5. Ішқұрттардан пайда болатын аурулардыњ алдын алу –

A) Темекі шекпеу.

B) үйдегі бунақденелілерді жою.

C) Есірткі заттарды қолданбау.

D) үй құстарын ұстамау.

E) Барлық гигиеналық шараларды сақтау.

6. Сүйекті-шырынды жемісі бар өсімдік-

A) Картоп

B) Бидай

C) Жаңғақ

D) Алхор

E) Күнбағыс

7. Тірі жасушалардан тұратын саңылаулар – жасымықшалар ағаш сабағының ... орналасқан

A) Тоз қабатта

B) Өзекте

C) Камбийде

D) Сүректе

E) Тін қабатта

8. Ұрықтанудан кейін түйіннен ... пайда болады

A) Гүл

B) Тұқым

C) Жапырық

D) Тамыр

E) Жеміс

9. Суда тіршілік ететін қарапайымдылардың тыныс алуы:

A) ауадағы оттегімен

B) атмосферадағы азотпен

C) ауадағы CO2-газымен

D) еріген оттегімен

E) еріген CO2-мен

10. Гидрадағы бүршіктенуі:

A) қоректенуі

B) жыныссыз көбеюі

C) дамуы

D) жыныстық көбеюі

E) регенерациясы

11. Шеткі жүйке жүйесінің бөлімі:

A) ми бағаны

B) мишық

C) жүйкелер, жүйке түйінділері

D) үлкен ми сыңары

E) жұлын

12. Шеміршекті жарты сақинадан құралған тыныс алу мүшесі:

A) көмей

B) кеңірдек

C) аңқа

D) кеңсірік

E) танау

13. Қазақстан аркар- меринос қойын шығаруға қатысқан ғалым:

A) Т.Шарманов.

B) М.Айтхожин.

C) Ә.Есенжолов.

D) Қ.Сәтпаева.

E) Б.Мусин.

14. Жердің қатты қабығы-

A) Гидросфера.

B) Литосфера.

C) Атмосфера.

D) Ноосфера.

E) Биосфера.

15. Бұршақ тұқымдасына жатпайды

A) Соя

B) Ақ қараған

C) Қарақат

D) Үрмебұршақ

E) Жамбасбұршақ

16. Шаянтәрізділердің су қоймаларында атқаратын рөлі -

A) Балық шабақтарының қорегі болады.

B) Балық шабақтарымен қоректенеді.

C) Өсімдіктерді ыдыратады.

D) Балықтың денесіне жабысып тіршілік етеді.

E) Суды тазартады.

17. Ұйқы безі бөлетін гормондардың қызметі:

A) Көмірсу алмасуын реттейді

B) Ағзаның өсуін реттейді

C) Май алмасуды реттейді

D) Барлық бездердің жұмысын реттейді

E) Тотығу-тотықсыздану реакциясын жылдамдатады

18. Балық бауырында, етінде, жұмыртқада болатын ағзада калий мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен

A) - С

B) - А

C) - К

D) - B1

E) - D

19. Тері қан тамырларының рефлексті түрде тарылу себебі:

A) Қанда қанттың мөлшері артқанда.

B) Өкпеде газ алмасу артқанда.

C) Физикалық салмақ артқанда.

D) Қоршаған ортаның t0 жоғарылағанда.

E) Қоршаған ортаның t0 төмендегенде.

20. Мектепке дайындық кезеңі:

A) 3-8 жас

B) 7-8 жас

C) 8-9 жас

D) 1-2 жас

E) 3-6 жас

21. Ортаңғы құлақтың бөлімдері

A) иірім түтік.

B) дыбыс сүйекшелер.

C) сүйек лабиринті.

D) доға қуысы.

E) жарғақша лабиринті.

22. Адам өмірінің ұйқымен өтуі:

A) Жартысы

B) Алтан бірі

C) Үштен бірі

D) Төртен бірі

E) Бестен бірі

23. Жасушадағы бейорганикалық қосылыстар:

A) Глюкоза, кальций фосфаты.

B) Көмірсулар, су.

C) Майлар, ақуыздар (нәруыздар).

D) Су, тұздар.

E) Май қышқылы.

24. Табиғатта эволюциялық процестің басты факторы -

A) Табиғи сұрыпталу.

B) Тіршілік үшін күрес.

C) Көбею қарқындылығы.

D) Қолдан сұрыптау.

E) Түраралық күрес.

