8 Қылмыспен күрестің институционалдық және келісім-шарттық нысандары. БҰҰ шеңберінде қылмыспен күрес. Қылмыстың алдын алу мен қылмыстық сот жүргізу жөніндегі БҰҰ Комиссиясы қызметі (Комиссия ООН по предупреждению преступности и уголовному правосудию)

БҰҰ қылмыс пен күрестегі мемлекеттермен х-лық ұйымдар,қызметінің үйлестіру орталығы болып табылады.Мұндай қызмет қылмыстылықтын алдын-алу,онымен күресу ж-е құқық бұзушылықтарға ізгілік көзқараста көмектесу саласында тәжірибелералмасу арқылы жүзеге асырылады.Қызметінің бұл бағыты 1872ж басталған,сонымен қатар х-лық қылмыстық және басқа қылмыспен ,оның ішінде пенициарлық комиссия қысқартылғаннан кейін,1950 жылы БҰҰ осы қызметті жүзеге асыра бастады.БҰҰ-ның қызметіндегі х-лық ынтымақтастықтың дамуы,қылмыстылықтың алдын-алу ,күресу ж-е құқық бұзушылықтармен қатынас жасауда бірқатар ережелер(факт) арқылы айқындады.Оның 1-шісі: қылмыстың нақты қоғамның обьетивті негізделген әлеуметтік құбылыс ретінде болуы.Мемлекеттердің олармен жинақталған тәжірибемен алмасу қажеттілігі.

2.х-лық қауымдастыққа ұлтаралық к-ң қылмыстылық әрекеттері аландатушылық туындатуда

3.Ұйымдасқан қылмыстар мемлекеттің ішкі қылмыстылық құқықтың ажырамас бөлігіне айналып отыр.Есірткі заттарды сату ,бала сату,заңсыз тұтқында ұстау т.б елеулі проблемелар болып отыр.

Жарты ғасырдан астам БҰҰ –ның қарастырып отырған мәселедегі х-лық ынтымықтастықты үйлестіру мен тиімді қолдануға жәрдемдесті.БҰҰ-ның қосалқы органдарында белсенді рөлі бар.Оның ішінде БҰҰ-ның қылмыстылықты алдын-алу және құқық бұзушылықтармен қатынас жасау комитетін айтуға болады.Қылмыспен күресу мәселелерімен ;

1.Қылмыстылық пен күрес және құқық бұзушылықтар мен қатынас жасау жөніндегі БҰҰ-ның біріккен конгресі(5жылда 1 рет шақырылады)

2.Қылмыстылықты алдын алу және күрес жүргізу жөніндегі БҰҰ комитеті

3.1967ж құрылған БҰҰ-ның әлеуметтік қорғау ғылыми зерттеу институты(Римде)

4. Қылмыстылық пен күрес және құқық бұзушылықтар мен қатынас жасау жөніндегі аймақтық институттар.

5.Қылмыстылық және қылмыстық әділ –соттылық саласындағы ғаламдық ақпараттың жүйесі

Қ-ты алдын-алу мен қ-тық сот ісін жүргізу жөніндегі БҰҰ-ның комиссиясы 1992 ж6 ақпанда құрылған.

Қызметтері:

1БҰҰ-ның қ-ты алдын-алу мен сот ісін жүргізіге байланысты қағидалар қабылданды.

2.Қ-ты алдын алу мен сот ісін ж. Жөніндегі БҰҰ-ның Конгресінің жұмыс бағдарламасының тақырыптарын дайындау.

3.Мүше мемлекеттер арасындағы қылмысты алдын-алу ж/е жою жолдарын жетілдіру

4.Қ-ты алдан алу мен қ.бұзушылық БҰҰ-ның көмектесу,үйлестіру, мәселелерін қарастыру.

БҰ-ның (Комиссия Кеңесінің (Бас Ассамблеясы 146-152 қарарына сәйкес осы 4 мәселе қарастырылған.

Оған сәйкес 40 мүшеден тұратын болды.Америкадан-12 орын,Азия-9,Шығыс Еуропа-4,Латын Америк ж-е кариб бассейні-8,Батыс еуропа-7 орын.

Сот билігінің біртектес стандарттарының қалыптасуында маңызды рөлді БҰҰ бөліктерінің бірі Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің қызметі атқарады. Бұл орган адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын сыйлау мен көтермелеу мақсатында барлығына арналған ұсыныстар беруге, өз құзіретіне кіретін мәселелер бойынша конвенция жобаларын БҰҰ Бас Ассамблеясына енгізу үшін дайындауға, Ұйымда бекітілген ережелерге сәйкес өз құзіретіне кіретін мәселелер бойынша конференциялар шақыруға өкілетті.

Мәселелерді жедел шешуді қамтамасыз ету үшін Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің құрылымында көмекші органдар құрылды, солардың ішінде 1950 жылы құрылған Қылмыстылықтың алдын алу және құқықбұзушылармен қатынас бойынша сарапшылар Комитеті бар. 1971 жылы ол Қылмыстылықтың алдын алу және онымен күрес бойынша Комитет деп аталды, ал 1993 жылы Қылмыстылықтың алдын алу және қылмыстық сот төрелігі бойынша Комиссия құрылды. Бұл Комиссия Экономикалық және Әлеуметтік Кеңеске қылмыстылықпен тиімді күресу мен құқықбұзушыларға неғұрлым ізгі көзқарасқа бағытталған ұсыныстар мен кеңестер ұсынад

9.Қылмыстың алдын алу және құқықбұзушылармен айналысу жөніндегі БҰҰ Конгрестері

Бас Ассамблея Комиссияға бес жылда бір рет Қылмыстылықтың алдын алу және құқықбұзушылармен қатынас бойынша БҰҰ Конгресін өткізуді тапсырды. Бұдан басқа бұл Комиссия қылмыстылықтың алдын алу және қылмыстық әділсот бойынша БҰҰ бағдарламаларын іске асырылуын бақылайды, аймақтық институттардың шараларын үйлестіруге көмектеседі.

БҰҰ Конгрестері қылмыстылықтың алдын алу және қылмыстық әділсот бойынша халықаралық ережелер, стандарттар дайындауда маңызды рөл атқарады.

1985 жылы 26 тамыз бен 6 қыркүйегі аралығында Миланда өткен қылмыстылықтың алдын алу және құқықбұзушылармен қатынас бойынша БҰҰ Жетінші Конгресі қабылдады. Және әр елдің саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени жағдайы мен дәстүрін ескере отырып, ұлттық, аймақтық, аймақаралық деңгейде шараларды қабылдап, жүзеге асыру үшін оларды қолдануға кеңес берді.

10Қылмыспен күрестің тетіктері.

11. Интерполдың құқықтық жағдайы

Интерпол– "International polіcie" сөзінің күрделі қыскартылуынан құралған. 1923 жылы құрылған қылмыстық полицияның халықаралық ұйымы. 1972 жылдан бастап штаб-пәтерінің орналасу орны Франция (Лион қаласы) болып анықталды.

1. Интерпол қылмыскерлерді тіркеудің халықаралық орталығы ретінде әрекет етеді, сондай-ақ қылмыскерлерді (күдікті, хабар-ошарсыз жоғалған адамдарды, ұрланған кұндылықтарды) халықаралық іздестіру жұмысын үйлестіруді жүзеге асырады. Қазіргі уақытта Интерпол 177 елдің өкілдерінен, әлемнің барлық елдерінің полиция офицерлері жұмыс істейтін Бас хатшылықтан тұрады

2. Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы «Интерпол» - халықаралық қылмыстармен күресуге тікелей атсалысатын қылмыстық полицияның жалғыз халықаралық ұйымы болып табылады. Ол 1923 жылы орталығы Венада (Австрия) қылмыстық полицияның халықарлық комиссиясы ретінде құрылды. 1936 жылы өз қызметін фашистік Германияның австрияны басып алуына байланысты тоқтатты. Ал қазіргі күйінде ол 1946 жылы қайта құрылды. Интерполдың жарғысы 1956 жылы күшіне еніп, оған 177 мемлекет мүше болып кірді. Қазақстан оған 1992 жылы мүше болды. Интерполдың штаб пәтері Францияда орналасқан (Лион қаласында). 1982 жылдан бері Интерпол БҰҰ-да халықаралық үкіметаралық ұйым мәртебесіне ие болды.

3. Интерполдың негізгі мақсаттары: әр түрлі елдердің қылмыстық полициясының барлық органдарының кең әрі өзара тиімді ынтымақтастықпен қамтамасыз ету және дамыту, жалпы қылмыстылықты ескертуге және онымен күресуге көмек беретін мекемелерді құру және дамыту.

4. Интерпол «Қылмыстық полицияның халықаралық шолуын», «Жасандылық пен жалғандылықтар» бюллетенін, ұрланған өнер туындыларын іздестіру бюллетенін, әр түрлі анықтамалық басылымдарды шығарады.

