Xcalc, xterm, xfontsel қосымшалары табылады.
- GTK/GTK2/GTK+(Gnome ToolKit) – GNOME жұмыс үстелінің қоршаған орта
интерфейсіне арналған кітапханалар жиынтығы. Бұл кітапханалар GNU жобасы арқылы құрылады жəне қолдау табады. GTK-ға арнап жазылған қосымшалар мысалы Xchat, Gimp жəне тағы басқалар болып табылады.
- Qt(vl, 2, 3, 4) – Trolltech компаниясымен жазылған кроссплатформалық(Linux/FreeBSD/OpenBSD/MacOS/Windows, сонымен қатар көптеген коммерсиялық Unix нұсқалары) графикалық кітапхана. Қазір Qt кітапханасы GPL құқығында таралады. Бұл кітапхананың негізінде KDE жұмыс үстелінің қоршаған ортасы құрылған, сонымен қатар көптеген тəуелсіз қосымшалар құрылған. Qt-ға арналған қосымшалар мысалы болып QtDesignet, kcalc, kate жəне басқалары қызмет етеді. В Linux систему XWindow обслуживает демон Х (/usr/bin/Xll/X). В случае с XFree86 он использует конфигурационный файл /etc/Xll/XF86Config.
Файл форматы келесі түрде болады:
Section "ServerLayout"
Identifier "XFree86 Configured"
Screen 0 "ScreenO" 0 0
InputDevice "MouseO" "CorePointer"
InputDevice "KeyboardO" "CoreKeyboard"
EndSection
Конфигурациялық файлдың бұл бөлігі дисплей серверді қай нөмірмен қолдану керектігін,
сонымен қатар қолданылатын енгзу құрылғыларын сипаттайды.
Section "Files"
RgbPath "/usr/XHR6/lib/Xll/rgb"
FontPath "unix/:7100"
EndSection
Мұнда ақпаратты шығаруға арналған палитралар жиынтығына апаратын жол суреттеледі (RgbPath), сонымен қатар шрифттері бар каталогтарға апаратын жол (FontPath) да сипатталады. “unix/:7100” жолы X (xfs) шрифттер сервері жіберілгендігі туралы айтады жəне ол 7100 нөмірімен локалды unix-сокеті арқылы қол жетімді болады. ол 7100 нөмірімен локалды unix-сокеті арқылы қол жетімді болады.
Section "Module"
Load "GLcore"
Load "dbe"
Load "dri"
Load "extmod"
Load "fbdevhw"
Load "glx"
Load "pex5"
Load "record"
Load "xie"
Load "v41"
Load "typel"
EndSection
Module бөлігінде сервер қолданатын кеңейтілулер сипатталаы.
Section "InputDevice"
Identifier "KeyboardO"
Driver "keyboard"
Option "Protocol" "Standard"
Option "XkbModel" "pcl04"
Option "XkbRules" "xfree86"
Option "XkbLayout" "us,ru(winkeys)"
Option "XkbOptions" "grp:ctrl_shift_toggle,grp_led:scroll"
EndSection
Section "InputDevice"
Identifier "DevInputMice"
Driver "mouse"
Option "Protocol" "IMPS/2"
Option "Device" "/dev/input/mice"
Option "ZAxisMapping" "4 5"
Option "Emulate3Buttons""no"
EndSection
InputDevice (енгізу құрылғысы) секциясы клавиатураны, орналасуын жəне тышқанның түрі мен қасиеттерін сипаттайды. Тышқан мен клавиатураны əр түрлі секцияларда сипаттау керек.
Section "Monitor"
#1024x768 @ 70.1 Hz, 56.5 kHz hsync
Identifier "Monitor"
VendorName "SAM"
ModelName "Samsung SyncMaster 550(M)s"
HorizSync 30.0 - 62.0
VertRefresh 50.0 - 121.0
ModeLine "1024x768" 75.0 1024 1048 1184 1328 768 771 777 806 -hsync -vsync
ModeLine "800x600" 50.0 800 856 976 1040 600 637 643 666 +hsync +vsync
ModeLine "640x480" 31.5 640 680 720 864 480 488 491 521
EndSection
Монитор қасиеттерін сипаттау бөлігінде монитор қолдайтын режимдер, монитор аты жəне оны шығарушы аты сипатталады.
Section "Device"
Identifier "nVidia Corporation|NV4 [RIVATNT]"
Driver "nvidia"
BoardName "RIVA TNT"
BusID "PCI:1:0:0"
EndSection
Device бөлігінде қолданылатын видеоадаптер, сонымен қатар ол қолдайтын видеоенгізу параметрлерін жəне қызмет көрсететін драйверлерді сипаттайды.
Section "Screen"
Identifier "ScreenO"
Device "nVidia Corporation|NV4 [RIVATNT]" Monitor "Monitor" DefaultDepth
24 Subsection "Display"
Depth 16
Modes "1024x768" "800x600" "640x480"
EndSubSection
Subsection "Display"
Depth 24
Modes "1024x768" "800x600" "640x480"
EndSubSection
EndSection
Ал Screen секциясы қолданушы таңдаған режимді сипаттайды. Алдымен қолданылып жатқан видеоадаптер мен монитор, сонымен қатар түстік палитраның (DefaultDepth) тереңдігі көрсетіледі. Жүктеу кезінде Х сервері жұмысты Display ішкі секцияларында (subsection) көрсетілген (Modes) режимдерде үлкенінен бастап инициализиялайды. 3. Linux-та X-ті жүктеу үшін екі түрлі əдіс қолданылуы мүмкін. Біріншісі инициализациялаудың бесінші деңгейінде қолданылады – prefdm(/etc/X11/prefdm) скрипті. Сол кезде жүйеге кірудің қандай да бір менеджері (xdm, kdm, gdm немесе басқа) қолданылатын болады, оның көмегімен қолданылатын жұмыс ортасын немесе терезелік менеджерді таңдауға болады. Егер сіз жүйеге графикалық кіруді қолданбайтын инициализация деңгейімен жүктелсеңіз (мысалы, 2 немесе 3), онда X-ті start (/usr/bin/X11/startx) скриптімен жүктеуге болады. Үнсіздік бойынша қолданылатын терезелер менеджері (немесе жұмыс үстелінің қоршаған ортасы) Xclients (/etc/X11/xinit/Xclients) файлында сипатталады. Өз клиентіңді орнату үшін PREFERRED скриптінің айнымалысын терезелік менеджерді жүктеу жолын сипаттайтын мəнге орнатыңыз
69.Linux жүйелік администрациялау. IP протоколы.
IP (Internet Protocol) – адресация туралы ақпаратты жəне маршрутизация пакетіне
арналған кейбір басқарушы ақпаратты қамтитын желілік деңгейдің протоколы. Протокол 791т (RFC 791) комментарийіне жасалған сұраныста сипатталған.
<------------------------------------------ 32 бит ----------------------------------------------------- >
Нұсқасы IHL IHL қызметінің түрі Жалпы ұзындығы
Идентификация Флагтар Флагтардыңығысуы
Өмір ұзақтығы Протокол Тақырыптың бақылау сомасы
Негіз адресі
Қабылдағыш адресі
Қасиеті
Деректер (айнымалы ұзындықтың)
Нұсқа – Қолданылатын IP протоколдың нұсқасы
IHL (IP header length) – IP-тақырыптың ұзындығы. Тақырыптың 32-разрядтық блогының ұзындығы.
Қызмет түрі – жоғарғы деңгейдің протоколдарын (TCP немесе UDP) басқаруды анықтайды жəне пакетке маңыздылықты меншіктейді.
Жалпыұзындық – деректермен тақырыптардықосқанда барлық ip-пакеттің байттық ұзындығы.
Идентификация – пакетті анықтайтын бүтін уникалдық сан. Фрагменттелген пакеттерді жинастыру кезінде қолданылады.
Флагтар – 3 биттен тұрады. Бірінші бит пакеттің фрагменттелгенін анықтайды, ал
екіншісі – фрагменттелгендер сериясында пакет соңғы болатынын, болмайтынын анықтайды.
Үшінші бит қолданылмайды.
Фрагменттердіңығысуы – деректердің басына қатыстыфрагмент деректері позициясының мəнін
қабылдайды. Тек фрагменттелген пакеттерде қолданылады.
Өмір уақыты – нөлге дейін біртіндеп төмендейтін санағыш, одан кейін пакет желі бойынша шексіз жіберілулер болмау үшін жойылады.