25. Жалпақ құрттар типінің қатарынан дара жынысты түрін белгіленіз:

A) Қаншыл сорғыш (айырдене)

B) Ақ сұлама

C) Мысық сорғыш

D) Таспа құрттар

E) Бауырсорғыш

26. Үлкен тоспа ұлуының жүйке жүйесі:

A) Екі жұп.

B) Жұтқыншақ үсті.

C) Бес жұп.

D) Жұтқыншақ асты.

E) Үш жұп.

27. Қимыл нейрондары арқылы импульстер ... өтеді.

A) бұлшық еттен миға

B) бұлшық еттен жұлынға

C) жұлыннан бұлшық еттерге

D) сіңірлерден миға

E) бұлшық ет рецепторларынан миға

28. Сұйық ұлпаға жататын:

A) сілекей

B) талшық

C) май

D) лимфа

E) шеміршек

29. Ересек ағзаның жеке мүшелері қалыптасатын саты

A) постэмбрион

B) бластула

C) гаструла

D) нейрула

E) эмбрион

30. Мекендейтін иесінің қоректік заттарын пайдаланып, тіршілік ету:

A) Арамтамақтық.

B) Бәсекелестік.

C) Селбесу.

D) Паразиттік.

E) Жыртқыштық.

16 нұсқа

1. Эритроциттерді бұзады, сөйтіп оттегін нашар тасымалдайтын зат-

A) Никотин

B) Бұрау

C) Ширатпа

D) Ревматизм

E) Алкоголь

2. Тыныс алу мүшелерінің ауруын белгілеңіз:

A) Туберкулез

B) Кретинизм

C) Ревматизм

D) Артроз

E) Цитиноз

3. Шылым шегу, алкогольдің нәтижесі:

A) Тырысқақ.

B) Семіру.

C) Дизентерия (қантышқақ).

D) Ішқұрт ауруы.

E) Қарын жарасы.

4. Зат алмасудың тұтас құбылысына жатады:

A) Ассимиляция мен диссимиляция.

B) Энергияның бөлінуі.

C) Жасушалар мен ұлпалар.

D) Заттардың бөлінуі

E) Заттардың жиналуы

5. И.П. Павлов ... тәжірибе жасау арқылы шартты рефлекстерді зерттеді

A) Бақаға

B) Шыбынға

C) Итке

D) Маймылға

E) Қоянға

6. Күзде себілетін өсімік

A) Арпа

B) Күзде себілетін өсімдік

C) Қарабидай

D) Жүгері

E) Күріш

7. Тас көмірдің бетінде ізі қалған өсімдік

A) Шаңжапырақ

B) Қайың

C) Қарағай

D) Қына

E) Мүк

8. Саңырауқұлақтардың басқа өсімдіктерден айырмашылығы

A) Тек жынысты жолмен ғана көбеюге қабілетті.

B) Жасушаларында хлорофилдері болмайды.

C) Органикалық емес заттардан органикалық зат түзеді.

D) Тұқым мен жеміс түзуге қабілетті.

E) Дамылсыз өсуін тоқтатпайды.

9. Шұбалшаңға тән емес белгілер:

A) Регенерация қасиетінің болуы.

B) Буылтық денелі болуы.

C) Паразиттік тіршілік етуі.

D) Жауыннан кейін жер бетіне шығуы.

E) Сирекқылтандылығы.

10. Кәдімгі тоспа ұлуының тіршілік ортасы-

A) теңіздер.

B) топырақ.

C) тұщы су түбі.

D) тоғандар мен өзендер.

E) мұхиттар.

11. Өрмекші тәрізділерге жататындар:

A) дафния

B) айқұлақ

C) аскарида

D) кенелер

E) ақ планария

12. Ескек аяқтылар отрядына жататындар:

A) дельфиндер

B) кәдімгі кірпі

C) ақ аюлар

D) киттер

E) морждар, тюленьдер

13. Бүйректен әр 5 минут сайын ересек адамда сүзілетін қанның мөлшері.

A) 1л.

B) 8л.

C) 10л.

D) 2л.

E) 5л.

14. Гуанинге комплементарлы нуклеотид:

A) Урацил.

B) Аденин.

C) Тимин.

D) Гуанин.

E) Цитозин.

15. Қазақстанның “Қызыл кітабының” бірінші бөлімініѕ шықќан жылы

A) 1996

B) 1989

C) 1981

D) 1978

E) 1987

16. Жапырақ тақтасын сабақпен жалғастырады:

A) Тостағанша.

B) Күлте.

C) Сағақ.

D) Қабық.

E) Жүйкелер.