5. Интерполдың автономды коммуникация жүйесі, жеке радиосы, телексі, телетайпы, фототелеграф, поштп және телеграфтық байланыс бар. Осы құралдар арқылы жыл сайын Интерполдың миллионнан астам ақпараттар хабарлары өтеді. Ақпараттардың басым көпшілігі Интерполдың радиоторабы арқылы өтеді. Ол жедел ақпаратты тез беруді және алуды қамтамасыз етеді. Бұл өз кезегінде халықаралық сипаттағы қылмыстарды ашудың шешуші жағдайы болып табылады.

12 ҚР интерпол қызметіне қатысуының құқықтық негіздері.

Қазақстан республикасының жұйесінде ИНТЕРПОЛ орны туралы мәселе өте өзекті болып отыр. Интерпол өзінің ғасырлық тарихы бар ұйым

қылмысты жасаудағы және халықаралық қылмыскерлерді бақылау, қудалау, іздеу салу, тұтқындау сияқты күнделікті жұмысын үйлестіретін делдалы мемлекеттер қылмыстық полициясының практикалық қадамдарын үйлестіру және жеңілдету үшін құрылған қылмыстық полицияның халықаралық ұйымы.

Интерпол – халықаралық ұйым, әртүрлі мемлекеттер полициясы қызметтерінің практикалық ынтымақтастық жасаудағы, нақты.

Мұндай ынтымақтастық жасау механизімінде Интерпол, халықаралық қылмыстармен күресуде бірлескен полицейлік стратегия мен әдіс-тәсілді дайындаудың бірегей орталығы ретінде әрекет етеді. Интерпол – халықаралық қылмыстылықтың алдын алу мен басуда тікелей практикалық қатыстылықты танытатын, ерекше, жалғыз халықаралық ұйым.

Қазақстан Интерполының ұлттық орталы1946 жылдың күзінде Брюссельде Ф.Луваждың бастамасы бойынша, соғыстан кейінгі Қылмыстық полицияның Халықаралық Конгрессі алғаш рет өткізілді. Ұйым қызметі қайта жанданды, ендігі оның резиденциясы Париж қаласы болды.

Ұйым өзінің құқықтық негізін дайындады. 1956 жылы Венада комиссияның жаңа Жарғысы қабылданды.

Жаңадан Жарғыны қабылдағаннан кейін, ұйымның да жаңа атауы бекітілді, яғни Қылмыстық полицияның Халықаралық Ұйымы (қысқаша - Интерпол).

Интерпол әлемдік үкіметсіздік ұйым ретінде – жоғары мәртебеге ие болды.

Интерполға мүше-мемлекеттер саны тез қарқынмен өсті. 1946 жылы олар – 17 болса, 1960 жылы – 65, 1970 жылы – 111, 1980 жылы – 130, 1990 жылы – 150 ге жетті. Интерол жүйесіне Қазақстан Республикасы қ бюросының Интерполға мүше мемелкеттермен өзара тиімді қарым-қатынасын қамтамасыз етудегі бірден бір елеулі фактор құқықтық қамтамасыз ету мәселесі болып табылады. Мұнда Қазақстан Республикасы Парламентінің «Экстрадация туралы» (1957 ж.), «Қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек көрсету туралы» (1959 ж.), «Ақшаны жылыстатумен күрес, қылмыстық әрекеттен түскен кірісті анықтау, алу және тәркілеу жөнінде» (1990 ж.) конвенцияларын ратификациялау қажеттігі туралы сөз болып отыр. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы Парламентінің қылмыскерді экстрадациялау және ақшаның жылыстауына қатысты заң актілерін дайындап, қабылдауы айрықша өзекті және қажетті мәселе болып отыр.1993 жылы Сенегалдағы Бас Ассамблеяда, Қазақстан Республикасы қылмыстық полицияның Халықаралық ұйымына мүше-мемлекеттер санын өсіріп, Қазақстан Республикасы территориясында халықаралық қылмыспен күресуге мықты негіз қалады.

Бұрын Қазақстан аумағы арқылы Ұлы Жібек жолы өткен. Қазақстанда бай жер асты қазба байлықтарының қоры және есірткі заттарының өсу мұның барлығы – халықаралық қылмысқа Қазақстанға қызығушылық танытады . Сондықтан да, Қазақстанның Интерполға енуі біз үшін өте тиімді ойласқан қадамы болып табылады.

