wykorzenienia; ludzie mają problem z samoidentyfikacją, tożsamością, samookreśleniem się

- utrata sensu życia, kryzys jednostki, chaos normatywny w dzisiejszym świecie – kontrast: członkowie ruchu fundamentalistycznego czują się wybrani, naznaczeni do spełnienia ważnej misji.

23. Świat po I wojnie światowej – zmiana mapy politycznej

24. Świat po II wojnie światowej– zmiana mapy politycznej

25. Etapy kolonizacji

Rodzaje kolonizacji ze względu na pochodzenie osadników:

• wewnętrzna – przeprowadzana w ramach jednego państwa);

• zewnętrzna – osadnicy pochodzą z terenu innych państw

Rodzaje kolonizacji ze względu na sposób przeprowadzenia:

• samorzutna;

• kierowana;

• planowana

26. Procesy dekolonizacyjne Dekolonizacja to proces nadawania niepodległości krajom pozostającym pod panowaniem innego państwa.

Pierwsza faza dekolonizacji miała miejsce w latach 40. i obejmowała głownie państwa azjatyckie.

 Następny etap nastąpił na przełomie lat 50. i 60. i doprowadził do wyzwolenia kolonii brytyjskich oraz francuskich.

Procesy dekolonizacji stały się czynnikiem w rywalizacji supermocarstw. Uzyskujące niepodległość kraje często pozostawały w konflikcie z dotychczasowymi metropoliami i szukały oparcia w ZSRR, który wykorzystywał to do umacniania strefy wpływów i współzawodnictwa ze Stanami Zjednoczonymi.

27. Dostępność wód – konflikty o wodę

Konflikty o wodę występują głównie tam, gdzie wody brak. Rosnąca liczba ludności, rozwój rolnictwa i przemysłu powoduje wzrost zapotrzebowania na wodę, której wciąż jest tyle samo. Szczególnymi przykładami są wielkie rzeki płynące przez różne kraje: Nil, Tygrys i Eufrat. Konflikty wybuchają głównie pomiędzy krajami leżącymi w górnej części dorzecza a tymi, które leżą w części dolnej. Szybko rosnąca liczba ludności powoduje wzrost zapotrzebowania na wodę do picia oraz wodę do nawodnień. Wzrost ten jest szczególnie duży w krajach Afryki i Azji. W większości krajów na świecie zanieczyszczenia groźne dla ludzi pochodzą ze ścieków oraz ludzkich odchodów i zawierają bakterie chorobotwórcze i pasożyty. Drugim, ważnym w skali światowej, problemem jest wzrost zapotrzebowania wody do nawodnień upraw rolniczyc.

28. Globalizm, specyfika problemów globalnych

Globalizm – zbiór przekonań i poglądów dotyczących globalizacji, która w globalizmie jest najczęściej oceniana pozytywnie i uznawana za najważniejszy proces zachodzący we współczesnym świecie.

Tak więc problemy globalne:

1) dotyczą przyszłości, choć są zakorzenione w teraźniejszości – nasze przeszłe i obecne działania przyczyniają się do powstania PG, ale ich skutki odczują dopiero przyszłe pokolenia;

2) mają swoje źródło w działalności człowieka - natura nigdy sama nie doprowadzi do własnej zagłady; to człowiek, chcąc ją ujarzmić i podporządkować realizacji swoich potrzeb, przez nieprzemyślane działania sprowadza na siebie niebezpieczeństwo

3) mają olbrzymią wagę – nierozwiązane, mogą spowodować pogorszenie jakości życia, wzrost śmiertelności, a nawet uadek całych cywilizacji;

4) są złożone - często jeden problem jest w mniejszym lub większym stopniu powiązany z innym dlatego rozwiązanie jednego wymaga równoczesnego uporania się z innymi; 

5) mają długofalowy charakter – ich powstanie i rozwój to kwestia całych dziesięcioleci, dlatego też przeciwdziałanie im musi mieć podobny charakter; nie może sprowadzać się jedynie do jednorazowych posunięć, lecz powinno przybrać formę długofalowych działań, a ich inicjatorzy muszą liczyć się z tym, że efekty ich przedsięwzięć będą widoczne po upływie podobnego lub nawet dłuższego okresu;

6) wymagają międzynarodowej współpracy na szczeblu rządowym i pozarządowym – tylko zgodne współdziałanie wszystkich państw i narodów w rozwiązywaniu PG może przynieść pożądane efekty; jeżeli tylko część krajów stosuje się do ogólnie przyjętych zasad, a inne je lekceważą, wszelkie próby przeciwdziałania problemom globalnym będą skazane na niepowodzenie i nigdy nie wyjdą poza sferę planów.

29. Terroryzm na mapie politycznej świata

30. Nowe państwa na mapie politycznej świata po 1990r.

Po 1990 w Europie powstały następujące nowe państwa: - Estonia 4 marzec 1990 - Bośnia i Hercegowina 3 marzec 1991 - Słowenia 25 czerwiec 1991 - Chorwacja 25 czerwiec 1991 - Ukraina 24 sierpień 1991 - Białoruś 25 sierpień 1991 - Mołdawia 27 sierpień 1991 - Macedonia 17 listopad 1991 - Czechy 1 styczeń 1993 - Słowacja 1 styczeń 1993

31. Starty terytorialne Polski po II WŚ. 8) POLSKA: zniszczenia wojenne, zmiany terytorialne, podporządkowanie kraju ZSRR. Na południu jedynym sąsiadem stała się Czechosłowacja. Utratę ziem wschodnich miały zrekompensować Ziemie Odzyskane – poniemieckie tereny leżące na wschód od Odry i Nysy Łużyckie. Przesunięcie na zachód i utrata Wilna i Lwowa, Podola i Wołynia. Przejmując Ziemie Odzyskane Polska odzyskała wyżej rozwinięte cywilizacyjne obszary poniemieckie. Tak czy tak zmiany dokonane przez Stalina była dla Polski korzystne.

32. Przestrzenne zróżnicowanie produkcji energii elektrycznej.

Produkcja energii elektrycznej na świecie oparta jest w większości na paliwach mineralnych. Są one spalane w elektrowniach cieplnych, dostarczyły 64,5% ogółu wytworzonej na świecie energii elektrycznej. Największą część, światowej produkcji energii elektrycznej dostarczyły elektrownie cieplne opalane węglem. Na drugim miejscu znalazły się elektrownie jądrowe (atomowe), dostarczające 17,1% światowej produkcji energii elektrycznej. Najwięcej energii pochodzącej z elektrowni jądrowych produkowały: Stany Zjednoczone, Francja, Japonia, Niemcy i Rosja.

33. Okręgi przemysłowe na świecie.

34. Surowce naturalne

Bogactwa naturalne – wszystkie użyteczne elementy środowiska, które człowiek może pozyskiwać.

Podział ze względu na możliwość odnowienia się zasobów

Zasoby odnawialne

Do odnawialnych bogactw przyrody należy między innymi woda, która krąży i nieustannie odnawia się w tak zwanym cyklu hydrologicznym. Parująca znad mórz woda transportowana jest atmosferą w kierunku lądu, gdzie spada w postaci deszczu lub śniegu, a następnie z powrotem przemieszcza się ku morzu.

Zasoby nieodnawialne 

ieodnawialne zasoby przyrody tworzyły się wiele milionów lat.. Do surowców nieodnawialnych należą między innymi paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), które potrzebowały wielu milionów lat na powstanie z materii organicznej. Wydobyte z wnętrza ziemi są albo spalane i zamieniane na energię, albo są surowcem do produkcji różnych tworzyw. Za nieodnawialne uważa się również metale.W ciągu ostatnich dwudziestu lat ludzie stali się bardziej świadomi ogromnego marnotrawstwa surowców naturalnych^{[potrzebne źródło]}. W wielu krajach znaczną część surowców wykorzystuje się powtórnie.

35. Strefy zdemilitaryzowane na świecie

Strefa zdemilitaryzowana, DMZ  świetle prawa międzynarodowego to umowny obowiązek likwidacji, zakaz budowy oraz utrzymywania w przyszłości wszelkich (demilitaryzacja całkowita) lub oznaczonych (demilitaryzacja częściowa, )obiektów wojskowych, środków walki i sił zbrojnych na określonym terytorium^[1]. Wiele obszarów jest jednocześnie strefą zdemilitaryzowaną jak i zneutralizowaną . Często strefa zdemilitaryzowana tworzy faktyczną granicę między zwaśnionymi państwami. Ubocznym efektem istnienia niektórych stref zdemilitaryzowanych jest też powstanie na ich terenie rodzaju rezerwatu przyrody – ze względu na to, że na terenach tych ustaje też wszelka działalność gospodarcza i turystyka.