37) Жүйе энтропиясы.

Барлық оқшауланған жүйеде қайтымсыз процестер өткенде жүйе энтропиясы артады. Энтропия реттелмеген, ретсіз жүйе мөлшерін көрсетеді. Энтропияның абсолют мәндерін анықтау үшін оның ең болмағанда қандай да бір белгілі температура кезіндегі абсолют мәнін білуіміз керек. Энтропияның мұндай мәнін Нернст ұсынған термодинамиканың үшінші бастамасы деп аталатын теорема анықтап береді. Нернст теоремасы бойынша температура абсолют ноль болғанда қандай дененің болмасын энтропиясы нольге тең. Бұл қағи-даны былайша түсіндіруге болады. Клаузиустың ұйғаруынша, егер бүкіл әлем кеңістігін оқшауланған жүйе деп қарастырып, оған термодинамиканың екінші бастамасын қолдансақ, онда оның энтропиясы бара-бар өзінің ең жоғарғы максимум мәніне жетуі керек, сөйтіп барлық қозғалыс түрі келешекте жылуға ауысып, барлық ыстығырақ денелердің температуралары суығырақ денелерге өтіп, әлемде тепе-теңдік күй қалыптасады. Оның салда-рынан әлем кеңістігіндегі барлық процестер тоқталып, жылулық апат қаупі туады деді. XIX ғасырда айтылған осы пікірдің бір кемшілігі термодинамиканың екінші бастамасын сол кездегі кейбір оқымыстылар (идеалистер) шегі жоқ және үздіксіз қозғалыста, дамуда болатын әлем кеңістігіне қодануға болмайтынын түсінбеді. Кейінірек көптеген ғалымдар (материалистер) XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында бұл пікірді жоққа шығарды.

38) Сұйықтармен газдар механикасы. Стокс формуласы қай кезде дұрыс орындалады

Идеал сұйықтың қозғалысы кезінде механикалық энергия ішкі энергияға айналмайды, сондықтан механикалық энергияның сақталу заңы орындалады.

Стокс (stokes) заңы – тұтқыр сұйықтық ішінде баяу қозғалатын қатты кішкене шарға әсер ететін кедергі күшін анықтайтын заң: Ғ = 6mprv, мүндағы Ғ —кедергі күші, p-m— сұйықтықтың тұтқырлық коэффициенті, r— шар радиусы, v— шардың қозғалу жылдамдығы. Бұл формуланы ағылшын физигі Дж. Стоке 1851 жылы қорытып шығарған. Стокс заңы негізінде байланыссыз грунттардың механикалық құрамы анықталады.

• Стокс ережесі – фотолюминесценция сәуленің толқын ұзындығы оны қоздырған жарықтың толқын ұзындығынан артық болатынын тұжырымдайтын ереже . Бұл ереже бойынша люминесценция фотондарының энергиясы қоздырушы фотондар энергиясынан кем болады.

39) Электромагниттік толқын. Умов-Пойтинг векторы.

40) Магнит индукциясы. Лоренц күші.

. Магнит индукциясы. Магнит өрісінің сипаттамасын магнит индукциясының векторы деп атайды. Магнит индукциясы векторының бағытына магнит өрісінде еркінше орныққан тілшенің S оңтүстік полюсінен N солтүстік полюсіне қарайғы бағыты алынады. Бұл бағыт тогы бар тұйық контурдың оң нормалі бағытымен дәл келеді.

Магнит индукциясы векторының бағытын оң бұранда ережесі бойынша анықтайды. Бұранда ережесінің мәнісі мынадай: егер бұранданың ілгерілемелі қозғалысының бағыты өткізгіштің ток бағытымен дәл келсе, онда бұранда сабының айналу бағыты магнит индукциясының бағытымен дәл келеді.

Магнит өрісінің күштік сипаттамасы – магнит өрісінің индукция векторы бойымен күші І ток ағатын тұйық жазық контурдың магнит моменті : =IS , мұндағы S-контур шектейтін беттің ауданы, -контурдың жазықтығына перпендикуляр орналасқан бірлік вектор. және векторларының бағыттары оң бұранда ережесімен анықталады.

Егер барлық нүктелерде векторлары бірдей болса, онда магнит өрісін біртекті магнит өрісі деп, керісінше жағдайда магнит өрісін біртекті емес деп атайды.

Біртекті магнит өрісінде орналасқан жазық тогы бар тұйық контурға әсер ететін күш моментінің модулі М= sin, мұндағы - және векторлары арасындағы бұрыш. Соңғы өрнектен магнит индукциясының анықтамасын алуға болады: біртекті магнит өрісінің берілген нүктесіндегі магнит индукциясы векторының модулі осы нүктенің маңында орналасқан модулі жағынан бірлік магниттік моменті тогы бар кішкене рамаға әсер ететін күш моментінің ең үлкен мәніне тең болады: B= = . Халықаралық бірліктер жүйесіндегі магнит индукциясының бірлігіне Тесла (Тл) алынған.

Магнит өрісін графиктік кескіндеу үшін магниттік индукция сызықтары қолданылады. Магниттік индукция сызықтары деп әрбір нүктесінде жүргізілген жанамалар осы нүктелердегі векторының бағытымен дәл келетін сызықтарды айтады. Индукция сызықтар тұйық сызықтар болады, олардың басы да, ұшы да болмайды. Күш сызықтары тұйық өрістер құйынды өрістер деп аталады. Сондықтан да магнит өрістері құйынды өріс болып табылады.

Магнит индукциясы мен магнит өрісінің кернеулігі арасында мынадай тәуелділік бар: = **₀, мұндағы ₀=1,256*10^-6 -магниттік тұрақты,  - заттардың магниттік өтімділігі, -магнит өрісінің кернеулігі, өлшем бірлігі -

Лоренц күші — электрмагниттік өрісте қозғалатын зарядталған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. голланд физигі Х. А. Лоренц (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан: