41.Сүйекті балықтардың бассүйегінің шүйде, төбе, астыңғы және бүйір бөлімдеріндегі сүйектерді атап беріңіз. Хондральды және жабынды сүйектердің туындыларын белгілеп беріңіз.

Көксеркенің бас қаңқасының бүйірінен көрінісі:

1 – көзмаңы сүйектері,2 – жас сүйегі,3 – таңдай сүйегі,4 – шаршы сүйек,5 – қанат сүйектері,

6 – байланыстырушы сүйек,7 – жақалды сүйек,8 – жоғарғыжақ сүйегі,9 – тіс сүйегі,10 – бұрыш сүйегі,11–аспа,12 – симплектикум,13 – гиоид,14 – гиоидтың копуласы,15 – қақпақ сүйегі,

16 – қақапақалды сүйегі,17 – қақапақасты сүйегі,18 – қақпақаралық сүйек.

42.Сүйекті балықтардың бас қаңқасының висцеральды бөліміндегі сүйектерді атап беріңіз.

Висцеральді бөлігі шеміршекті балықтардікіне ұқсас:жақ,тіласты ж/е желбезек доғаларынан тұрады.Үстіңгі жақ бқлімінде алғашқы жақпен қатар екінші жақ сүйектері п.б.Олар қорегін ұстауға,ауыз қуысында ұстап тұруға көмектеседі.Тіласты доғасы ұқсас,яғни жұп гиомандибуляре,жұп гиоид және тақ копуладан түзілген.Желбезек доғалары 4,5 желбезектен құралған.Шеміршекті балықтардан өзгешелігі желбезектерінің сыртынан сүйекті қақпақ жапқан.Ол 4 сүйектен-қақпақ,қақпақалды,қақпақарты ж/е қақпақаралық суйектерден тұрады.

43.Балықтар амфибиялар,рептилиялар,құстар және сүтқоректілердің омыртқа типтерін атап беріңіз,олардың ерекше өзгешеліктерін көрсетіңіз:

Скелеттері өмір бойы шеміршекті болады. Скелеті Омырқа жотасынан және бас сүйегінен тұрады. Омыртқаларын дене және құйрық омыртқалары деп екіге бөледі. Омыртқа денесі алдыңғы,артқы жағынан да ойыстанады және қатар жатқан омыртқалардың денесінің арасында пайда болған қуысында хорда сақталған. Сонымен қатар хорда әрбір омыртқа денесінің ортасындағы жіңішке тесіктің ішіндеде де сақталған. Омыртқаларға бекінген қабырғалар дене қуысын үстіңгі және бүйір жағынан қоршап тұрады.Қосмекнділер жартылай құрлықта тіршілік етуіне байланысты балықтармен салыстырғанда омыртқа жотасы едәуір жақсы жетілген. Омыртқа жотасы – мойын, дене, сегізкөз және құйрық бөлімдерінен түрады. Мойын бөлімі сақина пішінді бір ғана омыртқадын тұрады. Бұл өзінің буындық екі оязы арқылы бас сүйекпен жалғасады. Дене омыртқаларының саны түрліше, яғни 7-100дейін же және одан да көп болады. Сегізкөз бөлімініің омыртқасы біреу ғана.Аяқсыздарда болмайды. Сегізкөз омыртқасының ұзын болып, көлденең орналасқан екі өсіндісі болады, бұған жамбас сүйегінің екі мыұын сүйегі бекиді. Құйрық бөлімі құйрықты қосмекенділерде айқын бөлінген, аяқсыздарда аз, ал құйрықсыздарда уростиль деген бір ғане суйекшеден тұрады.Төменгі сатыдағы қосмекенділердің омыртқасы(аяқсыздарда, төменгіқұйрықтыларда) амфицельді, бұл жағдайда хорда өміп бойы сақталады. Құйрықсыздардың омыртқасы, процелді, яғни алдыңғы жағынан ойық, арт жағынан дөңес келеді. Жоғарғы сатыдағы құйрықтылардың омыртқасы – опистоцельді, анығырақ айтқанда, алдыңғы жағынан дөңес, арт жағынан ойық келеді. Нағыз қабырға тек аяқсыздарда болады, бірақта олардың қабырғалары өте қысқы болады. Құйрықтыларда жоғарғы қабырғалар дамыған.Құрықсыздардың қабырғалары мүлдем болмайды. Рептилиялардың омыртқа жотасы –амфицельді. Құстар (Aves)-омыртқа жотасы мойын,кеуде,бел,сегізкөз және құймышақ –құйрық бөлімдерінен қалыптасады. Құстардың мойын омыртқаларын гетероцельдік омыртқалар деп атайды. Сүтқоректілердің омыртқа жотасы 5 бөлімнен түзілген . олар 1-мойын,2-кеуде немесе арқа , 3-бел,4-сегізкөз және 5-құйрық. Басқа омыртқалылардан ерекшелігі омыртқа денесінің беттері тегіс,яғни платицельді.