8. Қр интерпол қызметіне қатысуының құқықтық негіздері.

Қазақстан республикасының жұйесінде ИНТЕРПОЛ орны туралы мәселе өте өзекті болып отыр. Интерпол өзінің ғасырлық тарихы бар ұйым

қылмысты жасаудағы және халықаралық қылмыскерлерді бақылау, қудалау, іздеу салу, тұтқындау сияқты күнделікті жұмысын үйлестіретін делдалы мемлекеттер қылмыстық полициясының практикалық қадамдарын үйлестіру және жеңілдету үшін құрылған қылмыстық полицияның халықаралық ұйымы.

Интерпол – халықаралық ұйым, әртүрлі мемлекеттер полициясы қызметтерінің практикалық ынтымақтастық жасаудағы, нақты.

Мұндай ынтымақтастық жасау механизімінде Интерпол, халықаралық қылмыстармен күресуде бірлескен полицейлік стратегия мен әдіс-тәсілді дайындаудың бірегей орталығы ретінде әрекет етеді. Интерпол – халықаралық қылмыстылықтың алдын алу мен басуда тікелей практикалық қатыстылықты танытатын, ерекше, жалғыз халықаралық ұйым.

Қазақстан Интерполының ұлттық орталы1946 жылдың күзінде Брюссельде Ф.Луваждың бастамасы бойынша, соғыстан кейінгі Қылмыстық полицияның Халықаралық Конгрессі алғаш рет өткізілді. Ұйым қызметі қайта жанданды, ендігі оның резиденциясы Париж қаласы болды.

Ұйым өзінің құқықтық негізін дайындады. 1956 жылы Венада комиссияның жаңа Жарғысы қабылданды.

Жаңадан Жарғыны қабылдағаннан кейін, ұйымның да жаңа атауы бекітілді, яғни Қылмыстық полицияның Халықаралық Ұйымы (қысқаша - Интерпол).

Интерпол әлемдік үкіметсіздік ұйым ретінде – жоғары мәртебеге ие болды.

Интерполға мүше-мемлекеттер саны тез қарқынмен өсті. 1946 жылы олар – 17 болса, 1960 жылы – 65, 1970 жылы – 111, 1980 жылы – 130, 1990 жылы – 150 ге жетті. Интерол жүйесіне Қазақстан Республикасы қ бюросының Интерполға мүше мемелкеттермен өзара тиімді қарым-қатынасын қамтамасыз етудегі бірден бір елеулі фактор құқықтық қамтамасыз ету мәселесі болып табылады. Мұнда Қазақстан Республикасы Парламентінің «Экстрадация туралы» (1957 ж.), «Қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек көрсету туралы» (1959 ж.), «Ақшаны жылыстатумен күрес, қылмыстық әрекеттен түскен кірісті анықтау, алу және тәркілеу жөнінде» (1990 ж.) конвенцияларын ратификациялау қажеттігі туралы сөз болып отыр. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Парламентінің қылмыскерді экстрадациялау және ақшаның жылыстауына қатысты заң актілерін дайындап, қабылдауы айрықша өзекті және қажетті мәселе болып отыр.1993 жылы Сенегалдағы Бас Ассамблеяда, Қазақстан Республикасы қылмыстық полицияның Халықаралық ұйымына мүше-мемлекеттер санын өсіріп, Қазақстан Республикасы территориясында халықаралық қылмыспен күресуге мықты негіз қалады.

Бұрын Қазақстан аумағы арқылы Ұлы Жібек жолы өткен. Қазақстанда бай жер асты қазба байлықтарының қоры және есірткі заттарының өсу мұның барлығы – халықаралық қылмысқа Қазақстанға қызығушылық танытады . Сондықтан да, Қазақстанның Интерполға енуі біз үшін өте тиімді ойласқан қадамы болып табылады.

9. Халықаралық қылмыстың анықтамасы,негізгі топтары.

Халықаралық қылмыс

Адамзат өркениеті үшін ерекше қауіпті түрде халықаралық құқық қағидаттары мен нормаларын бұзушылық халықаралық қылмыстарға жатады. Халықаралық шарттарда көзделген, бірақ халықаралық қылмыстарға жатпайтын қоғамдық қауіпті іс-әрекет халықаралық сипаттағы қылмыстар деп аталады. Халықаралық қылмыстардан өзгеше түрде мұнда қылмыс үшін мемлекет емес, жеке адам ұлттық құқық бойынша жауапқа тартылады.