Протокол – жоғарғы деңгей протоколы (TCP немесе UDP)
Тақырыптың бақылау сомасы – пакет тұтастығына көзжеткізуге көмектеседі.
Негіз адресі – буын-жіберушіні анықтайды
Қабылдағышадресі – буын –қабылдағыштыанықтайды
Қасиеті –IP-ге əр түрлі қасиеттерді анықтауғамүмкіндік береді, мысалықауіпсіздік
Деректер – жоғарғыдеңгейдің ақпараты.
IP протоколы желілік деңгейдің протоколы ретінде адресация түсінігімен тығыз байланысты.
IP адрес – бір байттық 4 топты қамтитын əдетте нүкте арқылы 10-дық түрде жазылатын бұл 32-
разрядтық адрес. Əр топ октет деп аталады. Октеттіңминималдымəні – 0, максималды мəні – 255.
IP протоколы сонымен қатар ішкі желі түсінігін анықтайды. Бұл жалпы маршрутизациясы
бар ip-адрестер тобы.__
Ішкі желілер маска арқылы анықталады. Маска – бұл қандай биттер желіге қатысы бар, ал қандай хостқа қатысы бар екендігін анықтайтын желілік адрес бөлігі. 1-ге орнатылған маскалар биті желіні, ал 0 – хостты анықтайды.
Мысалы:
192.168.2.31/255.255.255.0
255.255.255.0 ішкіжелімаскасыекілікжүйеде келесідей болады:
1111111 1111111 1111111 00000000
Бұдан қорытындылай келсек, 192.168.2.31 адресін табу үшін 192.168.2.0 желісін, ал ол желіде
31 хостын табу керек.
IP-адрестер бес классқа бөлінеді – A, B, C, D жəне E. Коммерсиялық қолдануға тек алғашқы 3
арналған.
Класс Маска Биттер, желі/хост саны Хосттардың максималды саны
A 255.0.0.0 8 битжеліге /24 бит хостқа 16777214 (224-2)*
B 255.255.0.0 16 битжеліге /16 бит хостқа 65534 (216-2)
C 255.255.255.0 24 битжеліге /8 бит хостқа 254 (28-2)
* - бір адрес кең хабар таратуға арналған болса, ал екіншісі желіге арналған. Сонымен қатар локалдық желіде қолдануға арналған арнайы белгіленген желі диапазоны бар. Бұлар фэйктік желілер (ағыл. fake алдау, оларды тағы да жеке, сұр адрестер деп те атайды) деп аталады. Бұл желілер интернет
желісінде маршрутизацияланады. Желілердің 3 классына арналғандиапазоныбелгіленген:
Класс Диапазон
A 10.0.0.0 – 10.255.255.255 (А классының 255 желісі)
B 172.16.0.0 – 172.31.255.255 (B классының 31 желісі)
C 192.168.0.0 – 192.168.255.255 (Склассының 255 желісі)
2. Linux-тегі IP протоколының баптауын RedHat-тан алынған netconf сияқты орнатылған құрылғылар арқылы орындаумен қатар, қолмен оорындауға да болады.IP протоколының параметрлерін көрсету үшін /sbin/ifconfig командасы қолданылады. Осы команданың көмегімен құрылғыны сазына келтіру үшін немесе карта үшін екінші ip-ді қосуға болады:
/sbin/ifconfig ethO 192.168.2.31 netmask 255.255.255.0
bash-2.05b# /sbin/ifconfig
ethO Link encap:Ethernet HWaddr 00:CO:26:2C:AC:Dl
inet addr=192.168.2.31 Beast:192.168.2.255 Mask:255.255.255.0
UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1
RX packets=147329 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:47207 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0
RX bytes:96478376 (92.0 Mb) TX bytes:8043931 (7.6 Mb)
lo Link encap:Local Loopback
inet addr:127.0.0.1 Mask:255.0.0.0
UP LOOPBACK RUNNING MTU:16436 Metric:!
RX packets:10514 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:10514 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0
RX bytes:9712961 (9.2 Mb) TX bytes:9712961 (9.2 Mb) bash-2.05b#
/sbin/ifconfig ethO add 192.168.2.253 netmask 255.255.255.0 bash-2.05b# /sbin/ifconfig
ethO Link encap:Ethernet HWaddr 00:CO:26:2C:AC:Dl
inet addr:192.168.2.31 Beast:192.168.2.255 Mask:255.255.255.0
UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1
RX packets=148126 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:47781 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0
RX bytes:96843116 (92.3 Mb) TX bytes:8103494 (7.7 Mb)
eth0:0 Link encap:Ethernet HWaddr 00:CO:26:2C:AC:Dl
inet addr:192.168.2.253 Beast:192.168.2.255 Mask:255.255.255.0
UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1
RX packets=148126 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:47781 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0
RX bytes:96843116 (92.3 Mb) TX bytes:8103494 (7.7 Mb)
lo Link encap:Local Loopback
inet addr:127.0.0.1 Mask:255.0.0.0
UP LOOPBACK RUNNING MTU:16436 Metric:1
RX packets:10514 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0
TX packets:10514 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0
collisions:0
RX bytes:9712961 (9.2 Mb) TX bytes:9712961 (9.2 Mb)
Бірақ RehHat-жүйелерде баптау файлдары негізінде алғашқы скрипттер көмегімен IP протоколын сазына келтіру қабылданған: /etc/sysconfig/network – желінің негізгі конфигурациялық файл. Ол жерде желіні қолданудың факты, хост аты, үнсіздік бойынша маршруты мен ДНС адресі сипатталған:
bash-2.05b# cat /etc/sysconfig/network
NETWORKING=yes
HOSTNAME=WebMedia
GATEWAY=192.168.2.2
DNS1=192.168.2.2
DNS2=192.168.2.4
/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg- <құрылғының лақап аты> - желілік құрылғының параметрлерін сипаттайды:
bash-2.05b# cat /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ethO
DEVICE=eth0
ONBOOT=yes
IPADDR=192.168.2.31
NETMASK=255.255.255.0
NETWORK=192.168.2.0
BROADCAST=192.168.2.255
немесе динамикалық конфигурация протоколын қолдану кезінде:
bash-2.05b# cat /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-ethO
DEVICE=eth0
ONBOOT=yes
BOOTPROTO=dhcp
Ifconfig командасын енгізу кезінде файл атында көрсетілген құрылғы атын көре аласыз, ал шынында сіз файлда көрсетілген құрылғыны қолданатын боласыз. Дегенмен бұл
атаулардың бір –бірімен сəйкес келуі міндетті емес. Мысалы, ifconfig-ке енгізу кезінде рррО- ны орнатуға болады, бірақ шындығында ethO қолданылатын болады.
3. Интернетке жасалған маршрутизация IP-ішкі желі туралы, сонымен қатар ірі магистралды провайдерлерге жататын ішкі желілер тобы туралы деректерге негізделген.
Мұндай адрестер топтары автономдық облыстар деп аталады. Маршрутизация адамның алдын-ала құрылған маршруттар негізінде статикалық жəне RIP (Routing Information Protocol– ақпараттар жəне маршрутизацияла протоколы), OSPF (Open Short Path First – алдымен
қысқаша жолды қолдану), BGP (Border Gateway Protocol – шекаралық шлюз протоколы) жəне т.б. сияқты маршрутизация протоколдарымен құрылатын динамикалық болып бөлінеді. Оларды біз қарастырмаймыз.
Маршрутизаторда қабылдаушы адресіне байланысты желілік интерфейсті анықтйтын ережелер жиыны бар жəне үнсіздік бойынша жалпы ережелерге сəйкес келмейтін пакеттерд жіберетін маршруттар бар, мысалы:
- 192.168.2.0/255.255.255.0 желі үшін eth0-ге жіберу
- 214.54.0.0/255.255.0.0 желі үшін eth1-ге жіберу
- Үнсіздік бойынша wan0 маршруты
Осындай үлгімен маршрутизатор 192.168.2.31 қабыдаушы адресі бар пакетті алған кезде,ол пакетті eth0 интерфейсіне жібереді, ал егер ол 80.92.30.1-ге арналған пакетті қабылдаса, онда оны wan0 интерфейсіне жібереді.
Маршрут-құрылғының орнына желілік шлюз адресі берілуі мүмкін. Бұл жағдайда пакеттер маршрутизациясы шлюз арқылы жүзеге асады, ал щлюзі көрсетілген хост тікелей
өзінің ішкі желілерінің ғана хостын адрестей алады.