17. Тұқымбастаманың орналасқан орны-

A) Аналықтың мойнында

B) Жатын қуысында

C) Жұмыртқа клеткасында.

D) Аналықтың аузында

E) Тозаң түтігінде.

18. Бұршақ тұқымдастарының тостағаншасы

A) 4

B) Бірікпеген 6

C) 5 біріккен

D) 6

E) көп

19. Cпорамен көбейетіндер тобына жатады

A) Қантышқақ амебасы

B) Кәдімгі амеба

C) Құртамыш

D) Лямблия

E) Безгек паразиті

20. Нейронның қысқа өсіндісі

A) дендрит

B) жұлын

C) ми

D) рецептор

E) аксон

21. Жыныс бездерінің ішкі секрециялық бөлу қызметі:

A) жұмыртқа жасуша

B) гормон

C) токсин

D) фермент

E) сперматозоид

22. Таяқшалар сезімталдығы байланысты

A) адреналинге

B) родопсинге

C) подопсинге

D) инсулинге

E) пепсинге

23. Өзі мекен ететін иесін ауруға шалдықтырып, тіршілік етуі:

A) Паразиттік.

B) Бәсекелестік.

C) Селбесу.

D) Арамтамақтық.

E) Жыртқыштық.

24. Биосфераны өзгертетін қуатты фактор -

A) Жануарлар.

B) Өсімдіктер.

C) Микроорганизмдер.

D) Адам.

E) Табиғат.

25. Гидраның жынысты көбеюі:

A) Қорек көп болғанда.

B) Жазда.

C) Температура жоғарлағанда.

D) Көктемде.

E) Күзде.

26. Жараның жазылуы, сынықтың бітуі жасушаның мына әрекетіне байланысты:

A) Тітіркенуге.

B) Көбеюге.

C) Ыдырауға.

D) Зат алмасуға.

E) Қозуға.

27. Буынның бүгілу әрекетінің жүзеге асуы:

A) бүгілдіргіш еттің жиырылуы жұмыс істеу дәрежесінің кемуі

B) бүгілдіргіш еттің кемуі, жазылдырғыш еттің жиырылуы

C) бүгілдіргіш еттің жиырылуы

D) жазылдырғыш еттің кемуі

E) жазылдырғыш еттің жиырылуы

28. Гомологиялық хромосомалардың бір-біріне жақындауы:

A) Митоз

B) Транскрипция

C) Кроссинговер

D) Коньюгация

E) Трансляция

29. Жануарлар селекциясында депрессияға ұшырататын әдістер:

A) Тұқымаралық сұрыптау.

B) Жаппай сұрыптау.

C) Жеке сұрыптау.

D) Жақын, туыстар арасындағы сұрыптау.

E) Әріден будандастыру.

30. Синантроптың қаңқа қалдығы табылған жер -

A) Азия.

B) Пекин.

C) Германия.

D) Европа.

E) Австралия.

17 нұсқа

1. Жас өркеннің сыртқы қабаты:

A) Өң.

B) Өзек.

C) Сүрек.

D) Тоз.

E) Тін.

2. Ішекқуыстылар типінің өкілі:

A) Сиыр цепені

B) Үшкірқұрт

C) Трематодтар

D) Тұщы су гидрасы

E) Ақ сұлама

3. Үш түбірлі тістер:

A) Иттіс.

B) Астыңғы азу.

C) Ауру тістер.

D) Күректіс.

E) Үстіңгі азу.

4. Ағзадағы зәр жиналады:

A) Жүректе.

B) Қуықта.

C) Ішекте.

D) Бүйректе.

E) Қарында

5. Информасоманы ашып, оның биологиялық маңызын түсіндіруге қатысқан:

A) Б. Мусин

B) Т.Шарманов

C) Ә. Есенжолов

D) Қ.Сәтпаева

E) М. Айтхожин

6. Cуды көп қажет етпейтін өсімдік

A) Қарағай

B) Жантақ

C) Терек

D) Шырша

E) Емен

7. Ағза мүшелерінің қызметін зерттейтін ғылым:

A) Өсімдіктану.

B) Жануартану.

C) Психология.

D) Гигиена.

E) Физиология.

8. Менингит ... қабынуы.

A) ас қорыту жүйесінің

B) жүректің

C) ми қабығының

D) бауырдың

E) өкпенің

9. Шайнау және бет – қимыл бұлшық еттеріне жатады:

A) Бас бұлшық еттері

B) Тулға бұлшық еттері

C) Кұрсақ бұлшық еттері

D) Жүрек бұлшық еттері

E) Арқа бұлшық еттері

10. Адам бұлшық етінде түзілетін ақуыз:

A) Никотин.

