36. Италияндық мектептің дамуына еңбегі сіңген ғалымдар

Б Котрульи Рагузадан шыккан көпес (Дубровник). « Ссуда жэне жетілдірілген көпестер туралы» кітабының авторы. Кол жазба 1458 жылы жазылган. Оны Патризи 115 жыл откен сон 1570 жылы түзетіпбасып шығарды. Осы кітаптын екінші басылымы 1602 жылы. ал үшінші жылы 1990 жылы басылып шыгарылды.

Л. Пачоли (1445-1517) әлемдік аты бар математик, эмбебап білімдері бар адам. Пачолиге атак II - трактаттагы шоттар мен жазбалар туралы кол жазбасын шыгарган сок келді. 'Грактатт: «Арифметика, геометрия сомалары пропорциялар мен катынастар туралы білімдер» 1494 жыл. Бүл трактатт көптеген тілдерге аударылды. Есепке эсер ету дэрежесі бойынша бүленбекпен ешкандай еңбек артык келмеді.

Флори барлык шоттарды 4 гопка бөлді:

• капитал;саудалык;операциялык шоттар:есеп айырысу.

XVIII гасыр ортасында Пиетро Паоло С кали(І755ж.) шоттарды 3 топка бөлді: 1)меншікті (капиталпайда мен зиян. нэтижелер):

2)мүліктік;3) корреспонденттік.

Барлык шоттар екі жакты жазумен байланысты болу керек.

Джиованни Антонио Тальинте (1525 жылы) кос бухгалтерия енгізе отырып екі жакты жазу жок екендігін түсіндіріп, акпараттык моделін кұрды. Олар Пачолидің 2 постулаттары дел ататады:

1) Дебиттік айналымдардын сомасы сол жүйе шоттарынын кредиті ік айпалым сомалары на тенбе-тсн..

2) Дебиттік калдыктың (сальдо сомасы) сол жүйе шоттарынын кредиттік калдығының сомасына тек болуы керек.

Орта ғасырлык тәжірибеде балансты кұруда. дебиттік және кре- диттік айналымдар арасында арифметика кателер нәтижесінде пайда болған айырмашылыкты кайта санап тексерген жок. онын орнына бұл айырмашылык пйада мен зиян шоттарына шығарылды.

XVIII гасырда Италияда экономика жайлап дами бастады.

XIX гасыр басынан бастап Итальяндык есепте екі тенденция белгілі болды:

• біріншісі - есепті күндылыктардың козғалысымен сакталуымен байланысты пайда болатын катынастардаи шыгады деп түсіндірді (заңдылыкты бағыт);

• екіншісі - есепті күндылыктарды есепке алуға негізделген деп түсіпдірді (экономикалык бағыт).

Бірінші тенденция - Николло Анастасио мен Джузеппе Борначи- нимен байланысты. Н.Анастасио (1803 жыл) екі маңызды ойлар шығарды:

1. есеп- меишік иелерінін кұкығы мен міндеттемелерін тіркеу;

2. есептік жүйенін оріасында капитал шоты түр;

Барлык шаруашылык өмір деректері осы шотпен байланысты болу керек. Ал Д. Борначини (1818жылы) үшін бухгалтерия әкімшілік бұйрыктарды жургізу жэне реттеу. алдын алу мэдениеті.

Бакылау - бүл есептің шынайы форм асы деп санады.

Екінші тенденция- экономикалык багыттын жактаушылары сонгы корытындысында барлык шоттарда күндылыктар есепке алынады деп сапады. Олар оз іеориясын материалистік деп атады.

Материал исті к тсорияныц түжырымы Джузеппе Людовико Критпен (І 838 жылы) берілді. О.ч есепіін максаты шаруашылык кызмет нэтижелерін зерттеуде деп санады.

Бухгалтерияныц даму барысыпда Италияда 2 мектеп эрекет етті:

8. Ломбарттык - бул мектептің негізін калаушы бухгалтер Франческо Вилла (1801-1884 жыл дары) болды. Ол есептін зандылык жэне экономикалык максапарын біріктірді. Вилла білімі бойынша заціер карсы оргаидарынын жұмысшы жан - жакты білімді адам болды. Вилланың айтуынша бухгалтерлік есеп 3 бөлімнен түрады: экономикалык әкімшілік катынастар облысы (есеп теориясы); регистрлерді жүргізу тәртіптері мен оларды тәжірибеде колдану: баскаруды ұйымдасіыру. сонын ішінде шоттарға ревизия жургізу.Вилла барлык шопарды 3 гонка бөлді:

• топ: депозиттік (мүлікіік);

• топ: жеке;

• топ: әдістемелік корытындылык.

Тоскандык .мектеп. Бум алтерлер тоскандык мектебінде бухгал- терлер теориянын занлык аспекті дамыған болды. Онын негізін калау- шы итальяндык галымы Франческо Марчи (1822-1871жж.) болды.

Марчи кэсіпорып жүмысшыларын 4 топка бөлді:

8. агенттер (материалдык жауапты түлғалар);

9. корреспонденттер (есеп айырысулар жургізетін тұлғалар):

10. администраторлар: 4)меншік иелері.