Маршрутизацияның басқа бір түрі автономдық облыстарды қолданылады. Бұл жағдайд магистралдық түйіндердегі пакеттер облыстың барлық ішкі желілері үшін облыстың
шекаралық маршрутизаторына жіберіледі, ал ол облыс ішіндегі маршрутизацияны орындайды.
Орталық магистралдық түйіндер секілді Ресейде географиялық тұрғыдан Мəскеу қаласының М9 телефондық станциясында оналасқан РосТелеКом, ТрансТелеКом, МТУ
Интел сияқты магистралдық провайдерлер маршрутизаторларының тобын қолданады. Дəл
осы нүктеден ірі ресейлік магистралдық провайдерлер арасындағы деректер ағымының жəне
шет елдері трансляциясы орындалады.
Linux-тегі статикалық маршрутизацияны сазына келтіру үшін /sbin/route командасы
қолданылады.
[gserg@WebMedia gserg]$ /sbin/route
Kernel IP routing table
Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface
192.168.2.0 * 255.255.255.0 U 0 0 0 ethO
169.254.0.0 * 255.255.0.0 U 0 0 0 ethO
127.0.0.0 * 255.0.0.0 U 0 0 0 lo
default ns.edu.Vologda. 0.0.0.0 UG 0 0 0 ethO
Параметрсіз енгізілген бұл команда ПК/серверде қолданылатын маршрутизация кестесін көрсетеді. Команданы қолдану толық man-бетте сипатталған. Мен бірнеше мысалдарды келтірейік:
bash-2.05b# /sbin/route
Kernel IP routing table
Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface
192.168.2.0 * 255.255.255.0 U 0 0 0 ethO
169.254.0.0 * 255.255.0.0 U 0 0 0 ethO
127.0.0.0 * 255.0.0.0 U 0 0 0 lo
default ns.edu.Vologda. 0.0.0.0 UG 0 0 0 ethO
bash-2.05b# /sbin/route add 192.168.1.0 gw 192.168.2.1
bash-2.05b# /sbin/route
Kernel IP routing table
Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface
192.168.1.0 192.168.2.1 255.255.255.255 UGH 0 0 0 ethO
192.168.2.0 * 255.255.255.0 U О 0 0 ethO
169.254.0.0 * 255.255.0.0 U О 0 0 ethO
127.0.0.0 * 255.0.0.0 U О 0 0 lo
default ns.edu.Vologda. 0.0.0.0 UG 0 0 0 ethO
bash-2.05b# /sbin/route del 192.168.1.0
bash-2.05b# /sbin/route
Kernel IP routing table
Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface
192.168.2.0 * 255.255.255.0 U 0 0 0 ethO
169.254.0.0 * 255.255.0.0 U 0 0 0 ethO
127.0.0.0 * 255.0.0.0 U 0 0 0 lo
default ns.edu.Vologda. 0.0.0.0 UG 0 0 0 ethO
bash-2.05b#_Бертін келе жүктелу кезінде қолданылатын маршруттарды құру үшін сіз RedHat-based
жүйесінде /etc/sysconfig/static-routes файлын қолдана аласыз: ethO net 192.168.3.0 netmask 255.255.255.0 gw 192.168.2.4 ethO net
192.168.1.0 netmask 255.255.255.0 gw 192.168.2.1
Файл форматы келесідей:
интерфейс пробел командалар_параметрі_/sbin/route
70.Linux жүйелік администрациялау. OSL жүйелік моделі.
Желі арқылы үлкен ара қашықтықтарға деректерді жіберу идеясы көп уақыт бұрын пайда болған. Алғашқы компьютерлік желілер уақытты бөліктеу режимінде жұмыс жасады, сонда бір компьютерді екіншіге қосу белгілі бір уақыт интервалында жасау мүмкін болды. Сондай желілер сол кезде үлкен компьютерлер- мэйнфрэймдер шығаратын IBM компаниясының технологиясына негізделген.
Алдыңғы ғасырдың 80-ші жылдарында локалдық желілердің пайда болуы 80-ші жылдардың соңында интернеттің пайда болуымен байланысты ақпарат əлемінде шынайы революцияны тудырды. Бірақ жаңа мүмкіндіктердің пайда болуына байланысты желілерді
басқару мəселесі де туды. Жүйелер мүмкіндіктерін қолданатын жүйелердің рөлін дəстүрлі түрде басатын Unix-жүйелер ұтымды жағдайда болады, ал олардың мүмкіндіктерімен таныс мамандар əрқашан керекті кадрлар болады. 1984 жылы стандарттау бойынша құрылған халықаралық ұйым (ISO) ашық жүйелердің
əсерлесуінің эталондық модельін (немесе OSI - Open System Interconnection) жасап шығарды. Модель желі арқылы деректердің орын ауыстыруын 7 деңгей бойынша орналастыру жолымен шешеді, ол деңгей бойынша басқару бүкіл жүйені басқаруға қарағанда жеңілірек. Деңгейлер бр бірінен азды-көпті тəуелсіз болады, сондықтан олармен байланысты есептер де тəуелсіз түрде орындалады. Бұл тезиске біз қайта келетін боламыз. Сонымен, деңгейлерді атап көрсетейік:
7 – қосымшалар деңгейі: бұл қолданушы ең жақын OSI деңгейі. Бұл деңгейде орындалатын есептерге белгілі бір ресурстар қол жетімділігі, қолданушылар аутентификациялары (түпнұсқалық анықтамасы), ақпараттың көрсетілуі жəне т.б. жатады. Мысалдар ретінде FTP(file tranfetr protocol), SMTP (simple mail tranfer protocol), HTTP (hyper text transfer protocol) протоколдарын қарастыруға болады.
6 – ұсыныстар деңгейі: қосымшалардағы ақпараттарға қатысты əр түрлі кодтау мен түрлендіруді қамтамасыз етеді. Ұсыныстар деңгейінің танымал протоколдары: бұлар MPEG – видеоны кодтау жəне сығу стандарты, GIF, JPEG, PNG – графикалық суретті кодтау жəне сығу стандарты, SSL – қорғалған қосылулар.
5 – сеанстық деңгей: бұл деңгейде деректермен алмасу сеансы орнатылады, оларды басқару жəне аяқтау процессі жүреді. Бұл деңгейдің танымал протоколдарыболып SMB (server message block) табылады – Windows желісіндегіфайлдардыжіберу.
4 – транспорттық деңгей: одан да жоғары деңгейдегі ақпаратты қабылдайды да, желі бойынша жіберу үшін олардыбөліктерге бөледі. Ереже бойынша транспорттық деңгей деректерді тиянақтыжинау мен жеткізуге “жауапты”. Сондықтан бұл деңгейде желі бойынша берілетін деректер ағымын басқару орындалады. Транспорттық деңгейдің ең танымал протоколдары – бұлар TCP, UDP, SFX.
3 – желілік деңгей желілік адресті анықтайды, пакеттер маршрутизациясы үшін жауап береді. Желілік деңгейжелінің логикалық құрылғыларын анықтайды.
Желілік деңгейдің ең танымал протоколдары: IP, X25, IPX.
2 – каналдық деңгей: физикалық желідегі деректерді жіберу сенімділігін қамтамасыз етеді. Каналдық деңгейдің спецификациясын пакет өлшемі, жіберу мүмкіндігі жəне т.б. сияқты желінің маңызды характеристикалары анықтайды. Сонымен қатар каналдық деңгейде уникалды MAC-адресін меншіктеу арқылы (немесе нүкте-нүкте қосылуларындағы басқалар) желінің физикалық құрылғылары (MAC – тасымалдаушыға арналған құқықты басқару) анықталады.
Каналдық деңгейдің ең танымал протоколдары: Ethernet, Token Ring, PPP, DSL, ATM жəне тағы басқалары.
1 – OSI модельінің физикалық деңгейі: физикалық, механикалық процедуралық спецификацияларды регламенттейді. Басқаша айтқанда, физикалық деңгей жіберілудің ортасын– айналмалыжұп, жез сым, талшықталған кабельді жəне т.б. анықтайды.
Əр деңгейдің бір бірінен тəуелсіздігі туралы айтқанда, мен келесіні айтқым келді: Ethernet протоколы (каналдық деңгей) айналмалы жұпта жұмыс жасаумен қатар талшықталған немесе коаксиалды кабельде де жұмыс жасай алады жəне Ethernet негізінде IP, IPX немесе, мысалы,
AppleTalk желілері құрылуы мүмкін.
2. Қазіргі заманда де-факто желілік администратор мамандығы Интернетпен байланысты болғандықтан, желілік администратрациялау негізін 4 нұсқалы TCP/IP протоколдар жиынының мысалы арқылы оқитын боламыз (шығыс жəне оңтүстік- шығыс азия елдерінде тəжірибе ретінде ауысу басталған IPv6в протоколын өңдеуүстінде). Біздің бүгінгі тапсырмамыз TCP/IP протоколдар жиынына кіретін протоколдармен танысып, олар мен эталонды модель арасында сəйкестік жүргізу керек. Бүгінгі алынған біліміміз ары қарай желі туралы оқуда негізгі фундаменталды түсінік болып қалады__TCP/IP протоколдар жиынына маршрутизацияның басқа протоколдарын санамағанда 8 протокол кіреді. Бұл протоколдар жиынтығының өңдеушілерінің адалдығы кез-келген маршрутизация протоколын қолдануға мүмкіндік береді, бірақ TCP/IP стандартында жеке протоколдар анықталған.
Төменгі деңгейден бастап санапшықсақ:
- ARP – Address Resolution Protocol – адрестерді түрлендіру протоколы. Желілік адрестерді MAC физикалық құрылғылар адресіне түрлендіруді қамтамасыз етеді. Бір уақытта екі– каналдық жəне желілік деңгейде де жұмыс жасай береді.
- RARP – Reverse Address Resolution Protocol – адрестерді кері түрлендіру протоколы. MAC- адрестің IP-адреске түрлендіруін қамтамасыз етеді. Оның жұмысы үшін түрлендіру кестесі бар RARP серверінің бар болуын қажет етеді. Əдетте жүктеу кезінде өз IP-адресін білмейтін дискісіз жұмыс жасайтын станцияларды жүктеу үшін қолданылады. Бір уақытта екі– каналдық жəне желілік деңгейде де жұмыс жасай береді.
- DHCP – Dynamic Host Configure Protocol – хосттың динамикалық конфигурация протоколы. IP-құрылғыларға IP-адрестерді, үнсіздік бойынша маршруттарды жəне желі туралы кейбір басқа да желілік ақпараттарды иемденуге мүмкіндік береді. Бір уақытта екі– каналдық жəне желілік
деңгейде де жұмыс жасай береді.
- IP – Internet Protocol – желінің логикалық құрылғысының адресі туралы ақпаратты жəне желідегі маршрутизация пакеті туралы кейбір ақпаратты қамтитын желілік деңгей протоколы. TCP/IP протоколдар жиынтығындағы негізгі желілік протокол болып табылады. Негізгі екі функциясы бар – қосылуды жəне фрагментация (бөіктеу) пакетін қамтамасыз етуді құптамай, аз көлемдегішығынмен желі бойынша дейтограммаларды (деректер блогын) жіберу жəне жіберілетін деректер блогының əр түрлімаксималдыөлшемімен каналдық деңгейгежіберуді қолдауға арналған кейінгі құрастыру.
- ICMP - Internet Control Message Protocol – Internet желісіндегі хабарламаларды басқару протоколы – IP-пакеттерді өңдеудегі қателіктер жəне басқа да ақпараттар туралы есептемесі бар пакеттерді құрастыру мен жіберуді, сонымен қатар желідегі буынға қол жетімділігін басқаруды қамтамасыз етеді. OSI моделінің желілік деңгейінде жұмыс жасайды.
- IDRP – ICMP Router-Discovery Protocol – маршрутизаторды айқындаудың ICMP-протоколы: көршіліс __________желілілердің маршрутизаторлар адресін анықтау үшін маршрутизаторлардың сұраныстары мен хабарламаларын қолданады Желілікдеңгейдежұмысжасайды.
- UDP – User Datagram Protocol – қолданушының деректер блогын жіберу протоколы:
қосылуды растауды қажет етпейтін транспорттық деңгейдің протоколы. Бір құрылғыда жұмыс жасайтын қосымшалардыанықтауға мүмкіндік беретін порттаржүйесін қамтиды.
- TCP – Tranfer Control Protocol – жіберілуді басқару протоколы: қосылуды растау арқылы OSI моделінің транспорттық деңгейдің протоколы. Порттар жүйесінен басқа “біреу көпшілікке қарсы” режимінде бір уақыттылық жұмысты қамтамасыз ететін қосылулар түсінігін енгізеді.