13.халықаралық қылмыстардың және халықаралық сипаттағы қылмыстардың түсінігі түрлері

Халықаралық құқықта қалықаралық қылмыстардан басқа халықаралық сипаттағы қылмыстар ажыратылады.

Халықаралық сипаттағы қылмыстар нақты бір мемелекеттіқ қылмыстық қызметіне байланысты болмайды, бірақ олар бір уақытта халықаралық және ұлттық құқықтық тәртіпке, мемлекеттердіқ экономика, мәдени, сауда саласындағы бейбіт ынтымақтастығына, адамнық құқықары мен бостандықтарына қол сұғады және көптеген мемлекеттерге қауіп төндіреді. Бұлар жалпы қылмыстық қылмыстар, бірақ «шеталдік элементпен».

Осы қылмыстарды жасау нәтижесінде мемлекеттер арасында күрделі азаматтық-құқықтық, қылмыстық-құқықтық және іс жүргізушілік қатынастар пайда болады. Қылмыс жасау нәтижесінде пайда болған мәселелердішешу қажеттілігі көптеген халықаралық-құқықтық актілер қабылдауды, арнайы халықаралық ұйымдар мен олардық өкілетті органдарынық қызметін, мемлекеттердіқ белсенді ынтымақтастығы мен олардық әрекеттерініқ өзара үйлесімділігі қажет етеді.

Халықаралық сипаттағы қылмыстарды халықаралық қауіптілік дәрежесі мен қылмыстық құл сұғынушылықтық обьектісіне байланысты шартты түрде мынадай негізгі топтарға бөлуге болады:

1. Халықаралық қатынастардық тұрақтылығына қатысты қылмыстар: халықаралық терроризм, кепілге алушылық, әуе кемесіндегі қылмыстар, ядролық материалды ұрлау, жалданушылық, зақсыз радиохабарлар тарату, т.б.

2. Мемлекеттердіқ экономикалық және әлеуметтік дамуына нұқсан келтіретін қылмыстар: жалған ақша жасаушылық, есірткі және психотропты заттармен жасалатын зақсыз операциялар, контрабанда, зақсыз эмиграция, қоршаған орта, мәдениет құндылықтарына қылмыстық қол сқғынушылық;

3. Адамнық жеке құқықтары мен бостандықтарына қылмыстық қол сұғынатын қылмыстар: құлдық, құл саудасы, әйелдер мен балалар саудасы, үшінші тұлғалардық жезөкшелікті пайдалануы, порнографияны тарату, қинау;

4.Теқізде жасалатын қылмыстар: қарақшылық, су асты құбырын

5. Бұзу, зақымдау, теқіз кемелерініқ соқтығысуы,  теқізде көмек көрсетпеу, теқізді зиянды заттармен ластау, континеттік қайрақ мен ерекше экономикалық айиақтық құқықтық режимін бұзу, теқізде балық аулау ережелерін бұзу және т.б.

 

14халықаралық қылмыстың анықтамасы,негізгі топтары.

Халықаралық қылмыс

Адамзат өркениеті үшін ерекше қауіпті түрде халықаралық құқық қағидаттары мен нормаларын бұзушылық халықаралық қылмыстарға жатады. Халықаралық шарттарда көзделген, бірақ халықаралық қылмыстарға жатпайтын қоғамдық қауіпті іс-әрекет халықаралық сипаттағы қылмыстар деп аталады. Халықаралық қылмыстардан өзгеше түрде мұнда қылмыс үшін мемлекет емес, жеке адам ұлттық құқық бойынша жауапқа тартылады.

• Халықаралық қатынастардың тұрақтылығына қарсы қылмыстар (халықаралық лаңкестік, адамдарды кепілге ұстау, әуе көлігіндегі қылмыстар, ядролық материалдарды ұрлау, есірткілерді заңсыз айналысқа түсіру, шетелге рұқсатсыз кету, т.б.);

• қаржы-экономикалық қылмыстар (жалған ақша жасау, қылмыстық жолмен табылған табысты заңдастыру, контрабанда, т.б.);

• адамның жеке құқығына қол сұғушылық (құлдық, құл саудасы, әйелдерді, балаларды саудаға салу, азаптау, т.б.);

• ашық теңізде жасалатын қылмыстар (теңіз қарақшылығы, теңізді ластау, т.б.);

• халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар (соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану, қаза тапқан адамдарды тонаушылық, т.б

Халықаралық құқықта қабылданған классификацияға сәйкес халықаралық құқық бұзушылықтарды мынадай түрлерге бөледі:

1) Халықаралық қылмыстар

2) Халықаралық сипаттағы қылмыстар.

