Vim алмастырулар жасауға мүмкіндік береді:
ағымдағы жолда алмастыру жасау 1-ден 20 аралығындағы жолдарда алмастыру жасау
бүкіл файлда алмастыру жасау 30 бен100 аралығындағы жолдарда алмастыру жасау жəне əр алмастыру кезінде алмастыруға рұқсат сұрау.
“сөзі” бар жолда алмастыру жасау.
Файлды қою үшін :r файл_аты <Enter> командасы қолданылады. Бұл команданы орындау
нəтижесінде файл_аты файлы оқылатын болады жəне ағымдағы жолдан кейін қойылатын
болады. Редактормен жұмыс кезінде əдетте редектордн шығу мүмкіндігінсіз командалық қабықшаны орындау қажеттілігі туады. Vim сондай мүмкіндіктерді көрсетеді:
:!команда - “команда” командасын орындау
:%!команда - “команда" сыртқы командасы арқылы редатерленген мəтінді өткізу. Командаларды орындау кезінде барлық командалар қайтадан шақырылған командалық инрепретатордың көлемінде əсер ететінін есептеген жөн жəне сондықтан ағымдағының жүйелік қоршаған айналасын өзгертпейді, яғни командаларды орындау нəтижесінде редактордың жұмыс каталогы немесе кейбір айнымалы қоршаған айналалар өзгермейді.
67.Svr4 инициализациялау деңгейлері.
сіз ЖК жүйелік блогында қоректену батырмасын бастыңыз. Сіздің
компьютеріңіздің құрылғысы автотестілеуден өтеді. Процессор автоматты түрде бірінші кезекте ЖК құрылғыларының жұмысы үшін барлық қажеттілердің дұрыстығын тексеретін BIOS- жадысының нөлінші ұяшығында орналасатын программаны бастайды. BIOS-ты инициализациялағаннан кейін қатаң дискілер, CDROM жəне т.с.с.құрылғыларды анықтауды BIOS басқаруды бірінші қатаң дискідегі MBR (Master Boot Record - негізгі жүктеуші жазба) –де орналасқан жүктеуші программасына береді. IBM PC сəйкестендірілген компьютерде жүктеуші жазба өлшемі 512 байтпен шектеулі. Бұл жүйенің толық инициализациясы үшін өте кіші өлшем болып табылады, сондықтан əдеттеLinux жүктеушілері (біздің жағдайымызда LILO немесе GRUB) 2 топқа бөлінеді (stage1 жəне stage2) жəне олардың біріншісі MBR-де орналасады. Оның жұмысы жүктеушінің екінші бөлігін инициализиялауда болып табылады. Жүктеушінің екінші бөлігі, ереже бойынша жүктелуге тиіс операциялық жүйені таңдауға арналған мəзірді береді немесе Linuxпен жүктелетін ядро нұсқасын береді. Бірақ жуктеушінің екінші бөлігінің негізгі жұмысы ЖК жадысына Linux ядросын дұрыс түрде жүктеу жəне оған басқаруды беру болып табылады. Жадыға жүктелгеннен кейін ядро құрылғыларды инициализиялайды, түбірлік файлдық жүйені, сонымен қатар /dev файлдық жүйені қосады, /sbin/init процесін жібереді. Орындалатын файл init /sbin каталогында орналасқандықтан, бұл каталогты жеке бөлімге белгілеуге ұсынылмайды. Жоғарыда айтылып кеткендей, ядро инициализациялау кезінде тек түбірлік ФЖ ғана монтерленген. Егер /sbin каталогына рұқсат болмаса, онда жүйені жүктеу процессі сəтсіздікке ұшырайдыInit процессі жүктеледі жəне /etc/inittab файлына талдау жасайды. Сол кезден бастап біз сіздермен Unix SysV жүктеудің нұсқасын қарастыратын боламыз. Оның BSD-like жүйесінің жүктелуінен айырмашылығы бар. Жəне Linux жүктелудің бірінші нұсқасымен де, екіншісімен де жұмыс жасай алатын болғандықтан, көптеген дистрибутивтер SysV жүйесінің инициализациясын қолданады (мысалы, Gentoo дистрибутивтерін құрады, ол
жатпайды). BSD-like жүктелуінің стильі қарапайым болса да, SysV стильіндегі жүктелу жүйенің дəл бапталуы үшін көбірек мүмкіндік береді.
SysV стильіндегі жүктелуде жүктеу деңгейі, атап айтсақ жүйені инициализациялау деңгейі деген түсінік бар. Үнсіздік бойынша жүйеде 7 инициализациялау деңгейі қолданылады:
0 – жүйені тоқтату.
1 – бірқолданушылық режимде жүктеу
2 – желі қолдауысыз көпқолданушылық режимде жүктеу
3 - желі қолдауымен көпқолданушылық режимде жүктеу
4 - қолданылмайды
5 - желі қолдауы бар жəне жүйеге графикалық кіру мүмкіндігі бар көпқолданушылық
режимде жүктеу
6 - қайта жүктеу
/etc/inittab файлын қарау үшін ашқанда сіз мысалы келесі мəтінді көре аласыз (тек
комментариялармен берілген):
/etc/inittab файлын қарау үшін ашқанда сіз мысалы келесі мəтінді көре аласыз (тек
комментариялармен берілген):
id:5:initdefault:
si::sysinit:/etc/rc.d/rc.sysinit
10:0:wait:/etc/rc.d/rc 0
11:l:wait:/etc/rc.d/rc 1
12:2:wait:/etc/rc.d/rc 2
13:3:wait:/etc/rc.d/rc 3
14:4:wait:/etc/rc.d/rc 4
15:5:wait:/etc/rc.d/rc 5
16:6:wait:/etc/rc.d/rc 6
1:2345:respawn:/sbin/mingetty ttyl
2:2345:respawn:/sbin/mingetty tty2
3:2345:respawn:/sbin/mingetty tty3
4:2345:respawn:/sbin/mingetty tty4
5:2345:respawn:/sbin/mingetty tty5
6:2345:respawn:/sbin/mingetty tty6
x:5:respawn:/etc/Xl1/prefdm -nodaemon
Init процессі файлдың бірінші жолын оқу арқылы инициализацияның қай деңгейі үнсіздік бойынша жүктеудің қай деңгейі ретінде орнатылғанын анықтайды (5 – біздің жағдайымызда). Осыдан кейін init хост атын орнататын, /proc файлдық жүйесін монтерлейтін, жүйенің таңдалған тілі бойынша жүйелік консольдік шрифтіні, сағатты орнататын, оқу/жазу режимінде түбірлік жүйені қайта монтерлейтін жəне /etc/fstab-т көрсетілген файлдық жүйені монтрлейтін, /etc/modules.conf- та көрсетілген ядро модульдері орнататын жəне жүйені инициализациялау бойынша басқа да негізгі əрекеттерді жүзеге асыратын
/etc/rc.d/rc.sysinit скриптін орындайды. Жүйенің негізгі парамтерлерін инициализациялау арқылы init /etc/rc.d/ каталогынан инициализациялау скрипттерін жібереді. /etc/rc.d каталогында аттары бір ғана rc*.d символ арқылы ажыратылатын каталогтар ағашы орналасады, мұндағы * - инициализациялау деңгейінің нөмірі, сонымен қатар ішінде жүйелік қызмет көрсетулерге арналған басқару скриптері орналасатын init.d каталогы. Əр скрипт минимум 2 параметрді – start (сервисті жіберу) жəне stop (сервисті тоқтату) параметрлерін қабылдайды. /etc/rc.d/rc*.d каталогтарының ішінде S|K#name түріндегі /etc/rc.d/init.d каталогынан
алынған скриптерге арналған сілтемелер орналасады. S əрпі скриптіні шақыру кезінде i K əрпі - stop (Kill сөзінен алынған) параметрімен берілген. Ары қарай сан жүреді. Барлық скриптілер сандардың өсу ретімен орындалады. Егер екі скриптіде бірдей сан болса, онда ол скриптілер тура алфавиттік ретпен орныдалатын болады. Барлық скриптілерді инициализациялап болғаннан кейін ағымдағы орындау деңгейі үшін init /etc/rc.d/rc.local скриптін жүктейді. Жүктеудің
барлық қалған файлдары (мысалы, rc.local.local) rc.local-дан шақырылу керек, себебі init процессі оларды өңдемейді. Ары қарай /etc/inittab файлында сипатталғандай ретпен орналасқан виртуалдық консольдер инициализациясы басталады. Консольдер инициализациясы жазуы қос нүктемен ажыратылған екі өрістен тұрады жəне келесі түрде болады:
1 – консольдердің реттік нөмірі
2345 – инициализациялау деңгейлерінөмірлері, ол үшін консоль respawn арқылы
инициализацияланады, мұндағы respawn – бұл параметр init сеанстаншыққанан кейін немесе құлдырау жағдайында қызмет көрсететін консоль процессін қайта жүктеу керектігін білдіреді.
/sbin/mingetty tty6 – консольге қызмет көрсететін программа (параметрлерді көрсету
арқылы).
Осылай сіз оңайжолмен /etc/inittab файлынжөндеу арқылыжəне /etc/rc.d/rc*.d каталогында керекті сілтемелердіжасау арқылыөзіңіздің инициализациялау деңгейіңізді құруыңызмүмкін (4 немесе 7, 8... нөмірлерімен).
68 X Window жүйесі.
Алдымен X Window (немесе басқаша айтқанда – X11, X) түсінігіне тоқталайық. X11 – бұл “клиент- сервер” желілік моделіне негізделген графикалық интерфейс протоколы. Сервер ретінде бірнеше программа болуы мүмкін, олар коммерсиялық жəне ашық болуы мүмкін. Көп уақыт Linux-ке арналған X-серверінің стандарты XFree86 болып келді , бірақ қазір жеткілікті танымал X-сервері болып көптеген мүмкіндіктерге ие XOrg болып келеді. Графикалық интерфейсі бар программалар Х-серверіне арналған клиенттер ретінде жүреді. Х сервері экранда нүктелер мен қарапайым геометриялық фигураларды сала алады, енгізу құрылғыларын (клавиатура, тышқан жəне т.б.) сұрастырады жəне сол туралы “қолданушы экранның қандай да бір нүктесінде тышқанның оң батырмасын басты” түрінде клиентке хабарлай алады, ал клиенттер “қандай да бір координаталармен тік төртбұрышты сал”, “тышқанның қазіргі координаталарын айтыңыз” типті командаларын бере алады, жəне бұл барлық командалар локалды машинамен ғана емес, желі бойынша да жіберілуі мүмкін! Осылай көп жағдайда есептеулер (немесе серверге қарағанда басқа пайдалы жұмыстар) жүргізетін программаның өзінің жұмысы үшін қуатты жұмыс станциясын қолдануға болады, ал экранға шығару программаны басқару арқылы жүзеге асырылатын (клавиатура, тышқан, жарықтық қауырсын жəне т.б. арқылы енгізу) басқа ПК-де жүргізуге болады. Х-сервер бір уақытта бірнеше клиенттерге қызмет көрсете алады. Сонда экрандағы əр ашық терезе –жеке Х-клиент. Бірақ Х-сервер жоғарғы деңгейлі ортаға терезелерді безендіру қатынасындағы толық еркіндікті қамтамасыз етеді, атап айтқанда Х-сервер оларды жай ғана суреттейді. Бұлардың бəрін ерекшке программалар – көптеген саны бар терезелік менеджерлер басқарады. Linux-ке арналған танымал менеджерлер болып kwm (KDE-де қолданылатын), metacity (GNOME-де қолданылатын), twm (стандартты XFree86-ға арналған), icewm, fluxbox, openbox, fvwm, WindowMaker, Enlightenment жəне басқалар болып табылады. Бұл программалардың əрқайсысы əр түрлі сыртқы келбетті, қолдану мен конфигурация қолайлылығын көрсетеді жəне қолданушылардың əрқайсысы оларды өз қалауынша таңдай алады. Терезелік менеджердің негізгі қасиеттері мыналар:
- терезе өлшемін өзгерту мүмкіндігі
- терезелердің орын ауыстыруы
- қосымшалар арасындағы қосылулуар
- қосымшаларды бүктеу (тақырыпқа, белгіге немесе қандай да бір панельге) Терезелік менеджердің басқа бір мүмкіндігі болып тышқан фокусировкасын басқару табылады
- олардың əрқайсысында активті терезе таңдау мүмкіндігі болу керек, сонымен қатар сондай терезені визуалды түрде белгілеуге болады. Ең танымалы болып “шертпек бойынша фокус” əдісі табылады. Бұл əдісті қолдану кезінде фокус қай терезе бойынша тышқан шертілді, сол терезені алады. Бұған ұқсас əдістер Microsoft® Windows®-да қолданылады. Оны сонымен қатар X-ке арналған көптеген менеджерлер қолдайды. Тағы бір кең таралған əдістердің бірі - “тышқаннан кейін жүретін фокус”. Бұл əдісті қолдану кезінде активті деп оның үстінде тышқаны бар терезені есептейді. Сол кезде егер тышқан экрандағы бос орынға түссе, онда фокус барлық терезеден айырылып қалады. Тағы бір əдісі “анық емес фокус” деп аталады. Ол“тышқаннан кейін жүретін фокусқа” ұқсас, бірақ терезе фокустан ол фокус басқа терезені алғанда ғана айырылады. Дегенмен терезелік менеджерлер қосымшалар құруға арналған инструменталдық базаны қамтамасыз етпейді. Х-та бұл инструменталдық база “widget” деп аталады. Бұл Х-тің аударылмайтын термині, ол екі сөзден - window (терезе) жəне gadget (қажетті құрал) сөздерінен тұрады. Виджеттер – бұл батырмалар, мəзірлер, тізімдер жəне т.б.. Əдетте
виджеттер кітапханаларда жинақталады. Олардың ішіндегі ең көп қолданылатындаOpenMotif – Unix-ке арналған мəдени графикалық орта құрылған əйгілі Motif® кітапханасына ұқсас кітапхана. Motif® кітапханаларынан алынған виджеттер жиынтығы Microsoft® Windows®-қа арналған интерфейстің арғы тегі болып табылады.
- Xlib - Х-ке арналған виджеттер кітапханасы. Бұл кітапхана үшін қосымша мысалы болып