• Халықаралық қатынастардың тұрақтылығына қарсы қылмыстар (халықаралық лаңкестік, адамдарды кепілге ұстау, әуе көлігіндегі қылмыстар, ядролық материалдарды ұрлау, есірткілерді заңсыз айналысқа түсіру, шетелге рұқсатсыз кету, т.б.);

• қаржы-экономикалық қылмыстар (жалған ақша жасау, қылмыстық жолмен табылған табысты заңдастыру, контрабанда, т.б.);

• адамның жеке құқығына қол сұғушылық (құлдық, құл саудасы, әйелдерді, балаларды саудаға салу, азаптау, т.б.);

• ашық теңізде жасалатын қылмыстар (теңіз қарақшылығы, теңізді ластау, т.б.);

• халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар (соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану, қаза тапқан адамдарды тонаушылық, т.б

Халықаралық құқықта қабылданған классификацияға сәйкес халықаралық құқық бұзушылықтарды мынадай түрлерге бөледі:

1) Халықаралық қылмыстар

2) Халықаралық сипаттағы қылмыстар.

Халықаралық қылмыстар жасалғанда жауапкершілікті мемлекеттер көтереді. Жеке тұлғалар, егер олардық әрекеттері мемлекеттіқ қылмыстық қызметімен байланысты болса ғана жауапқа тартылады. Халықаралық қылмыстар деп-бейбітшілікті қамтамассыз ету үшін жеке тұлғаны қорғау және тұтастай алғанда халықаралық қауымдастықтық өмірлік мақызы бар мүдделері үшін негізгі мақызға ие болатын, халықаралық құқықтық адамзат дамуына аса қауіпті қағидаттары мен ережелерін бұзу танылады. Осылардық ішінде іс жүзінде мемлекеттердіқ қылмыстық саясатын жүзеге асыратын лауазымды тұлғалардық іс-әрекеттері аса қауіпті болып табылады. Мемлекеттермен қатар, бұл қылмыстар үшін халықаралық саяси және материалдық жауапкершілік көтеретін субьектілер болып мемлекеттердіқ басшылары, жоғарғы лауазымды тұлғлар мен басқа да қылмыстық саясатты орындаушылар танылады.

Алғаш рет халықаралық қылмыстардық тізімі 1945 ж. халықаралық әскери трибуналдық жарғысында белгіленді. Халықарлық әскери трибунал жарғысынық 6-бабында халықаралық қылмыстар 3 топқа топтастырылған:

1.Бейбітшілікке қарсы қылмыстар-басқыншылық соғысты жоспарлау, дайындау, бастау немесе жүргізу, соғысты халықаралық шарттарды, келісімдерді бұзу арқылы жүргізу;

2.Әскери қылмыстар-әскери зақдар мен әдет-ғұрыптарды бұзушылықтар: кісі өлтіру, жаулап алынған аймақтағы бейбіт тұрғындарды қорлау немесе құлдыққа әкету, әскери тұтқындарды өлтіру немесе қорлау, кепілге алынғандарды өлтіру, қоғамдық немесе жеке меншікті тонау, және т.б.

3.Адамзатқа қарсы қылмыстар-кісі өлтіру, соғысқа дейінгі немесе соғыс кезеқінде бейбіт тұрғындарға қатысты қырып-жою, құлдыққа айналдыру, жер аудару және басқа да қаттыгездіктер; саяси, діни немесе нәсілдік себептер бойынша қудалау және т.б. Халықаралық қылмыстарға геноцид, апартеид, нәсілшілдік, отаршылдық, экоцид, биоцид т.б

Халықаралық қылмыстар (ағылш. international crimes;) - тұтас алғанда халықаралық қауымдастықтың өмірлік манызды мүдделері мен жеке басты корғау үшін негіз салушы манызға ие адамзат өркениетіне ерекше қауіпті халықаралық, құқық принциптері мен нормаларын бұзу.

Барынша көп қауіпті, мемлекеттін қылмыстық саясатын іс жүзінде жүзеге асыратын және мемлекеттің халықаралық қылмыстарын дербестейтін (кейіптейтін) лауазымды адамдардың әрекеті тудырады. Халықаралық қылмыстар 3 топка бөлінген:

• бейбітшілікке карсы қылмыстар;

• әскери қылмыстар;

• адамшылыққа қарсы қылмыстар.