12.Халықаралық сипаттағы қылмыстардың заңды құрамы

Халықаралық сипаттағы қылмыс халықаралық құқылық тәртiпде, мемлекет iшiндегі ескерiлген халықаралық келiсiм-шарттармен қоғамдық қастық ойлайтын халықаралық қылмысқа жатпайтын (әрекет немесе әрекетсiздiк) қауiптi әрекеттер. Халықаралық сипаттағы қылмыстар бір мемлекетте басталық екінші мемлекетте аяқталады.

Негізгі топтары:

• Халықаралық қатынастарды тұрақтылыққа қарсы қылмысы: халықаралық терроризм; аманат ұстау:ұшақтар және басқа әуе көлiктiк құрал-жабдықтар және басқа әрекеттер басып алу, алып қашу. жасалатын әуе кеменi бортқа және халықаралық әуежайларда: ядролық материалды ұрлау, тарту. жалшыларды қолдану, қаржыландыру және үйрену, соғыс қимылдарыларда жалшының қатысуы сонымен бiрге ал: заңсыз радиохабар, соғыстың насихаттауы;

• Әрекет әлеуметтiк экономикалық зиян салатын және мемлекеттердi культурномуразациялау: жалған ақшалылық: қылмыстық табыстарды заңдастыру; есiрткi заттар және психотроптық заттарды заңсыз айналым; контрабанды; халық мәдени байлықтарына қол сұғу және эмиграция.

• Адамның жеке басының құқығындағы қылмыстық қол сұғулары: құл, құл сату; әйелмен және балалармен сауда, үшiншi тараптардың жезөкшелiгiнiң пайдалануы; порнографияның таратуы;қинау және үндеу және жазаның түрлерi, зорлықпен жоғалулар және қадыр кемсiтетiн басқа қатыгез, рақымсыз және т.б

• Ашық теңiзде жасалатын қылмыстар: (теңiз талан-тараж) қарақшылық; су асты кабелi немесе құбырды үзiлiс немесе зақымдану: теңiз соттарды соқтығысу; теңiзге көмектiң көрсетпеуi; зиянды заттармен теңiздi ластау; континенттiк шельфтiң заңға сүйенген тәртiбi және арнайы экономикалық аймақты бұзушылық;теңiз өндiрiстердiң ережелерiнiң бұзушылығы;

Халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар; тыйым салынған құрал-жабдықтар және соғыстың жүргiзуiнiң әдiстерiнiң қолдануы; соғыс қимылдарыларды ауданда тұрғынның үстiнде зорлық; Қызыл крест және Қызыл жарты айдың таңбаларымен заңсыз кию немесе терiс пайдалану: мәйiт тонаушылық; әскери тұтқынмен үндеу; жаралы және әскери тұтқынның аурулары мiндеттердi қатынаста ұқыпсыз орындау

13.Халықаралық сипаттағы қылмыстармен күресудің халықаралық құқықтық негіздері

Халықаралық сипаттағы қылмыстармен күресу өте қарқынды деңгейде жүріп жатыр. Халықаралық сипаттағы қылмыстардың өзіндік күресу өте ауқымды шаралар ақылы жүруде.Халықаралық сипаттағы қылмыспен бірігіп күресу көпжақты келісім арқылы жүзеге асады(конвенция) және әрбір келісім ір қылмысқа бөлек болады.Конвенцияда:

• Қылмыс құрамының нормативтік сипаты;

• Қатысушы мемлекеттердің қабылдаған нормаларды мемлекеттік заңнамаға енгізу;

• Қатысушы мемлекеттердің қабылдаған нормаларды өз юрисдикциясына таратуы;

Халықаралық сипаттағы маңызды қылмыстарының бiрi халықаралық терроризм болып табылады. Латынша (terror - қорқыныш, шошытты ), келесi ерекшелiктермен бейнеленетiн:

1. Қылмысқа дайындық бір мемлекетте өтеді, ал келесі мемлекетте қылмыс жүзеге асады.

2. Бір мемлекетте қылмысты жүзеге асырған соң, тәжірбеде көп кездесетіндей қылмыскер басқа мемлекеттке тығылады.

Есірткілерді тарату және сату адамзаттың өмірі мен бірге бөлек адамзаттың денсаулығына өте зиян болып келеді, мемлекеттің экономикасының әлсiретуiне, сыртқыэкономикалық байланыс, оның бейбiт iстестiгiне кері күшін әкеледі. Осы қылмыстың алдын-алуда халықаралық бірнеше конвенциялар қабылданыған болтын. Олар:

• 1961 жылғы есірткі заттары туралы ортақ конвенция;

• 1971 жығы психотроптық заттар туралы конвенция;

• 1988 жылғы БҰҰ-ның есірткіге және психотроптық заттарға қарсы конвенциясы

Халықаралық сипаттағы қылмыс жалған ақша белгiлерiн жасау және оның таратуы болып табылады. Бұл қылмыстың жоюы үшiн көп мемлекеттердi күш қажеттi. 1929 жылы жалған ақша бергілерін жасау және оны тарату туралы конвенцияға қол қойылған болатын. Онда қол қойған барлық мемлекет өз атынан егер жалған ақша жасаған қылмыскерді ұстап беру туралы келіскен болатын.

Халықаралық сипаттағы қылмыстың ең ауыр түрі адам саудасы болып табылады. Бұл қылмыс құл ретінде адамды, әйелдерді (жезөкшелiкке септеуi) және жас балаларды сатуды қамтиды.

Халықаралық сипаттағы қылмыстарға сонымен бiрге ежелгi және орташа ғасыр кең таралған қарақшылық жатады. Дегенмен қарақшылық шабуылдар бiздiң күндер де болады. Қарақшылықпен БҰҰ-ның конвенциясына сәйкес :

1. зорлық, ұстауда кез келген дұрыс емес акт немесе экипажбен немесе (өлiммен аяқталар аппарат) жеке меншiктi кеменiң жолаушыларымен дербес мақсаттармен жасалатын кез келген тонау;

2. жоғарыда айтылған әрекеттердi жүзеге асыру мақсаттарындағы (ұшақ ) кеменi ерiктi қолданудағы кез келген акт;

3. жоғарыда айтылған әрекеттердi iске асыруға азғырушылықпен немесе саналы жәрдемдесу болатын кез келген әрекет.