62. Оңтүстік Американың өсімдігі, оның ерекшеліктері, жоғары эндемизм себептері.

Ылғалды экваторлы зона. Мұнда тіршілік дүниесі мен ауданы жағынан ерекшеленетін Амазония орманы бар. Ағаштың екі мыңнан астам түрі бар ғаламшардың өкпесі деп атайды. Жергілікті халық бұл орманды сельвас деп атайды. Ағаштардың биіктігі мге жетеді оларды лианалар деп атайды. Ағаш тәрізді папоротниктер мен архидеялар өте көп. Табиғи каучук алатын Гевея, ең жеңіл ағаш бальс ағашы, дәрілік шикізат ағашы хина,какао,сейба,қауын ағашы және т.б. жатады. Саваналар мен сирек ормандар. Ориноко саваннасы льянос,бразилия саваннасы кампос деп аталады. Льяноста пальмалар мен акация биік шөптесін өсімдігі бар. Кампоста ағаштар аз көбінесе тікенекті кактус,мимоза,сүттіген өсімдіктер өседі. Бөтелке ағаштар,кебрачо ағашы тері илеуге қажетті шикізат алынатын ағаш. Субтропиктік дала. Бұл зонаны жергілікті халық пампа (жазық дала)деп атайды. Мұнда астық тұқымдас пампа шөбі,қоңырбас өседі. Шөлейт зонада батыс Кардильера жотасында м биіктікте кактус пен опунциядан туратын тікенекті ксерофитті бұталар белдеуі жалғасады екен. С.қ картоп,үрме бұршақ,қызанақ,асқабақ,темекі өседі екен. Құрлықтың топырақ-өсімдік жамылғысының қалыптасуы мен таралуы ең алдымен ылғалдану дәрежесіне тәуелді. Ұзақ уақыт құрлық жеке дара дамыған, органикалық дүниенің эндемизмі өте жоғары. Флоралық құрамы жағынан құрлықтың көпшілік бөлігі Неотропиктік, қиыр оңтүстік Голантарктикалық әлемге жатады. Неотропиктік әлем бес флоралық облысқа бөлінеді (Кариб, Гвиана, Амазона, Бразилия, Анд) және мезозойдан бері қалыптасқан көп түрлі өсімдіктердің эндемик формалардың көптігімен ерекшеленеді. Қазіргі флора бір кездегі Гондвана құрлығындағы ежелгі қоңыржай флора қалдығы мен неотропиктік флора өкілдерінің араласуынан қалыптасқан. Өсімдік түрлерінің 75%-ы эндемиктерге жатады. Олардың ішінен оңтүстік мәңгі жасыл шамшаты, бал пальмасы, чили араукарийі ерекше көзге түседі. Өсімдік жамылғысының таралуында белдемділік айқын байқалады. Құрлықтың көпшілік бөлігін құрамы мен аумағы жөнінен дүние жүзінде теңдесі жоқ ылғалды тропиктік орман алып жатыр. Орман өте тығыз, тек қана ағаштың 4000-ға жуық түрі бар, ағаштары бірнеше қабатты болып келеді, биіктігі 80 м, кейде 100 м-ге дейін жетеді. Оларға шарап пальмасы, алып сейба, жакаранда, пау-бразил, гуаякан, гевея, хинн ағашы, бразилия жаңғағы, какао, т.б. жатады. Бұл орман лианалар мен эпифиттерге өте бай, әсіресе, әдемі гүл ашатын хош иісті орхидеялардың 5 мыңнан астам түрі бар. Ылғалды тропиктік ормандар түр құрамы онша өзгеріске ұшырамастан 1000 – 1500 м биіктікке дейін көтеріледі. Бразилия таулы үстіртіндегі қызыл ферралитті топырақтағы саванна “кампос” деп аталады. Оның шөптесін бөлігі биік астық тұқымдастардан, бұршақ тұқымдастар мен күрделі гүлділерден, ағаштар қолшатыр тәрізді бөрікбасты мимозадан, кактустен, сүттігеннен құралады. Бразилияның солтүстік-шығысында балауыз беретін карнауба пальмасы өседі. Солт. бөлігінің Ориноко ойпатындағы пальмалы саваннаны “льянос” дейді. Қара шірікке бай, құнарлы саваннаның көп бөлігі кофе ағашы, мақта, банан, какао, маниок сияқты мәдени өсімдіктер өсірілетін плантацияларға айналған. Патагония жері қоңыржай климаттық белдеуге кіреді, оның батыс желдер жолында жатқан Патагония Андысында мәңгі жасыл субантарктикалық ылғалды орман таралған. Сонымен қатар лиана, мүк, қына, ағаш тәрізді папоротник, бамбук, магнолия кездеседі. Патагония үстіртіндегі құрғақ дала мен шөлейт белдемінде сұр-қоңыр тұзды топырақта биік шөптесін және ксерофитті бұталар мен аласа кактус басым өседі. Оңтүстік Америка көптеген бағалы ағаштар мен пайдалы өсімдіктердің отаны болып есептеледі. Оларға картоп, маниок, арахис, ананас, какао, томат, асқабақ сияқты мәдени өсімдіктер мен бромелия, настурция, канна, кактус сияқты бөлме және бақша өсімдіктері нақты дәлел болады.