2.Кәсіпкердің қаржылық есептілігі. Пропорционалды шоғырландыру. Үлестік қатысу бойынша есептеу әдісі

Бiрлесiп бақыланатын субъектiнiң қатысушысы бiрлесiп бақыланатын субъектiдегi инвестициялардың eceбiн өзiнiң есеп тiркелiмiнде инвестицияның есеп шоттарын қолдана отырып жүргiзедi. Бiрлесiп бақыланатын субъектi бухгалтерлiк есептi ұйымдастырады, қаржы есептемесiн әзiрлеудi және ақпарат­тарды жүйелеудi жеке жүргiзедi.

Субъектiнi бiрлесiп бақылау формасындағы бiрлескен қы­зметке қатысушының шоғырландырылған қаржы есептемесiн әзiрлеуде стандарттармен үйлесiмдi шоғырландыру әдiсi анық­талды. Үйлесiмдi шоғырландыру әдiсi мынаны ұйғарады: қатысу­шының шоғырландырылған бухгалтерлiк балансы бiрлесiп бақыланатын субъектiдегi мiндеттеменiң тиiстi үлесiн және бақы­ланатын активтердiң тиiстi үлесiн қамтиды. қатысушының пай­далары мен залалдары туралы шоғырландырылған есеп бepyi бiрлесiп бақыланатын субъектiдегi кipicтep мен шығыстар үле­сін қамтиды.

Үйлесiмдi шоғырландыру әдiсiн жүзеге асырудың шоғыр­ландырылған есеп беруде қатысу үлесiн көрсетудiң eкi пiшiмi шешiмiн тапты:

1. Бiрлескен қызметке қатысушылардың кipicтepi мен шы­ғыстарындағы, мiндеттемелерiндегi, активтерiндегi қатысу үле­ciн жолма-жол жиынтықтау арқылы;

немесе

2. Активтердегi, мiн.деттемелердегi және кірістep мен шығыстардaғы қатысушының үлесiн шоғырландырылған қаржы есептемесiнде жекелеген баптар бойынша жеке көсету жолымен.

Ұйғарынды баламалы нұсқa - «Қауымдастырылған кәсiп­орындағы инвестициялардың eceбi» атты 28 ХҚЕС сәйкес үлестiк қатысу әдiсiн қолдану. Бiрлескен қызмет бойынша қатысушылық үлестi қаржылық есепте көрсетудiң ерекшелiктерi. Өзiнiң қатысу үлесiн есептеу үшiн бiрлескен қызметiн жүзеге асыратын шаруашылық жүргiзушi субъекттер, "Бiрлескен қызметi бойынша үлестiк қатысуды қаржылық есепте көрсету" деп аталатын басшылыққа ала отырып, олардың ұйымдық-құқықтық нысанынан тәуелсiз, осы қызмет бойынша қатысушылардың шығысы мен табысы, мiндеттемесi, активтерi қатысушылардың қаржылық есеп беруiнде көpiнic табады.

Үйлесiмдi шоғырланым (Пропорциональная консолидация) ­есеп пен есеп берудiң әдiсi. Ол бойынша бiрлесiп бақыланатын субъектiнiң активтерiне, мiндеттемелерiне, кipicтepi мен шығыс­тарына қатысушылардың үлесi бiрлескен қызметке қатысушы­ның қаржы есептемесiндегi ұқcac баптарымен жолма-жол(посрочно) бiрiгедi немесе оның қаржы есептемесiндегi жекелеген жолдарымен берiледi.

Үлестiк қатысy әдiсi - есеп пен есеп берудiң әдiсi. Ол бойынша бiрлесiп бақыланатын субъектiдегi үлес алғашқыда бастапқы құн бойынша ескерiледi, содан соң бiрлесiп бақы­ланатын субъектiнiң таза активтерiндегі сатып алудан кейін болатын қатысу үлесiнiң өзгерiсiне түзетiледi. Пайда мен залал туралы есеп беру бiрлесiп бақыланатын субъектiнiң операция­ларындағы бiрлескен қызметкe қатысушылардың үлесiн көр­ceтeді.

Бiрлесiп бақыланатын қызметтің (операцuялардың) формасында ұйым­дастырылатын бiрлескен қызметтiң қатысушысы өзiнiң жеке қаржы есептемесi мен шоғырландырылған қаржы есептемесiнде мыналарды тануы керек. Өтелген шығыстар және бiрлескен қызметпен байланысты тауарларды немесе қызметтi өткiзудiң нәтижесiнде алатын табыстағы өзiнiң үлесi.

5.Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Бірлескен қызмет нысандарының есебі

2. Бірігіп бақыланатын операциялардың есебі

3. Бірігіп бақыланатын активтердің есебі

4. Бірігіп бақыланатын міндеттемелердің есебі

5. Бірігіп бақыланатын ұйымдардың есебі

6. Бірігіп бақыланатын ұйымдардың қаржылық есептілігін ұсыну

7. Бірігіп бақыланатын ұйымдардың есептілігін пропорционалды шоғырландыру

8. Бірігіп бақыланатын ұйымдардың есебіндегі үлестік қатысу бойынша есептеу әдісі

9. Бірігіп бақыланатын операциялар типтерінің ортақ сипаттамалары

10. Бірігіп бақыланатын операциялардың танылуы және ұсынылуы