Халықаралық қылмыстар жасалғанда жауапкершілікті мемлекеттер көтереді. Жеке тұлғалар, егер олардық әрекеттері мемлекеттіқ қылмыстық қызметімен байланысты болса ғана жауапқа тартылады. Халықаралық қылмыстар деп-бейбітшілікті қамтамассыз ету үшін жеке тұлғаны қорғау және тұтастай алғанда халықаралық қауымдастықтық өмірлік мақызы бар мүдделері үшін негізгі мақызға ие болатын, халықаралық құқықтық адамзат дамуына аса қауіпті қағидаттары мен ережелерін бұзу танылады. Осылардық ішінде іс жүзінде мемлекеттердіқ қылмыстық саясатын жүзеге асыратын лауазымды тұлғалардық іс-әрекеттері аса қауіпті болып табылады. Мемлекеттермен қатар, бұл қылмыстар үшін халықаралық саяси және материалдық жауапкершілік көтеретін субьектілер болып мемлекеттердіқ басшылары, жоғарғы лауазымды тұлғлар мен басқа да қылмыстық саясатты орындаушылар танылады.

Алғаш рет халықаралық қылмыстардық тізімі 1945 ж. халықаралық әскери трибуналдық жарғысында белгіленді. Халықарлық әскери трибунал жарғысынық 6-бабында халықаралық қылмыстар 3 топқа топтастырылған:

1.Бейбітшілікке қарсы қылмыстар-басқыншылық соғысты жоспарлау, дайындау, бастау немесе жүргізу, соғысты халықаралық шарттарды, келісімдерді бұзу арқылы жүргізу;

2.Әскери қылмыстар-әскери зақдар мен әдет-ғұрыптарды бұзушылықтар: кісі өлтіру, жаулап алынған аймақтағы бейбіт тұрғындарды қорлау немесе құлдыққа әкету, әскери тұтқындарды өлтіру немесе қорлау, кепілге алынғандарды өлтіру, қоғамдық немесе жеке меншікті тонау, және т.б.

3.Адамзатқа қарсы қылмыстар-кісі өлтіру, соғысқа дейінгі немесе соғыс кезеқінде бейбіт тұрғындарға қатысты қырып-жою, құлдыққа айналдыру, жер аудару және басқа да қаттыгездіктер; саяси, діни немесе нәсілдік себептер бойынша қудалау және т.б. Халықаралық қылмыстарға геноцид, апартеид, нәсілшілдік, отаршылдық, экоцид, биоцид т.б

Халықаралық қылмыстар (ағылш. international crimes;) - тұтас алғанда халықаралық қауымдастықтың өмірлік манызды мүдделері мен жеке басты корғау үшін негіз салушы манызға ие адамзат өркениетіне ерекше қауіпті халықаралық, құқық принциптері мен нормаларын бұзу.

Барынша көп қауіпті, мемлекеттін қылмыстық саясатын іс жүзінде жүзеге асыратын және мемлекеттің халықаралық қылмыстарын дербестейтін (кейіптейтін) лауазымды адамдардың әрекеті тудырады. Халықаралық қылмыстар 3 топка бөлінген:

• бейбітшілікке карсы қылмыстар;

• әскери қылмыстар;

• адамшылыққа қарсы қылмыстар.

15.Халықаралық қылмыстардың заңды құрамы

Адамзат өркениеті үшін ерекше қауіпті түрде халықаралық құқық қағидаттары мен нормаларын бұзушылық халықаралық қылмыстарға жатады. Халықаралық шарттарда көзделген, бірақ халықаралық қылмыстарға жатпайтын қоғамдық қауіпті іс-әрекет халықаралық сипаттағы қылмыстар деп аталады. Халықаралық қылмыстардан өзгеше түрде мұнда қылмыс үшін мемлекет емес, жеке адам ұлттық құқық бойынша жауапқа тартылады.

