33. Тмд өсімдігі мен жануарлары

Животный мир — неотъемлемая часть природы и, как компонент природы, входит в состав географических ландшафтов. Разнообразие физико-географических условий огромной территории СНГ, сложный процесс развития ее природы и деятельность человеческого общества определяют состав фауны и ее распределение в СНГ.    Животные, благодаря присущей им способности передвигаться, значительно отличаются от других компонентов природы. Взаимосвязь животного населения с другими компонентами ландшафтов весьма сложна. В пределах различных географических зон местные физико-географические особенности создают условия внутризонального распределения животных, определяют их приуроченность к узким экологическим условиям. Это обстоятельство в последнее время все больше привлекает внимание зоогеографов, стремящихся выявить причины географического распространения животных и раскрыть связи фаунистических комплексов с определенными ландшафтами. Такое направление исследований, помимо познавательного, имеет большое хозяйственное значение.    На территории СНГ  обитает около 300 видов млекопитающих; особенно разнообразен состав грызунов — 135 видов, хищных (медведи, собачьи, гиены, кошки) — 42 вида. Птиц около 700 видов, пресмыкающихся —124 вида, из них ящериц 66 видов, змей — 51 вид. Рыб, пресноводных и проходных имеется около 300 видов, насекомых — около 70 000 видов. В целом известных видов животных, обитающих в нашей стране, более 100 000 видов. Хотя территория СНГ  занимает около 15% суши земного шара, на долю нашей страны приходится лишь 8—9% мировой фауны. Так как территория СНГ  располагается в умеренных и высоких широтах, видовой состав ее животных по сравнению с более теплыми и влажными частями земного шара более однообразен.

34. Тмд табиғи зоналары

• Арктикалық шөл

• Тундра – (аралдар мен жағалауларда) жазық жер, батпақ, мүк пен қыналар бар. Жануарлары: марал, писец, тышқан, аю, бұғы, түлкі, қасқырлар, құстар көп кездеседі. Гага ,казарка, гагара, қаздар, үйректер.

• Орманды тундра – тундра ішінде ағаштар п.б. шырша, ива (тал), қайың. Жануарлары тундраға ұқсас.

• Тайга – қылқан жапырақты ормандар. Сібір қарағайы, шыршаға ұқсас пихта, Сібір шыршасы.

• Аралас орман – жай және қылқанды жапырақты ағаштар өседі. Батпақтар көп кездеседі, себебі жауын шашынның ылғалдан асып кетуінен. Ылғалдылық коэффициенті төмен. Өсімдіктер батпаққа лайық, жидек, саңырауқұлақтар көп. Масалар, шыбындар көп.

• Жалпақ жапырақты орман – шағын, шығысұа қарай жоқ болып кетеді. Климат континенталды., осындай орман үшін ылғалдылық жетіспейді, температура өте жоғары. Үйеңкі ормандары бар.

• Орманды дала

• Дала

• Шөлейт және шөл

35. Тмд географиялық аудандары мен олардың географиялық сипаттамасы

Әдетте ТМД географиялық аудандарын 5 ауданға бөлуге болады. Олар:

1. Прибалтика елдері: Эстония, Литва и Латвия.

2. Орталық Азия: Казахстан, Киргизия, Таджикистан, Узбекистан, Туркмения.

3. Закавказье: Грузия, Армения и Азербайджан.

4. Шығысеуропа елдері: Украина, Белоруссия и Молдавия.

5. Негізінен Ресей мемлекетін бөлек аудан ретінде қарастырады. Себебі, оның аудан үшін маңыздылығы өте жоғары.

Приба́лтика – Солтүстік Еуропадағы аудан, қазіргі Литва, Латвия, Эстония, және баяғы Шығыс Пруссия территориясын (соның ішінде, Ресейдің калининградской облысына) алып жатыр.

Территория Прибалтики располагается на крайнем северо-западе Русской равнины и представляет собой поверхность выравнивания, осложнённую холмисто-западинным и холмисто-грядовым рельефом преимущественно ледниково-аккумулятивного (морены) и водно-ледникового происхождения(зандры, озы, камы, друмлины) между которыми залегают плоские поверхности плейстоценовых приледниковых озёр различного генезиса, сложенные, в основном, ленточными глинами. Большинство этих озёрных равнин занято современными живописными водоёмами.

Орталық Азия – Азияның ішкі аумағында орналасқан табиғат аймағы. Аумағы 6 млн. км2. Жер бедері қиыршық тасты және құмды шөгінділермен жабылған әр түрлі биіктіктегі жазықтар мен оларды қоршай орналасқан биік тау жоталарынан тұрады. Геоморфологиялық ерекшелігіне қарай Орталық Азия батыстан шығысқа қарай созыла орналасқан 3 орографиялық белдеуден тұрады. Солтүстік таулы белдеу құрамына Сарыарқа, Моңғол Алтайы, Хангай, Хэнтэй тау жоталары, тау аралығында орналасқан Жоңғар жазығы, Ұрыңқай, Ебінұр, т.б. ірі көлдердің қазаншұңқырлары кіреді. Орта белдеуге Тянь-Шань тауы және биіктігі 1000 – 2000 м болатын көтеріңкі жазықтарда жатқан Гоби, Алашань, Бейшань және Тарим ойысындағы Такла-Макан шөлдері кіреді. Биік Орталық Азия құрамына орташа биіктігі 4000 – 5000 м-ге жететін Памир, Куньлунь, Гиндукуш, Қарақорым, Тибет, Гандисышан тауларынан тұратын биік тау жүйелері жатады. Орталық Азияға негізінен шөлейт және шөлді ландшафт тән. Солтүстік-шығысында ылғал мөлшерінің артуына қарай дала және орманды дала белдемі тараған. Шөлдің сұр топырағы, сортаң топырақ, тақыр кездеседі, тұйық тұзды көлдер айналасында құрғақшылық әсерінен қалыптасқан кең алқапты сорлар тараған. Моңғолияның солтүстігіндегі тау беткейлерінде таудың қоңыр орман топырағы, Гоби шұраттары (оазис) мен жер асты су көздері шығатын тау алды бөктерлерінде таудың шалғынды қара топырағы, тұрақты ағыны бар өзен аңғарларында шалғынды топырақ түрлері қалыптасқан.

По природе Закавказье представляет большое разнообразие и может быть разделено на 4 области:

1) Черноморское побережье с рионской долиной,

2) Низменности и невысокие плоскогорья восточного Закавказья по рекам Куре и Араксу,

3) Ленкоранская низменность между Талышинскими горами и Каспийским морем,

4) высокие нагорья Закавказья.