B) Дентин.

C) Глицерин.

D) Миозин.

E) Козеин.

11. Көзге зиян келтірмейді –

A) А дәрумені жетіспегенде

B) Алкоголь

C) Жарқыраған жарық

D) Кітапқа тым үңілу

E) Қатты жарыққа қарағанда көзілдірік кию

12. Жануарлардағы шартсыз тітіркендіргіш бұл:

A) тамақ

B) музыка

C) жарық

D) қоңырау сылдыры

E) иесінің дауысы

13. Түрдің критерилеріне жатпайтын

A) Морфологиялық.

B) Генетикалық.

C) Экологиялық- географиялық.

D) Цитогенетикалық.

E) Физиологиялық- биохимиялық.

14. Күннің ультра күлгін сәулелерінен қорғайды:

A) тропосфера

B) атмосфера

C) литосфера

D) биосфера

E) озон

15. Құрғақшылыққа төзімді өсімдік-

A) Қызанақ.

B) Қияр.

C) Шеңгел.

D) Қызылша.

E) Сәбіз.

16. Қызыл кітапқа енгізілген лалагүл тұқымдасына жататын өсімдік:

A) Інжугүл

B) Қояншөп

C) Кірпі шөп

D) Сары лапыз

E) Сарымсақ

17. Бактерияның споралары топырақта сақталады

A) 35-40жыл

B) 10-15жыл

C) 1 жыл

D) 20-30жыл

E) 10 жыл

18. Көпқылтанды құрттарға тән емес белгі:

A) Кутикуламен қапталуы.

B) Топырақ құнарлылығын арттыру.

C) Денесі: бас-тұлға-аналь тесігінен тұру.

D) Регенерацияның болуы.

E) Дене қуысының болуы.

19. Кеңістікті бағдарлау кезінде ультра дыбыстар шығаратын сүтқоректілер:

A) кемірушілер

B) қолқанаттылар

C) насекомқоректілер

D) жыртқыштар

E) мүйізді аяқтылар

20. Зат алмасу жүретін, өте ұсақ тамырлар:

A) Салатамыр.

B) Қолқа .

C) Көктамыр.

D) Қылтамыр.

E) Лимфа.

21. Нәресте үйге келгендегі алғашқы тойы

A) бесік тойы

B) ат қою

C) тұсау кесу

D) шілдехана

E) қырқынан шығару

22. Митоздық бөліну кезінде аналық хромосома 16 болған жағдайдағы саны:

A) 24

B) 48

C) 32

D) 16

E) 8

23. Хромосомдық мутацияларға жатпайтынын аңықтаңыз:

A) Делеция

B) Полиплоидия

C) Дупликация

D) Инверсия

E) Транслокация

24. Адамның іс-әрекетінің ағзаларға әсер ету факторы:

A) Шектеуші.

B) Антропогендік.

C) Биотикалық.

D) Экологиялық.

E) Абиотикалық (Бейбиотикалық).

25. Арал теңізінің солтүстік бөлігінде орналасқан қорық:

A) Үстірт

B) Ақсу-Жабағылы

C) Барсакелмес

D) Наурызым

E) Қорғалжын

26. Жүгерінің гүлдері:

A) Дара жынысты

B) Бір үйлі

C) Жыныссыз

D) Қос жынысты

E) Екі үйлі

27. Амебаның қорегін қармауы

A) Аузымен

B) Ядросымен

C) Жалған аяқтарымен

D) Дене сыртымен

E) Мұртшаларымен

28. Айқұлақ ұрықтанғаннан кейін жұмыртқада … дамиды

A) Планула

B) Қуыршақ

C) Дернәсіл

D) Имаго

E) Итшабақ

29. Суда бунақтанған құрсағын лезде бүгіп, құйрық жүзбеқанатын қатты серпу арқылы жүзетін жәндік:

A) Өзен шаяны

B) Тарақан

C) Қыршаян

D) Медуза

E) Балық

30. Оксигемоглобин түзіледі:

A) Өкпе көпіршіктердегі отттегі көктамырға қосылып

B) Қылтамыр қабырғасындағы гемоглобин салатамырға қосылып

C) Өкпе көпіршіктердегі отттегі салатамырға қосылып

D) Қылтамыр қабырғасындағы гемоглобин көктамырға қосылып

E) Өкпе көпіршіктердегі отттегі қылтамырдың қабырғасындағы гемоглобинге қосылып

18 нұсқа