• Халықаралық қатынастардың тұрақтылығына қарсы қылмыстар (халықаралық лаңкестік, адамдарды кепілге ұстау, әуе көлігіндегі қылмыстар, ядролық материалдарды ұрлау,есірткілерді заңсыз айналысқа түсіру, шетелге рұқсатсыз кету, т.б.);

• қаржы-экономикалық қылмыстар (жалған ақша жасау, қылмыстық жолмен табылған табысты заңдастыру, контрабанда, т.б.);

• адамның жеке құқығына қол сұғушылық (құлдық, құл саудасы, әйелдерді, балаларды саудаға салу, азаптау, т.б.);

• ашық теңізде жасалатын қылмыстар (теңіз қарақшылығы, теңізді ластау, т.б.);

халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар (соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану, қаза тапқан адамдарды тонаушылық, т.б.).

16.Халықаралық сипаттағы қылмыстардың анықтамасы, олардың негізгі топтары

Адамзат өркениеті үшін ерекше қауіпті түрде халықаралық құқық қағидаттары мен нормаларын бұзушылық халықаралық қылмыстарға жатады. Халықаралық шарттарда көзделген, бірақ халықаралық қылмыстарға жатпайтын қоғамдық қауіпті іс-әрекет халықаралық сипаттағы қылмыстар деп аталады. Халықаралық қылмыстардан өзгеше түрде мұнда қылмыс үшін мемлекет емес, жеке адам ұлттық құқық бойынша жауапқа тартылады.

• Халықаралық қатынастардың тұрақтылығына қарсы қылмыстар (халықаралық лаңкестік, адамдарды кепілге ұстау, әуе көлігіндегі қылмыстар, ядролық материалдарды ұрлау,есірткілерді заңсыз айналысқа түсіру, шетелге рұқсатсыз кету, т.б.);

• қаржы-экономикалық қылмыстар (жалған ақша жасау, қылмыстық жолмен табылған табысты заңдастыру, контрабанда, т.б.);

• адамның жеке құқығына қол сұғушылық (құлдық, құл саудасы, әйелдерді, балаларды саудаға салу, азаптау, т.б.);

• ашық теңізде жасалатын қылмыстар (теңіз қарақшылығы, теңізді ластау, т.б.);

• халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар (соғыс жүргізудің тыйым салынған құралдары мен әдістерін қолдану, қаза тапқан адамдарды тонаушылық, т.б.).

Халықаралық сипаттағы қылмыстардың негізгі топтарына келетин

болсақ:

• Халықаралық қатынастарды тұрақтылыққа қарсы қылмысы: халықаралық терроризм; аманат ұстау:ұшақтар және басқа әуе көлiктiк құрал-жабдықтар және басқа әрекеттер басып алу, алып қашу. жасалатын әуе кеменi бортқа және халықаралық әуежайларда: ядролық материалды ұрлау, тарту. жалшыларды қолдану, қаржыландыру және үйрену, соғыс қимылдарыларда жалшының қатысуы сонымен бiрге ал: заңсыз радиохабар, соғыстың насихаттауы;

• Әрекет әлеуметтiк экономикалық зиян салатын және мемлекеттердi культурномуразациялау: жалған ақшалылық: қылмыстық табыстарды заңдастыру; есiрткi заттар және психотроптық заттарды заңсыз айналым; контрабанды; халық мәдени байлықтарына қол сұғу және эмиграция.

• Адамның жеке басының құқығындағы қылмыстық қол сұғулары: құл, құл сату; әйелмен және балалармен сауда, үшiншi тараптардың жезөкшелiгiнiң пайдалануы; порнографияның таратуы;қинау және үндеу және жазаның түрлерi, зорлықпен жоғалулар және қадыр кемсiтетiн басқа қатыгез, рақымсыз және т.б

• Ашық теңiзде жасалатын қылмыстар: (теңiз талан-тараж) қарақшылық; су асты кабелi немесе құбырды үзiлiс немесе зақымдану: теңiз соттарды соқтығысу; теңiзге көмектiң көрсетпеуi; зиянды заттармен теңiздi ластау; континенттiк шельфтiң заңға сүйенген тәртiбi және арнайы экономикалық аймақты бұзушылық;теңiз өндiрiстердiң ережелерiнiң бұзушылығы;

• Халықаралық сипаттағы әскери қылмыстар; тыйым салынған құрал-жабдықтар және соғыстың жүргiзуiнiң әдiстерiнiң қолдануы; соғыс қимылдарыларды ауданда тұрғынның үстiнде зорлық; Қызыл крест және Қызыл жарты айдың таңбаларымен заңсыз кию немесе терiс пайдалану: мәйiт тонаушылық; әскери тұтқынмен үндеу; жаралы және әскери тұтқынның аурулары мiндеттердi қатынаста ұқыпсыз орындау: