14.Қазақстан Республикасының заңнамасындағы «ақпараттық меншік» мәселелері

Күнделікті өмірімізде біз «ақпараттық меншік» немесе «ақпараттық меншік құқығы» деген сөздерді жиі болмаса да естіп жатамыз. Егер бұл сөздерге ден қойып көңіл аударар болсақ, оның мәні тереңде жатканын аңғарамыз. Ақпараттық меншік құқығының объектілері алуам түрлі болып келеді. Объектілерді ақпараттық шығармашылык қызметтің нәтижесі және азаматтық айналымға қатысушылардың даралану кұралы деп екіге бөліп карастырут болады.

Жоғарыда көрсетілген ақпараттық шығармашылық қызметінің нәтижелері, біріншіден, адамның ой еңбегінің, қиялының, идеясының жетістігі, яғни шығарма- шылықтың нәтижесі. Сонымен қатар ол тек идея күйінде ғана емес, нақты өмірде материалдық сипатқа ие болуы керек. Мысалы, кітапта, киноөнерде, көркемсуретте және т. б. көрініс табуы қажет.

Ақпараттық меншік құқығы объектілерінің екінші тобы азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет көрсетулерді дараландыру ұралдарының түрлері: фирмалық атаулар коммерциялық «сипаттағы заңды тұлғалардың ресми атаулары болып тибылады. Мысалы, «Эйр Казахстан» өуе компаниясы; Бахус» АҚ-ы; «Глотур»фирмасы, т.б., тауарлық белгілер пір шаруашылық субъектілерінің тауарлары мен кызметтерін екіншілерінен ажырату үшін қолданылады.

Ақпараттық меншік объектілеріне құқықтың пайда болу негіздері

Ақпараттық меншік объектілеріне құқық Ақпараттық меншік объектілерін кұру фактісі және тәртіп бойынша өкілетті мемлекеттік органның құқықтық қорғауды і беруі нөтижесінен туындайды.

Ақпараттық меншік құқығы объектілеріне байланысты мүліктік емес (абыройын қорғау құқытғы, т.б.) және мүліктік (басу, жалға беру, т.б.) құқықтар болуы мүмкін. Бұл жерде ақпараттық меншік субъектісін екіге бөліп қарастыруға болады: автормен объектіге құқығы бар иеленуші. Ақпараттық қызмет нәтижелерінің авторларына жеке мүліктік емес және мүліктік құқыктар да тиесілі болады. Мүліктік құқығын басқа адамдарға берген жағдайда да авторда жеке мүліктік емес құқықтар әр уақытта сақталады. Тауарлық белгілердің иегерлеріне тек мүліктік кұқықтар ғана тиесілі.

Ақпараттық меншік объектілеріне қатысты күңделікіі қолданылып жүрген затқа, мүлікке, ментттік құқығьш қолдануға болмайды. Оған ақпараттық меншіктің өзіндік табиғатының ерекшелігі мүмкіндік бермейді. Сондықтан да қолданыста жүрген заңнамада ақпараттық меншік объектілерше айрықша құкықтар қолданылады.

• Айрықша құқық меншік иесінің ақпараттық шығармашылықтың объектісін өз қалауы бойынша кез келген өдіспен пайдалануға мүліктік құқығы ақпараттық шығармашылық қызметтің нәтижесіне немесе дараландыру құралына айрықша құқық болып танылады. Оны пайдалану тек құқық иесінің келісімі арқылы ғана жүзеге асады.

Ақпараттық меншік объектісін уақытша пайдалану лицензиялық шарт арқылы жүзеге асырылады.

15.Ақпараттық құқықтық қатынастардың субъектілері – ақпаратты өндіруші (автор), ақпаратты иеленуші (пайдаланушы), ақпаратты тұтынушы

Қазақстан Республикасының аумағында ақпараттандыру саласындағы қызметті жүзеге асыратын немесе құқықтық қатынастарға қатысатын мемлекеттік органдар, жеке және заңды тұлғалар ақпараттандыру субъектілері болып табылады.

Ақпараттық құқық бұл комплекстiк құқық, қоғамдағы ақпаратты алу, беру, тарату, өңдеу, айырбастау сияқты қатнастарды реттейтiн құқық саласының бiр түрі.

Ақпараттық құқықтық қатынастар – бұл қоғамдық қатынастық бiр түрі, екi немесе одан да көп субъектiлердiң арасындағы ақпаратты алу, беру, тарату, өңдеу, айрбастау сияқты қатынастарды реттейдi.

Ақпаратпен алмасу және ақпаратпен күрес ғасырында актуалдык сұрақ болып Ақпараттық меншік, субъектiлердiн Ақпараттық қатынастардағы құқықтық жағдайы, колданушылар мен провайдерлердiн Интернет жүйесiнде алатын орны болып табылады. Бұл сұрақтың барлығы Ақпараттық құқықтық нормалармен реттеледi.

Құқық субъектісі – құқықтың барлық салаларындағы құқықтық қатынастардың қажетті белгісі, әйтсе де олардың әрқайсысында оның субъектілерінің жағдайында белгілі бір айырмашылықтар болады. Ақпараттық қатынастардың субъектiлерi болып кұрушылар, ақпаратты колданушылар, провайдерлер, сайттардың иеленушiлерi, жүрналисттер, ақпаратшылар тағы басқалар табылады. Олардын құқықтык жағдай ҚР азаматтык кодексімен, БАҚ, байланыс т.б. нормативтiк актiлермен реттеледi.

Ақпараттық нормаларды реттейтiн қатынастары бойынша мыналарға бөлуге болады: азаматтардын Ақпараттық құқығы, Ақпараттық компьютерлiк нормалар, телекоммуникациялык нормалар тағы сол сияқты және бұл нормалар әкiмшiлiк, азаматтык құқық, қылмыстық құқық тағы басқа нормаларға жатады, бірақ объектiлердiң спецификасы бойынша ерекшеленедi.

Казiргi уакытта республикада Ақпараттық заң шығару процессi жүруде, бірақ бiз көптеген мемлекеттерден артта калып отырмыз. Онын iшiнде Интернет жүйесiнде Ақпараттық қатынастардың құқықтық реттелуi мен Ақпараттық кауiпсiздiк туралы сұрақ бойынша мәселелер қаралып жатыр.

16.Мемлекеттік билік пен ұйымдастыру, кәсіпорындар мен мекемелер, жеке және заңды тұлғалар ақпараттық құқықтық қатынастардың субъектілері ретінде. Мемлекеттік билік - тікелей мемлекеттің өзі жүргізетін немесе өзінің атынан жүргізуге өкілеттілік беріп, өз жәрдемімен өзге бір ұйым, мекеме арқылы жүргізетін қоғамдық биліктің бір түрі, мемлекеттік басқару органдарының жиынтығы.[1] Мемлекеттік билік өз қырын өзгелерге тану үшін мәжбүрлеу күштеріне арқа сүйейді. Мәжбүрлеу жоқ жерде Мемлекеттік билік те жоқ, мәжбүрлеу тек тарихи жағдайға және билік болмысына қарай басқа мазмұнда, әр түрлі нысанда көрініс береді. Сондай-ақ, Мемлекеттік билік қатынастары ырық жүргізу сипатында болады және өз құрылысына орай үстемдік пен бағыныштылық әрі жетекшілік пен мойынұсынушылықтан құрылады. Ол қызметіне қарай:заң шығарушы;атқарушы;сот билігі болып бөлінеді. Билік объектісі мен субъектісінің қарым- қатынасына қарай авторитарлық; тоталитарлық; демократиялық болып бөлінеді. Басқа қоғамдық билік түрлерінен ажыратуға негіз болатын Мемлекеттік биліктің белгілері мыналар: пәрменінің бүкіл қоғамға жүруі, пәрменінің бүкіл қоғамға жүруі, жария-саяси сипатта жүруі, мемлекеттік мәжбүрлеуге сүйенуі және арнайы адамдар - мемлекеттік қызметкерлер арқылы жүзеге асырылуы. Мекеме – қызметінің бағыты мен мақсатына сәйкес құрылған ұйымдық құрылым.Кәсіпорын – қоғамдағы еңбек бөлінісі жүйесіндегі оқшауланған дербес өндірістік-шаруашылық бірлік, яки заңи тұлға құқығы берілген шаруашылық жүргізуші субъект; өндірістік-шаруашылық қызметті ұйымдастырудың негізгі нысаны. Ол әлеуметтікқажеттіліктерді қанағаттандыру және пайда алу мақсатымен еңбек ұжымын пайдалана отырып, өнім(тауар) өндіреді, жұмыстарды орындайды, қызметтер көрсетеді және өндіріс құрал-жабдығы мен басқа да мүлікке меншік нысандарына қарамастан заңи тұлға ретінде және шаруашылық есеп принципіне сүйеніп әрекет етеді. Кәсіпорын заңнамада тыйым салынбаған және кәсіпорынның жарғысында көзделген мақсаттарға сай келетін кез келген шаруашылық қызметпен айналыса алады.Кәсіпорын өзінің қызметін дербес жүзеге асырады, шығарылатын өнімін, салықтар мен бюджетке басқа да міндетті төлемдерді төлегеннен кейін қалған пайданы иеленеді. Кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап құрылды деп саналып, заңи тұлға құқығын иеленеді.Тіркеу үшін құрылтайшы оны

құру туралы шешімдінемесе құрылтайшылардың шартын, кәсіпорынның жарғысын және басқа құжаттарды ұсынады. Кәсіпорынның дербес балансы, банктерде есеп айырысу шоттары мен өзге де шоттары, өзінің атауы жазылған мөрі болады. Заңды тұлға – заң бойынша азаматтық құқықтар мен міндеттердің субъектісі болып табылатын кәсіпорын‚ мекеме‚ ұйым‚ фирма, т.б. Ол өз атынан мүліктік және жеке беймүліктік құқықтар мен міндеттемелерді сатып ала алады‚ сотта‚ төрелік сотта (арбитражда) талапкер немесе жауапкер бола алады. Әрбір заңды тұлға заңда‚ әкімшілік актіде немесе өзінің жарғысында көзделген міндеттерді жүзеге асырады‚ сол тәртіппен реттелетін ішкі құрылымы болады‚ меншігінде, шаруашылық жүргізуінде немесе оралымды басқаруында оқшау мүлкі бар және осы мүлікпен өзінің міндеттемелері бойынша жауап береді.Заңды тұлғаның фирмалық атауы‚ дербес балансы мен сметасы‚ банктерде есеп айырысу шоттары, сондай-ақ мөрі болады. Ол дербес салық төлеуші ретінде әрекет етеді. Заңды тұлға мүлкінің құралуына қатысуына қарай оның құрылтайшыларында осы заңды тұлғаға қатысты міндеттемелік құқықтары не оның мүлкіне заттық құқықтары болады. Құрылтайшыларыныңміндеттемелік құқықтары бар заңды тұлғаға жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер мен акцион. қоғамдар, өндірістік кооперативтер мен тұтыну кооперативтері жатады. Мүлкіне құрылтайшыларының меншік құқығы немесе өзгедей заттық құқығы бар заңды тұлғаға мемл. және жергілікті (муниципалдық) кәсіпорындар, соның ішінде еншілес кәсіпорындар, сондай-ақ, меншік иесі қаржыландыратын жекеменшік кәсіпорындар (фирмалар) жатады. Құрылтайшыларының мүліктік құқықтары жоқ заңды тұлғаға қоғамдық және діни ұйымдар (бірлестіктер), қайырымдылық және өзгедей қорлар, бірлестіктер (қауымдастықтар мен одақтар) жатады. Сондай-ақ, өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде пайда алуды көздейтінкоммерциялық ұйымдар мен табыс алуды көздемейтін және алынған табысты құрылтайшылар арасында бөліспейтін коммерциялық емес ұйымдар да Заңды тұлғаға жатады..

17.Әркімнің ақпаратты іздеуге, алуға және қолдануға құқығының конституциялық негіздері. Ақпарат (лат. informatio — түсіндіру, мазмүндау) ұғымы күнделікті өмірден бастап техникалық салада пайдаланылатын көп мағыналы ұғым. Жалпы алғанда бұл ұғым шектеу, байланыс, бақылау, форма, инструкция, білiм, мағына, құрылым, бейнелеу, сезіну тағы басқа ұғымдармен тығыз байланысты. Көп адам бұл жайлы Білім дәуірі немесе білім қоғамы тудырғын Ақпарат дәуірі туралы айта бастады; ақпараттық қоғам, ақпараттық технологиялар, тіпті информатика, ақпарат ғылымы және компьютер ғылымы назарға көп түсуде, ал “ақпарат” сөзі білдіре бастаған мағыналары ұқыпсыз пайдаланылуда.

Ақпарат – қарастылатын жүйе қалпы. Хабар – заттанған ақпарат. Ақпарат жіберушіден қабылдаушыға бағытталған хабардың сапасы болып табылады. Ақпарат әрқашан бірнәрсе (параметр өлшемі, оқиғаның болғаны, т.б.) туралы. Осылай қарастырылған ақпарат мағынасы ұқыпты болуы шарт емес. Ол ақиқат немесе жалған, тіпті сүюдің даусы болуы мүмкін. Тіпті үзілісті шудың байланыс арнасын толтыруы, түсініспеушілік әкелу мүмкіндігі осы мағынасы бойынша ақпарат болып есептеледі. Дегенмен, жалпы айтсақ, ақпарат мөлшері көбейген сайын хабар дәлірек болады. Бұл модель белгілі жіберуші және кем дегенде бір қабылдаушы бар деп есептейді. Осы модельдың көптеген толықтырмаларында жіберуші мен кем дегенде бір қабылдаушының ортақ тілі барын жорамалдайды. Ақпараттың өзгеше маңызды анықтамасы оны қабылдаушы түсінетіндей жіберушіден шыққан хабар деп анықтайды. Бірақ, белгілi жіберуші болуын талап ететін “ақпарат - хат” моделі ақпараттың қоршаған ортадан, байқау, өлшеу, т.б. арқылы, алынатын нәрсе болуы мүмкіндігіне мән бермейді. Ақпарат ұғым ретінде контекстіне байланысты көптеген мағына білдіреді, дегенмен ол әдетте мағына, білім, тапсырма, байланыс, бейнелеу, сезіну дегендермен тығыз байланысты. Қысқа қайырғанда, қабылданған және түснікті хабар. Дерек хақында айтылса, ақпарат деп әлдебір түйін жасауға болатындай ақиқаттар жиынтығын қарастыруға болады. Ақпаратқа хабар ретінде қарау 1948 жылғы Клод Шеннонның әйгілі "Байланыстың Математикалық Теориясы" атты мақаласынан кейін қалыптасты. Мақала Байланыс теориясының негізін қалады және ақпарат ұғымына техникалық мағына беріп қана қоймай оған мөлшерін анықтады. Тиімді басқаруды қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік сектордың борышы және жеке сектордың сыртқы борышы бойынша жүйелік 

мониторинг жүзеге асырылады.

Борышты басқарудың негізгі проблемаларының бірі мемлекеттің басым қатысуы бар ұйымның сыртқы борышын басқаруға және жеке сектордың сыртқы борышын реттеуге жауапты мемлекеттік органдар арасында ақпаратпен алмасудың жұмыс істейтін жүйесінің жоқтығы болып табылады. Сондықтан, мемлекеттік органдар арасында ақпаратпен алмасуды жүзеге асыру және тиісті деңгейде борыштың жағдайына жүйелік талдау жүргізу үшін бірыңғай тұтастандырылған электрондық дерекқор құрылатын болады, ол тоқсан сайынғы негізде мемлекеттік басқару секторының борышы және мемлекеттің шартты міндеттемелері бойынша – бюджеттің атқарылуы жөніндегі уәкілетті органмен, басым қатысуы бар ұйымдардың сыртқы борышы және жеке сектордың сыртқы борышы бойынша – Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкімен, қаржы секторының қаржылық тұрақтылығының өлшемдері бөлігінде қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті орган жаңартады.

Бұл ретте, құпиялық сипаттағы ақпарат құрылатын дерекқорда ұсталмауы тиіс және қолданылатын ақпараттық алмасу туралы келісім жасасу тәжірибесі арқылы мемлекеттік органдар арасында алмасуға жатады. Елдің сыртқы борышын басқаруға және реттеуге қатысатын мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасы резиденттерінің сыртқы борышы туралы ақпаратқа тиісті қол жеткізе алуы тиіс. Ақпаратты қорғау — ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені. Тәжірибе жүзінде ақпаратты қорғау деп деректерді енгізу, сақтау, өңдеу

және тасымалдау үшін қолданылатын ақпарат пен қорлардың тұтастығын, қол жеткізулік оңтайлығын және керек болса, жасырындылығын қолдауды түсінеді. Сонымен, ақпаратты қорғау - ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін жасаудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету кезін қойылатын шектеулерді қанағаттандыруға бағытталған ұйымдастырушылық, программалық және техникалық әдістер мен құралдардан тұрады.

18.Құжатталған ақпараттың құқықтық режимі. Ақпараттық ресурстарды қалыптастыру саласындағы және олардың ішіндегі ақпаратты тұтынушыларға ұсынудағы мемлекеттік билік органдарының міндеттері.Құжатталған ақпарат – материалдық жеткізгіште тіркелген, өзін сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректемелері бар ақпарат; «Құжат» ұғымы сөздіктермен қатар мемлекеттік стандарттарда да беки бастады.. Құжаттың жалпы функцияларына мыналарды жатқызуға болады:1) әлеуметтік – құжат әлеуметтік мәнге ие объект болып табылады, өйткені ол әлеуметтік қажеттіліктен туындаған әрі сол әлеуметтік жүйеде жүзеге асырылады;2) ақпараттық – құжат ақпаратты жазып алу, сақтау және тарату құралы ретінде қызмет етеді;3) қарым-қатынастық – құжат қоғамдық құрылымдар мен жеке адамдар арасында байланыс құралы ретінде жүреді, ол жай хабарландырып қана қоймайды, сонымен бірге қоғамдық сананы шоғырландырып, бірыңғай пікір қалыптастыруға, ұжымдық реакция туғызуға,  бүкіл қауымды жұмылдыруға ықпал етеді. Ақпараттық ресурстар (Информационные ресурсы; information resources) — 1) ғылыми теорияларымен, процестер мен құбылыстарды зерттеулерімен, өнер табыстарымен, машина жобаларымен, ғимараттарымен, зауыттарымен, табиғат пен қоғам туралы мағлұматтарымен сипатталатын мемлекеттің рухани пәрмені (күш-қуаты); мекеме үшін құнды болып есептелетін және материалдық ресурс ретінде қабылданатын мәліметтер жиынтығы. Оған сыртқы жадта сақталатын негізгі және қосалқы мәліметтер жиымы мен кірістік құжаттар жатады; 2) кітапханаларда, мұрағаттарда, қорларда, мәліметтер банкілерінде және басқа да ақпараттық жүйелерде жеке құжаттар немесе олардың жиымдары түрінде шоғырланған мағлұматтар жиынтығы.Интернет-ресурс – ашық ақпараттық-коммуни кациялық желіде жұмыс істейтін электрондық ақпараттық ресурс, оны жүргізу және (немесе) пайдалану техноло гиясы, сондай-ақ ақпараттық өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін ұйымдық құрылым; интернет-ресурстың меншік иесі – интернет-ресурсты иелену, пайдалану және оған билік ету құқықта рын толық көлемде

іске асыратын субъект. Электрондық ақпараттық ресурстар меншік құқығына қарай:1) мемлекеттік;2) мемлекеттік емес болып бөлінеді. Электрондық ақпараттық ресурстар қолжетімділік санатына қарай:1) жалпыға ортақ қолжетімді;2) қолжетімділігі шектелген болып бөлінеді.Бюджет қаражаты есебінен құрылатын, сатып алынатын және жинақталатын, сондай-ақ мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де тәсілдер арқылы алған электрондық ақпараттық ресурстар мемлекеттік болып табылады.Мемлекеттің экономикасы мен қауіпсіздігі үшін стратегиялық маңызы бар мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстар ұлттық болып табылады.4. Жеке және заңды тұлғалардың қаражаты есебінен құрылатын және сатып алынатын, сондай-ақ олар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де тәсілдер арқылы алынған электрондық ақпараттық ресурстар мемлекеттік емес болып табылады.5. Меншік иесі немесе иемденушісі пайдалану шарт тарын көрсетпей беретін немесе тарататын электрондық ақпараттық ресурстар, сондай-ақ өзіне қол жеткізу еркін болып табылатын және оларды беру және тарату тәсілінің нысанына байланысты болмайтын мәліметтер жалпыға ортақ қолжетімді болып табылады.6. Оларға қолжетімділікті Қазақстан Республикасының заңдары немесе олардың меншік иесі немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда иеленушісі шектейтін мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстар қолжетімділігі шектелген электрондық ақпараттық ресурстар болып табылады. Мүлік құрамының элементі және меншік құқығының объектісі ретіндегі электрондық ақпараттық ресурстар 1. Электрондық ақпараттық ресурстар мүлік құрамының элементі ретінде мемлекеттік және жеке меншікте болуы мүмкін. 2. Электрондық ақпараттық ресурстарға меншік құқығы мен өзге де құқықтардың туындау, өзгеру және тоқтатылу негіздері Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасымен реттеледі. 3. Электрондық ақпараттық ресурстардың меншік иесі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген барлық құқықтарды пайдаланады, оның ішінде:1) электрондық ақпараттық ресурстарды шаруашылық жүргізуге немесе оралымды басқаруға беруге; 2) өз құзыреті шегінде электрондық ақпараттық ресурстарға өңдеу, қорғау және қол жеткізу режимі мен ережелерін белгілеуге; 3) электрондық ақпараттық ресурстарды сақтау, көшіру және тарату кезінде оларға билік ету шарттарын

айқындауға құқылы.

19.Мемлекеттік құпия институтының Конституциялық негізі. Мемлекеттік құпияларға жатқызылған мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстардың меншік иесі оларға Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасында айқындалатын тәртіппен билік етуге құқылы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.Мемлекеттік құпиялар - таратылуын мемлекет жалпы қабылданған халықаралық құқық нормаларына қайшы келмейтін әскери, экономикалық, ғылыми-техникалық, сыртқы экономикалық, сыртқы саяси, барлаушылық, қарсы барлаушылық, жедел-іздестірушілік және өзге де қызметті тиімді жүзеге асыру мақсатымен шектейтін, мемлекет қорғайтын мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтер. Мемлекеттік құпияларды қорғау органдары өздеріне жүктелген міндеттерге сәйкес және өз құзыреттері шегінде мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік органдар мен ұйымдарда мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын ұйымдастыру үшін жауапкершілік олардың басшыларына жүктеледі. Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың басшылары мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер пайдаланылатын жұмыстардың көлеміне қарай міндеттері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес және олар жүргізетін жұмыстардың ерекшеліктерін ескере отырып, аталған басшылар белгілейтін мемлекеттік құпияларды қорғау жөнінде құрылымдық бөлімшелер құрады.мемлекеттік құпия - жарияланған немесе жоғалған жағдайда Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін немесе нұқсан келтіруі мүмкін әскери, экономикалық, саяси және өзге де сипаттағы мәліметтер.қызметтік құпия - мемлекеттік құпияның құрамына кіруі мүмкін, жарияланған немесе жоғалған жағдайда мемлекеттің ұлттық мүдделеріне,Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдары мен ұйымдарының мүдделеріне нұқсан келтіруі мүмкін жекелеген деректер сипаты бар мәліметтер.құпиялылық белгісі - беру көзінің өзінде және (немесе) оған ілеспе құжаттамада көрсетілетін, беру көздерінде

қамтылған мәліметтердің құпиялылық дәрежесін

куәландыратын деректемелер.мемлекеттік құпиялар болып табылатын

мәліметтерге рұқсат ету - өкілетті лауазымды адамның рұқсатымен нақты адамды мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтермен таныстыру.мемлекеттік құпияларға рұқсат ету - азаматтарға мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерге рұқсат етілу, ал ұйымдарға осындай мәліметтерді пайдалану арқылы жұмыс жүргізу құқығын ресімдеу рәсімі. мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді жария ету немесе жоғалту салдарынан Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне немесе мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мүдделеріне келтірілген немесе келтірілуі мүмкін зиянның, сондай-ақ мәліметтердің құпияландырылуы салдарынан олардың көздері иесіне келтірілген зиянның мөлшерін айқындау тәртібін белгілейді. мәліметтер мен олардың көздерін құпияландыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер таратуды және олардың көздеріне рұқсат етуді шектеу жөніндегі шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер көздері мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәлімет нышандар, үлгілер, белгілер, техникалық шешімдер және процестер түрінде өз көрінісін табатын материалдық объектілер, оның ішінде физикалық өрістер;мәліметтерді құпиясыздандыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігі мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді таратуға және олардың көздеріне рұқсат етуге белгіленген шектеулерді алып тастау жөніндегі шаралардың жиынтығы;

мемлекеттік құпияларды қорғау жүйесі - мемлекеттік құпияларды қорғау органдарының, олардың мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді және солардың көздерін қорғауда пайдаланатын құралдары мен әдістерінің, сондай-ақ осы мақсатта жүргізілетін шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғау құралдары - мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғауға арналған техникалық, криптографиялық, бағдарламалық және басқа да құралдар, олар іске асырылған құралдар, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды қорғаудың тиімділігіне бақылау жасау құралдары;мемлекеттік құпияларды жария ету - мемлекеттік құпияларды

олармен танысуға құқық берілмеген заңды және жеке тұлғаларға хабарлау, беру, табыс ету, жіберу, жариялау немесе кез-келген басқа әдістермен жеткізу.

20.Мәліметтерді мемлекеттік құпия қатарына жатқызу және осы мәліметтерді жасыру. Мемлекеттік құпияларға жатқызылған мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстардың меншік иесі оларға Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасында айқындалатын тәртіппен билік етуге құқылы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.Мемлекеттік құпиялар - таратылуын мемлекет жалпы қабылданған халықаралық құқық нормаларына қайшы келмейтін әскери, экономикалық, ғылыми-техникалық, сыртқы экономикалық, сыртқы саяси, барлаушылық, қарсы барлаушылық, жедел-іздестірушілік және өзге де қызметті тиімді жүзеге асыру мақсатымен шектейтін, мемлекет қорғайтын мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтер. Мемлекеттік құпияларды қорғау органдары өздеріне жүктелген міндеттерге сәйкес және өз құзыреттері шегінде мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік органдар мен ұйымдарда мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын ұйымдастыру үшін жауапкершілік олардың басшыларына жүктеледі. Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың басшылары мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер пайдаланылатын жұмыстардың көлеміне қарай міндеттері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес және олар жүргізетін жұмыстардың ерекшеліктерін ескере отырып, аталған басшылар белгілейтін мемлекеттік құпияларды қорғау жөнінде құрылымдық бөлімшелер құрады.

Мемлекеттік құпия - жарияланған немесе жоғалған жағдайда Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін немесе нұқсан келтіруі мүмкін әскери, экономикалық, саяси және өзге де сипаттағы мәліметтер.қызметтік құпия - мемлекеттік құпияның құрамына кіруі мүмкін, жарияланған немесе жоғалған жағдайда мемлекеттің ұлттық мүдделеріне, Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдары мен ұйымдарының мүдделеріне нұқсан келтіруі мүмкін жекелеген деректер сипаты бар мәліметтер.құпиялылық белгісі - беру көзінің өзінде және (немесе) оған ілеспе құжаттамада көрсетілетін, беру көздерінде қамтылған мәліметтердің құпиялылық дәрежесін

куәландыратын деректемелер.мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерге рұқсат ету - өкілетті лауазымды адамның рұқсатымен нақты адамды мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтермен таныстыру.мемлекеттік құпияларға рұқсат ету - азаматтарға мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерге рұқсат етілу, ал ұйымдарға осындай мәліметтерді пайдалану арқылы жұмыс жүргізу құқығын ресімдеу рәсімі. мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді жария ету немесе жоғалту салдарынан Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне немесе мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мүдделеріне келтірілген немесе келтірілуі мүмкін зиянның, сондай-ақ мәліметтердің құпияландырылуы салдарынан олардың көздері иесіне келтірілген зиянның мөлшерін айқындау тәртібін белгілейді. Мәліметтер мен олардың көздерін құпияландыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер таратуды және олардың көздеріне рұқсат етуді шектеу жөніндегі шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер көздері мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәлімет нышандар, үлгілер, белгілер, техникалық шешімдер және процестер түрінде өз көрінісін табатын материалдық объектілер, оның ішінде физикалық өрістер;мәліметтерді құпиясыздандыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігі мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді таратуға және олардың көздеріне рұқсат етуге белгіленген шектеулерді алып тастау жөніндегі шаралардың жиынтығы;

мемлекеттік құпияларды қорғау жүйесі - мемлекеттік құпияларды қорғау органдарының, олардың мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді және солардың көздерін қорғауда пайдаланатын құралдары мен әдістерінің, сондай-ақ осы мақсатта жүргізілетін шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғау құралдары - мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғауға арналған техникалық, криптографиялық, бағдарламалық және басқа да құралдар, олар іске асырылған құралдар, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды қорғаудың тиімділігіне бақылау жасау құралдары;

емлекеттік құпияларды жария ету - мемлекеттік құпияларды олармен танысуға құқық берілмеген заңды және жеке тұлғаларға хабарлау, беру, табыс ету, жіберу, жариялау немесе кез-келген басқа әдістермен жеткізу.

21.Мәліметті және оларды тасымалдаушыларды құпиясыздандыру.Мемлекеттік құпияларға жатқызылған мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстардың меншік иесі оларға Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасында айқындалатын тәртіппен билік етуге құқылы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.Мемлекеттік құпиялар - таратылуын мемлекет жалпы қабылданған халықаралық құқық нормаларына қайшы келмейтін әскери, экономикалық, ғылыми-техникалық, сыртқы экономикалық, сыртқы саяси, барлаушылық, қарсы барлаушылық, жедел-іздестірушілік және өзге де қызметті тиімді жүзеге асыру мақсатымен шектейтін, мемлекет қорғайтын мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтер. Мемлекеттік құпияларды қорғау органдары өздеріне жүктелген міндеттерге сәйкес және өз құзыреттері шегінде мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік органдар мен ұйымдарда мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын ұйымдастыру үшін жауапкершілік олардың басшыларына жүктеледі. Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың басшылары мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер пайдаланылатын жұмыстардың көлеміне қарай міндеттері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес және олар жүргізетін жұмыстардың ерекшеліктерін ескере отырып, аталған басшылар белгілейтін мемлекеттік құпияларды қорғау жөнінде құрылымдық бөлімшелер құрады. Мәліметтер мен олардың көздерін құпияландырудың принциптері:Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялары болып табылатын мәліметтерді және олардың көздерін құпияландыру заңдылық, негізділік және уақтылығы принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады.Заңдылық - құпияландырудың Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына сәйкестігін білдіреді.Негізділік-қоғамның, азаматтар мен мемлекеттің өмірлік маңызды мүдделерінің тепе-теңдігін негізге ала отырып, нақты мәліметтерді құпияландырудың орындылығын, сол актінің болуы ықтимал экономикалық және өзге де

салдарларын сараптамалық бағалау арқылы анықтау болып табылады.Уақытылығы - осы мәліметтер алынған (әзірленген) кезден бастап немесе алдын ала олардың таратылуына шек қоюды көздейді. Мәліметтердің құпиялылық дәрежелері мен бұл мәліметтер көздерінің құпиялылық белгілері:1. Мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің құпиялылық дәрежесі аталған мәліметтерді тарату салдарынан Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі мен мемлекеттің, мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мүдделеріне келтірілген немесе келтірілуі мүмкін залалдың ауырлық дәрежесіне сәйкес келуге тиіс.2. Мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің құпиялылық үш дәрежесі және осы дәрежелерге сәйкес көрсетілген мәліметтердің көздеріне арналған: "аса маңызды", "өте құпия" және "құпия" деген құпиялылық белгілері белгіленеді.Мемлекеттік құпия болып табылатын мәліметтерге "аса маңызды", "өте құпия" деген құпиялылық белгілері беріледі.Қызметтік құпияны құрайтын мәліметтерге "құпия" деген құпиялылық белгісі беріледі.Аталған құпиялылық белгілерін мемлекеттік құпияға жатқызылмаған мәліметтерді құпияландыру үшін пайдалануға, сондай-ақ көрсетілген мәліметтерге өзге де шектеу белгілерін беруге жол берілмейді.

22.Мемлекеттік құпияны жариялағандығы үшін жауапкершілік. Мемлекеттік құпияларды жария ету - мемлекеттік құпияларды олармен танысуға құқық берілмеген заңды және жеке тұлғаларға хабарлау, беру, табыс ету, жіберу, жариялау немесе кез-келген басқа әдістермен жеткізу.

Мемлекеттік құпияларға жатқызылған мәліметтерді қамтитын электрондық ақпараттық ресурстардың меншік иесі оларға Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасында айқындалатын тәртіппен билік етуге құқылы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы қатынастарды реттейтін өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.Мемлекеттік құпиялар - таратылуын мемлекет жалпы қабылданған халықаралық құқық нормаларына қайшы келмейтін әскери, экономикалық, ғылыми-техникалық, сыртқы экономикалық,

сыртқы саяси, барлаушылық, қарсы барлаушылық, жедел-іздестірушілік және өзге де қызметті тиімді жүзеге асыру мақсатымен шектейтін, мемлекет қорғайтын мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтер. Мемлекеттік құпияларды қорғау органдары өздеріне жүктелген міндеттерге сәйкес және өз құзыреттері шегінде мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік органдар мен ұйымдарда мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтердің қорғалуын ұйымдастыру үшін жауапкершілік олардың басшыларына жүктеледі. Мемлекеттік органдар мен ұйымдардың басшылары мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер пайдаланылатын жұмыстардың көлеміне қарай міндеттері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін нормативтік құқықтық актілерге сәйкес және олар жүргізетін жұмыстардың ерекшеліктерін ескере отырып, аталған басшылар белгілейтін мемлекеттік құпияларды қорғау жөнінде құрылымдық бөлімшелер құрады.

мемлекеттік құпия - жарияланған немесе жоғалған жағдайда Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін немесе нұқсан келтіруі мүмкін әскери, экономикалық, саяси және өзге де сипаттағы мәліметтер.Қызметтік құпия - мемлекеттік құпияның құрамына кіруі мүмкін, жарияланған немесе жоғалған жағдайда мемлекеттің ұлттық мүдделеріне,

Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдары мен ұйымдарының мүдделеріне нұқсан келтіруі мүмкін жекелеген деректер сипаты бар мәліметтер.құпиялылық белгісі - беру көзінің өзінде және (немесе) оған ілеспе құжаттамада көрсетілетін, беру көздерінде қамтылған мәліметтердің құпиялылық дәрежесін куәландыратын деректемелер.мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерге рұқсат ету - өкілетті лауазымды адамның рұқсатымен нақты адамды мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтермен таныстыру.

мемлекеттік құпияларға рұқсат ету - азаматтарға мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерге рұқсат етілу, ал ұйымдарға осындай мәліметтерді пайдалану арқылы жұмыс жүргізу құқығын ресімдеу рәсімі. мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді жария ету немесе жоғалту салдарынан Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне немесе мемлекеттік органдар мен ұйымдардың мүдделеріне келтірілген немесе келтірілуі мүмкін зиянның, сондай-ақ мәліметтердің құпияландырылуы салдарынан олардың көздері иесіне келтірілген зиянның мөлшерін айқындау тәртібін белгілейді. мәліметтер мен олардың көздерін құпияландыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер таратуды және олардың көздеріне рұқсат етуді шектеу жөніндегі шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтер көздері мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәлімет нышандар, үлгілер, белгілер, техникалық шешімдер және процестер түрінде өз көрінісін табатын материалдық объектілер, оның ішінде физикалық өрістер;мәліметтерді құпиясыздандыру - мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігі мүдделерін көздеп, мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді таратуға және олардың көздеріне рұқсат етуге белгіленген шектеулерді алып тастау жөніндегі шаралардың жиынтығы;

мемлекеттік құпияларды қорғау жүйесі - мемлекеттік құпияларды қорғау органдарының, олардың мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді және солардың көздерін қорғауда пайдаланатын құралдары мен әдістерінің, сондай-ақ осы мақсатта жүргізілетін шаралардың жиынтығы;мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғау құралдары - мемлекеттік құпиялар болып табылатын мәліметтерді қорғауға арналған техникалық, криптографиялық, бағдарламалық және басқа да құралдар, олар іске асырылған құралдар, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды қорғаудың тиімділігіне бақылау жасау құралдары;

мемлекеттік құпияларды жария ету - мемлекеттік құпияларды олармен танысуға құқық берілмеген заңды және жеке тұлғаларға хабарлау, беру, табыс ету, жіберу, жариялау немесе кез-келген басқа әдістермен жеткізу.

23.Коммерциялық құпияны жариялағандығы үшін жауапкершілік. Коммерциялық құпия - жариялау олардың мүдделеріне зиянын тигізетін фирма, кәсіпорын қызметі туралы мәлімет. Нарықта операция жасайтын фирмалар, өзінің өндірістік, қаржылық,сауда және басқа қызмет түрлерінің кейбір аспектілерін құпияландыруға құқығы бар. 1. Үшiншi жаққа белгiсiз болуына байланысты ақпараттың нақты немесе потенциалды коммерциялық құны болып, онымен заңды негiзде еркiн танысуға болмайтын және ақпаратты иеленушi оның құпиялылығын сақтауға шара қолданатын ретте, қызметтiк немесе коммерциялық құпия болып табылатын ақпарат азаматтық заңдармен қорғалады. 2. Мұндай ақпаратты заңсыз әдiстермен алған адамдар сондай-ақ еңбек шартына қарамастан қызметшiлер немесе азаматтық-құқықтық шартқа қарамастан контрагенттер қызметтiк немесе коммерциялық құпияны жария етсе, келтiрiлген залалдың орнын толтыруға мiндеттi.Коммерциялық құпияны сақтау:1.Коммерциялық құпия дегеніміз - жариялануы (берілуі, сыртқа мәлім болуы) шаруашылық жүргізуші субъектінің мүдделеріне зиян келтіруі мүмкін өндіріске, технологиялық хабарламаға, басқаруға, қаржыға және оның басқа да қызметіне байланысты мемлекеттік құпия емес мәліметтер. Коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтердің құрамы мен көлемін шаруашылық жүргізуші субъектілер анықтайды, бұл туралы мүдделі адамдарға жазбаша түрде хабарланады.2.Коммерциялық құпияны қорғау дегеніміз - осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген мәліметтерді жариялауға тыйым салу, яғни мәліметтерді белгілі бір немесе белгісіз адамдар тобы арасында қабылдауға болатын кез келген түрде таратуға тыйым салу, сондай-ақ ондай мәліметтерді басқа бір адамға беруге тыйым салу. 3.Егер ол коммерциялық құпия құқы субъектісіне зиян келтіретін болса, коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді заңсыз алған адам оларды қарақан басының қамына пайдалануға құқығы жоқ.Басқа шаруашылық жүргізуші субъектінің коммерциялық құпиясы болып табылатын өндірістік, ұйымдық, қаржылық және өзге жаңалықтар коммерциялық құпия режимін бұзбай алынған болса, оларды пайдаланатын шаруашылық жүргізуші субъектілерге тыйым салынбайды.Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың коммерциялық құпияны қамтамасыз ету жөніндегі міндеттері:

1.Мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары шаруашылық жүргізуші субъектілерді тіркеу кезінде, олардың қызметін тексеру, жұмыс жағдайларын

бақылау кезінде және осы органдардың міндеттерінен туындайтын басқа да әрекеттер жасау кезінде алынған коммерциялық құпияға жататын мәліметтерді жарияламауға тиіс. Заң актілерінде көзделген жағдайларда уәкілетті мемлекеттік органдарға ақпарат беру коммерциялық құпияны жария ету болып табылмайды.Тіркеу, тексеру және бақылау міндеттерін атқару кезінде мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар заң актілерінде белгіленген өздерінің бақылау және қадағалау қызметін жүзеге асыру мақсатында қажет мәліметтерден өзге коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді талап етуге құқығы жоқ. Мемлекеттік органдарға әртүрлі анықтамалар, мәліметтер немесе өзге де деректер берген кезде де осындай шектеулер қолданылады.  2.Құқық қорғау органдары прокурордың санкциясы, тергеу органдарының қылмыстық іс қозғау туралы қаулысы негізінде не сот қаулысы негізінде коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді пайдалануға мүмкіндік алады.Коммерциялық құпияға жататын және құқық қорғау органдары іздестіру жұмыстарын жүргізу, тексеру, тергеу немесе сот ісін жүргізу кезінде пайдаланған материалдарды жариялауға болмайды. Коммерциялық құпия емес мәліметтер:1.Мемлекеттік статистикалық есептілікке жататын, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің мемлекеттік бақылау мен қадағалау объектісі болып табылатын жақтарына қатысты мәліметтер коммерциялық құпия болмайды.2.Шаруашылық жүргізуші субъект өз қызметкерлеріне, акционерлерге, үлес қосушыларға және тиісті адамдарға келісім шарт бойынша жалақыны, сый ақшаны, авторлық қаламақыны, дивидендтерді есептеу дұрыстығын тексеруге, мүліктегі, кірістегі, пайдадағы өздерінің үлесін анықтауға мүмкіндік беретін мәліметтерді пайдалануға беруге міндетті.3.Заңдарда немесе құрылтай құжаттарында міндетті түрде жариялануға не акционерлерге, шаруашылық серіктестігінің мүшелеріне (қатысушыларына), немесе өзге де белгілі бір адамдар тобына міндетті түрде хабарлануға тиіс мәліметтер тізбесі белгіленуі мүмкін.Бұл мәліметтерге, атап айтқанда, мемлекеттік реестрде бар деректер, бір жылдық кәсіпкерлік қызметтің баланстық қорытындылары, соның ішінде баланс айырмасы, жарғылық қор сомасы, кредиторлық және

дебиторлық қарыздың жиынтық сомасы, пайда мен шығын есебінің

айырмасы, мемлекеттік статистикалық есептілік ережелеріне сәйкес жариялануға тиіс деректер жатады.

4.Осы Заңның 3-бабының бірінші бөлігіне сәйкес тек қана мемлекеттің құзыретіне жататын мәселелер жөніндегі мәліметтерді жасырып қалуды болдырмау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі мәліметтері коммерциялық құпия бола алмайтын қызмет түрлерінің тізбесін белгілейді.

24.Дербес деректермен жұмыс жасау барысындағы негізгі қағидалар және дербес деректермен жұмыс жасудың заңдылық шарттары.Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы1. Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылған ережелерден өзге де ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.Дербес деректер (дербес сипаттағы электрондық ақпараттық ресурстар) – жеке тұлға өміріндегі фактілер, оқиғалар, мән-жайлар туралы мәліметтер және (немесе) оның жеке басын сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректер. Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) биометриялық дербес деректер - адамның физиоогиялық ерекшеліктерін сипаттайтын және соның негізінде оның жеке басын анықтауға болатын мәліметтер;2) дербес деректер - жеке тұлғаның жеке басын анықтауға мүмкіндік беретін жеке тұлға туралы материалдық тасымалдағышта тіркелген ақпарат. Дербес деректерге жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда), ұлты, жынысы, туған күні мен жері, жеке сәйкестендіру нөмірі, заңды мекенжайы, тұрғылықты жері, байланыс құралының абоненттік нөмірі, оның жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі, отбасы және әлеуметтік жағдайы, жылжымалы және жылжымайтын мүлкінің бар-жоғы, білімі, кәсібі және биометриялық дербес деректері жатады;

3) дербес деректер субъектісі - тиісті дербес деректер тиесілі жеке тұлға;

4) дербес деректерді блоктау - дербес деректерді пайдалануды, таратуды, оның ішінде беруді уақытша тоқтату;5) дербес деректерді жинау - ұстаушының субъектіден дербес деректерді алу рәсімі;6) дербес деректерді жою - нәтижесінде дербес деректердің мазмұны қалпына келтірілмейтін іс-әрекеттер;7) дербес деректерді иесіздендіру - нәтижесінде дербес деректердің нақты бір субъектіге тиесілілігі айқындалмайтын іс-әрекеттер;8) дербес деректерді өңдеу - дербес деректерге қол жеткізуді, жинауды, жүйелендіруді, жинақтауды, сақтауды, жаңартуды, өзгертуді, пайдалануды, таратуды, иесіздендіруді, блоктауды және жоюды жүзеге асыру жөніндегі жекелеген іс-әрекеттер немесе олардың жиынтығы;

9) дербес деректерді ұстаушы - дербес деректерді өңдеуді ұйымдастыратын және (немесе) жүзеге асыратын мемлекеттік орган, заңды немесе жеке тұлға;

10) дербес деректерді пайдалану - шешімдер қабылдау немесе дербес деректердің субъектісіне немесе басқа да адамдарға қатысты құқықтық салдарды туындататын не субъектінің немесе басқа да адамдардың құқықтары мен бостандықтарын өзгеше қозғайтын өзге де іс-әрекеттерді жасау мақсатында ұстаушының дербес деректермен жасайтын іс-әрекеттері (операциялары);11) дербес деректерді тарату - дербес деректерді белгілі бір адамдар тобына беруге (дербес деректерді беру) немесе шектелмеген адамдар тобын дербес деректермен таныстыруға, оның ішінде дербес деректерді бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға, ақпараттық-телекоммуникациялық желілерде орналастыруға немесе қандай да бір өзгеше тәсілмен дербес деректерге рұқсат беруге бағытталған іс-әрекеттер. Адамның дербес деректерін өңдеу кезінде оның құқықтары мен бостандықтарын қорғауды қамтамасыз ету осы Заңның мақсаты болып табылады. Дербес деректерді өңдеу өңдеудің мақсаттары мен әдістерінің заңдылығы, адамның, азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және қорғау, құпиялылық, адалдық, жауапкершілік, шынайылық, ақпаратты қорғау қағидаттарына сәйкес жүзеге асырылады. Дербес деректерге рұқсат беру және өңдеу шарттары:

1. Жеке тұлғалар туралы дербес деректерді жинауға ұстаушының алдында тұратын міндеттерді орындау үшін оларды жинаушыларға рұқсат етіледі.Дербес деректер өзінің келісімі болса, тиісті тұлғадан жиналады. Оның келісімінсіз осы Заңның 7-бабында көзделген жағдайларда жиналуы мүмкін.2. Дербес деректер заңды және мәлімделген мақсаттар үшін жиналуы тиіс және одан әрі өзге өңдеуге жатқызылмайды. Дербес деректерді өңдеуге субъектінің келісімін алу немесе оны кері қайтару тәртібі:1. Дербес деректерді өңдеуді осы Заңның 7 және 8-баптарында көзделген жағдайларды қоспағанда, дербес деректер субъектісінің немесе оның заңды өкілдерінің келісімімен ғана оларды ұстаушы жүзеге асырады.2. Дербес деректердің субъектісі өзінің дербес деректерін өңдеуге келісімді жеке өзі немесе Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба

туралы заңнамасына сәйкес электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған электрондық құжат нысанында қол қойылған қағаз тасымалдағышта береді немесе оны кері қайтарады.

3. Субъект әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі, сондай-ақ ол кәмелетке толмаған жаста болған жағдайда, оның дербес деректерін өңдеуге оның заңды өкілі келісім береді.4. Субъект қайтыс болған жағдайда оның дербес деректерін өңдеуге келісімді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның мұрагерлері береді.5. Субъектінің дербес деректерін өңдеуге оның келісімін алғанына дәлелдеме ұсыну міндеттілігі, ал жалпыға қолжетімді дербес деректерді өңдеген жағдайда өңделіп жатқан дербес деректердің жалпыға қолжетімді екенін дәлелдеу міндетілігі дербес деректерді ұстаушыға жүктеледі.

25.Дербес деректердегі субъектінің құқықтары. Субъектілердің дербес деректердегі құқықтарының шектелуі. Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы1. Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылған ережелерден өзге де ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.Дербес деректер (дербес сипаттағы электрондық ақпараттық ресурстар) – жеке тұлға өміріндегі фактілер, оқиғалар, мән-жайлар туралы мәліметтер және (немесе) оның жеке басын сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректер. Дербес деректерді өңдеуге субъектінің келісімін алу немесе оны кері қайтару тәртібі:1. Дербес деректерді өңдеуді осы Заңның 7 және 8-баптарында көзделген жағдайларды қоспағанда, дербес деректер субъектісінің немесе оның заңды өкілдерінің келісімімен ғана оларды ұстаушы жүзеге асырады.2. Дербес деректердің субъектісі өзінің дербес деректерін өңдеуге келісімді жеке өзі немесе Қазақстан Республикасының электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы заңнамасына сәйкес электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған электрондық құжат нысанында қол қойылған қағаз тасымалдағышта береді немесе оны кері қайтарады.3. Субъект әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі, сондай-ақ ол кәмелетке толмаған жаста болған жағдайда, оның дербес деректерін өңдеуге оның заңды өкілі келісім береді.4. Субъект қайтыс болған жағдайда оның дербес деректерін өңдеуге келісімді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оның мұрагерлері береді.5. Субъектінің дербес деректерін өңдеуге оның келісімін алғанына дәлелдеме ұсыну міндеттілігі, ал жалпыға қолжетімді дербес деректерді өңдеген жағдайда өңделіп жатқан дербес деректердің жалпыға қолжетімді екенін дәлелдеу міндетілігі дербес деректерді ұстаушыға жүктеледі. Субъектінің дербес деректерді ұсыну міндеттілігі

Дербес деректер субъектісі өзінің деректерін:1) елдің қорғанысы, мемлекеттің қауіпсіздігін және құқықтық тәртіпті қорғау мақсатында;2) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес халықты әлеуметтік қорғау органдары, өз қызметін халықты әлеуметтік қорғау саласында жүзеге асыратын ұйымдар және жергілікті атқарушы органдар дербес деректер субъектісін әлеуметтік қорғау, оның құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мақсатында дербес деректерді өңдеген кезде;3) «Білім туралы», «Жеке кәсіпкерлік туралы» Қазақстан Республикасының заңдарына, «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексіне (Салық кодексі) сәйкес;4) Қазақстан Республикасы азаматтарының әскери міндеті мен әскери қызметіне қатысты қатынастарға байланысты;5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұлттық халық санағын жүзеге асыру кезінде;6) Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы, азаматтық іс жүргізу, қылмыстық іс жүргізу және қылмыстық-атқару заңнамасын жүзеге асыру кезінде өзінің дербес деректерін ұсынуға міндетті. Дербес деректерді субъектінің келісімінсіз өңдеу:Дербес деректер субъектісінің келісімінсіз, ұстаушы:1) барлау, қарсы барлау, терроризмге қарсы қызметті жүзеге асыру барысында алынған дербес деректерді, сондай-ақ мемлекеттік құпияларды құрайтын мәліметтерді өңдеген;2) қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеуді, бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алған ақпаратты өңдеген;3) прокуратура органдары қадағалау өкілеттіктерін жүзеге асырған;4) Қазақстан Республикасының реадмиссия туралы халықаралық шарттарын іске асырған;5) дербес деректерді міндетті түрде иесіздендіру шартымен дербес деректерді статистикалық мақсаттар үшін пайдаланған;6) егер дербес деректер субъектісінің келісімін алу мүмкін болмаған жағдайда, оның өмірін, денсаулығын немесе өзге де заңды мүдделерін қорғаған;7) байланыс саласында қызмет көрсеткен;8) дербес деректер субъектісінің құқықтары мен бостандықтары сақталған жағдайда, дербес деректер журналистің кәсіби қызметінде не әдеби немесе өзге де шығармашылық қызметте пайдаланылған;9) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес дербес деректерді, оның ішінде сайланбалы мемлекеттік лауазымдарға үміткерлердің дербес деректерін жариялаған;10) Қазақстан Республикасының жедел-іздестіру қызметі, құқықтық статистика және арнайы есептер, атқарушылық іс жүргізу, сондай-ақ заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңдарына сәйкес дербес деректерді өңдеген;

11) субъекті осы Заңның 8-бабында көзделген өзінің дербес деректерін ұсынбаған жағдайларда дербес деректерді өңдеуді жүзеге асырады.

Субъектінің өз дербес деректеріне рұқсатқа, келісімді кері қайтаруға, оларды жаңарту, блоктауталаптарына құқықтары:

1. Субъект өзіне қатысты дербес деректердің ұстаушыда бар екені туралы білуге және оларды алуға құқығы бар.

2. Дербес деректер субъектісі:

1) дербес деректерді өңдеу фактісін растауды;

2) дербес деректерді өңдеудің мақсаттары мен әдістерін көрсетуді;

3) дербес деректерге рұқсаты бар адамдар туралы мәліметтерді;

4) өңделудегі дербес деректер тізбесін және оларды алу көздерін;

5) дербес деректерді өңдеу мерзімдерін, оның ішінде оларды сақтау мерзімдерін қамтитын ақпаратты қолжетімді құжатталған нысанда алуға құқығы бар.3.Тиісті құжаттармен расталған негіздер болған жағдайда, дербес деректер субъектісі ұстаушыдан осы деректерді жаңартуды талап етуге құқылы.4.Егер дербес деректер субъектісі олардың шынайы емес екенін анықтаған немесе өзінің деректеріне қатысты іс-әрекеттердің заңдылығына дауласқан жағдайда, ол ұстаушыдан дұрыс емес немесе толық емес дербес деректерді, сондай-ақ осы Заңның талаптары бұзыла отырып өңделген деректерді алып тастауды немесе түзетуді талап етуге құқылы.

26.Дербес деректермен жұмысты мемлекеттік реттеу.Дербес деректер саласындағы мемлекеттік реттеу:Дербес деректер саласындағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті.1. Қазақстан Республикасының Үкіметі:1)дербес деректерді өңдеу кезінде адамның құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;2) биометриялық дербес деректерді сақтау тәртібін бекітеді;3) дербес деректерді беру тәртібін бекітеді;4) өзіне Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындайды.Дербес деректерді өңдеу аясындағы халықты әлеуметтік қорғау саласындағы органдардың құзыреті:Халықты әлеуметтік қорғау саласындағы органдар дербес деректерді ұстаушылардың қызметін үйлестіреді.Дербес деректерді өңдеу саласындағы ақпараттандыру органдарының құзыреті:Ақпараттандыру саласындағы органдар дербес деректерді өңдеуді автоматтандыру аясында ұстаушылардың қызметін үйлестіреді.Дербес деректерді өңдеу саласындағы өзге де мемлекеттік органдардың құзіреті;Өзге де мемлекеттік органдар өз құзіреті шеңберінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дербес деректерді өңдеуді жүзеге асырады. Дербес деректерді өңдеу саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау.1.Қазақстан Республикасының дербес деректерді өңдеу саласындағы заңдарының сақталуын мемлекеттік бақылау мен қадағалауды «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес өз құзыреті шегінде мемлекеттік органдар жүзеге асырады.2.Осы Заң нормаларының қолданылуына жоғарғы қадағалауды прокуратура органдары жүзеге асырады. Қазақстан Республикасының дербес деректер туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапкершілікке әкеп соғады. Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы1. Қазақстан Республикасының дербес деректер саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылған ережелерден өзге де ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

Дербес деректер (дербес сипаттағы электрондық ақпараттық ресурстар) – жеке тұлға өміріндегі фактілер, оқиғалар, мән-жайлар туралы мәліметтер және (немесе) оның жеке басын сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректер. Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) биометриялық дербес деректер - адамның физиоогиялық ерекшеліктерін сипаттайтын және соның негізінде оның жеке басын анықтауға болатын мәліметтер;2) дербес деректер - жеке тұлғаның жеке басын анықтауға мүмкіндік беретін жеке тұлға туралы материалдық тасымалдағышта тіркелген ақпарат. Дербес деректерге жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда), ұлты, жынысы, туған күні мен жері, жеке сәйкестендіру нөмірі, заңды мекенжайы, тұрғылықты жері, байланыс құралының абоненттік нөмірі, оның жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі, отбасы және әлеуметтік жағдайы, жылжымалы және жылжымайтын мүлкінің бар-жоғы, білімі, кәсібі және биометриялық дербес деректері жатады;3) дербес деректер субъектісі - тиісті дербес деректер тиесілі жеке тұлға;4) дербес деректерді блоктау - дербес деректерді пайдалануды, таратуды, оның ішінде беруді уақытша тоқтату;5) дербес деректерді жинау - ұстаушының субъектіден дербес деректерді алу рәсімі;6) дербес деректерді жою - нәтижесінде дербес деректердің мазмұны қалпына келтірілмейтін іс-әрекеттер;7) дербес деректерді иесіздендіру - нәтижесінде дербес деректердің нақты бір субъектіге тиесілілігі айқындалмайтын іс-әрекеттер;8) дербес деректерді өңдеу - дербес деректерге қол жеткізуді, жинауды, жүйелендіруді, жинақтауды, сақтауды, жаңартуды, өзгертуді, пайдалануды, таратуды, иесіздендіруді, блоктауды және жоюды жүзеге асыру жөніндегі жекелеген іс-әрекеттер немесе олардың жиынтығы;9) дербес деректерді ұстаушы - дербес деректерді өңдеуді ұйымдастыратын және (немесе) жүзеге асыратын мемлекеттік орган, заңды немесе жеке тұлға;10) дербес деректерді пайдалану - шешімдер қабылдау немесе дербес деректердің субъектісіне немесе басқа да адамдарға қатысты құқықтық салдарды туындататын не субъектінің немесе басқа да адамдардың құқықтары мен бостандықтарын өзгеше қозғайтын өзге де іс-әрекеттерді жасау мақсатында ұстаушының дербес деректермен жасайтын іс-әрекеттері (операциялары);11) дербес деректерді тарату - дербес деректерді белгілі бір адамдар тобына беруге (дербес деректерді беру) немесе шектелмеген адамдар тобын дербес деректермен таныстыруға, оның ішінде дербес деректерді бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауға бағытталған іс-әрекеттер.

27.Ақпаратттық құқықтық қатынастарды мемлекеттік реттеу. Ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік реттеудің мақсаттары мен принциптері.1. Ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік реттеудің мақсаттары Қазақстан Республикасының ақпараттық инфрақұрылымын дамыту, оның ішінде «электрондық үкіметті» қалыптастыру, сондай-ақ елдің әлеуметтік және экономикалық дамуын ақпараттық қамтамасыз ету болып табылады.2.Ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік реттеу: 1) азаматтардың жеке өміріне қол сұғылмаушылық және азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қатаң сақтау; 2) жеке және заңды тұлғалардың ақпараттандыру саласындағы қызметке қатысуға және оның нәтижелерін пайдалануға тең құқылығы; 3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қол жеткізу шектелген электрондық ақпараттық ресурстардан басқа мемлекеттік органдардың қызметі туралы ақпаратты қамтитын электрондық ақпараттық ресурстарға еркін қол жеткізу және оларды берудің міндеттілігі (ашықтық презумпциясы);4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қол жеткізу шектелмеген кез келген электрондық ақпараттық ресурстарды іздеудің, өндіру мен берудің еркіндігі; 5) электрондық ақпараттық ресурстарды пайдалану және ақпараттық технологияларды қолдану кезінде жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;6) электрондық ақпараттық ресурстарға қатысты Қазақстан Республикасының заңнамасында оларды жариялы таратудың не мемлекеттік органдарға берудің міндетті сипаты белгіленіп, олардың уақтылы берілуі, объективтілігі, толықтығы мен дұрыстығы;7) адал бәсекенің қамтамасыз етілуі;8) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстар мен ұлттық ақпараттық жүйелерді орталықтандырылған басқарудың қамтамасыз етілуі;9) ақпараттандыру саласының сенімділігі мен оны басқарудың Қазақстан Республикасының аумағындағы бірыңғай стандарттар негізінде қамтамасыз етілуі; 10) ақпараттық технологияларды қолдануға қойылатын талаптарды белгілеу кезінде технологиялық бейтараптылықтың сақталуы; 11) дербес деректерді алуды, өңдеуді және пайдалануды оларды жинауға арналған мақсатпен шектеу принциптеріне негізделген. Ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік бақылау тексеру нысанында және өзге де нысандарда жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің ақпараттандыру саласындағы құзыреті Қазақстан Республикасы Үкіметінің ақпараттандыру саласындағы құзыретіне:1) басым дамудың, сондай-ақ мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеу,

салалық (секторлық) бағдарламаларды бекіту; 2) халықаралық ынтымақтастықты қамтамасыз ету;3) ақпараттық жұмыстардың және электрондық қызметтер көрсетудің нарығын қалыптастыру үшін жағдайларды қамтамасыз ету;4) «электрондық үкіметті» қалыптастыру мен оның жұмыс істеу, мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстарды және мемлекеттік ақпараттық жүйелерді құру мен дамыту және олардың Қазақстан Республикасының бірыңғай ақпараттық кеңістігінде өзара іс-қимыл жасау жағдайларын қамтамасыз ету;5) мемлекеттік органдардың электрондық құжат айналымының жүйесін дамытуға, электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңбаны қолдануға жағдай жасау;6) ақпараттандыру саласындағы мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастыру, оны пайдалану жөніндегі шараларды әзірлеу мен жүзеге асыру, электрондық ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелерге мемлекеттік және жеке меншік құқығын қорғауды қамтамасыз ету;7) ақпараттандыру саласындағы техникалық регламенттерді бекіту;8) Қазақстан Республикасының ақпараттандыру саласындағы жұмыстарды үйлестіру жөніндегі ведомствоаралық комиссиясы туралы ережені және оның құрамын бекіту;9) ақпараттандыру саласындағы ұлттық операторды, «электрондық үкіметтің» төлем шлюзінің операторын айқындау; 10) ұлттық электрондық ақпараттық ресурстар мен ұлттық ақпараттық жүйелердің тізбесін бекіту;11) мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстарды қалыптастыру үшін мемлекеттік органдар мен заңды тұлғалар міндетті түрде беретін құжатталған ақпарат пен электрондық құжаттардың тізбесін бекіту;12) мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстардың құрамына енгізілетін жеке тұлғалардың дербес деректерінің тізбесін бекіту;13) электрондық ақпараттық ресурстар мен ақпараттық жүйелердің және депозитарийдің мемлекеттік тіркелімін жүргізу ережелерін бекіту;14) мемлекеттік ақпараттық жүйелерді және мемле кеттік ақпараттық жүйелермен интеграцияланатын мемле кеттік емес ақпараттық жүйелерді олардың ақпараттық қауіпсіздік талаптарына жәнеҚазақстан Республикасының аумағында қабылданған стандарттарға сәйкестігіне аттестаттау жүргізу тәртібін бекіту;

15) мемлекеттік органдар туралы электрондық ақпараттық ресурстардың тізбесін және оларды мемлекеттік органдардың интернет-ресурстарында орналастыру тәртібін айқындау;16) ақпараттандыру саласындағы уәкілетті ұйымды айқындау;

17) мемлекеттік органдардың бірыңғай көлік орта сының операторын айқындау конкурсын өткізу ережелерін бекіту; 18) мемлекеттік органдардың өз құзыретіне кіретін электрондық мемлекеттік қызметтер көрсетуді қамтамасыз ету мерзімдерін белгілеу; 19) электрондық мемлекеттік қызметтер көрсетудің үлгілік регламентін бекіту;20) Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Заңында, өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады. Орталық атқарушы органдардың ақпараттандыру саласындағы құзыретіне:1) мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстармен өзара іс-қимыл жасайтын мемлекеттік ақпараттық жүйелерді құру және пайдалану тәртібін, сондай-ақ осы ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып, электрондық қызметтер көрсету тәртібін уәкілетті органмен келісім бойынша айқындау;2) ақпараттандыру және «электрондық үкімет» саласындағы инвестициялық жобалар мен бағдарламаларды әзірлеу және уәкілетті органмен келісу;3) орталық атқарушы органдардың ақпараттық жүйелері мен жергілікті атқарушы органдардың ақпараттық жүйелері арасындағы ақпараттық өзара іс-қимыл жасау тәртібін жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп айқындау;4) «электрондық үкіметті» қалыптастыру, мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстар мен мемлекеттік ақпараттық жүйелерді, мемлекеттік органдардың ақпараттық-коммуникациялық желілерін дамыту, олардың ақпараттық-коммуникациялық желілерін дамыту, олардың Қазақстан Республикасының бірыңғай ақпараттық кеңістігіндегі үйлесімділігі мен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету;5) жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстар мен мемлекеттік ақпараттық жүйелерге қол жеткізуін ұйымдастыру;6) мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстар мен мемлекеттік ақпараттық жүйелердің есепке алынуы мен тіркелуін, сондай-ақ депозитке берілуін қамтамасыз ету жатады.

28.Интернеттің виртуалдық ортасын пайдаланудың құқықтық проблемалары.Ғаламтор — компьютердегі мәліметтер мен құжаттарды, мультимедиа элементі бар гипермәтінді жүйелерді байланыстыратын ғаламдық тор.Ең жаңа және көпшілікке кең тараған Интернет қызметін алады. WWW гипермәтін принципіне негізделеді және мультимедиа ресурстарын (бейне, аудиографика т.б.) мүмкіндігінше пайдалана отырып, ақпарат беруге қабілетті. SLIP, РРР немесе интернетпен тікелей қосылуды, сондай-ақ арнайы бағдарлама Интернет навигаторларымен (Mosaic немесе Netsape типті) қамтамасыз етуді талап етеді. Интернетке берілген орны жоқ, бірақ Интернетке тікелей қосылған пайдаланушылар мәтіндік Lynx навигаторымен жұмыс істей алады. WWW ақпараттық ізденістерді гипермәтін мүмкіндіктерімен біріктіретін жүйе. Бұл жүйеде әрбір құжат, ақпараттық кеңістікте өз ізденісін шексізге дейін тереңдете және кеңейте алуының арқасында өзге құжаттармен көптеген байланысы (айқас сілтеме жүйесі секілді) бар. Жүйе әсіресе үнемі жаңартылатын файлмен және сақталу орнына қарамастан құжаттар арасында байланыс жасау үшін жұмыс істеуге ыңғайлы.Ақпараттық технологиялар - ақпараттық нарықта алға қойған мақсаттарға қол жеткізу үшін саяси субъектілер қолданатын әртүрлі әдіс-тәсілдер мен техникалар. Ақпарат ағындарын анықтайтын, коммуникаторлар мен рецепиенттер әрекеттерінің мақсаттары мен тәсілдерін, қарым-қатынас стилін, басқа да ақпараттық іс- әрекеттер параметрлерін айқындайтын жүйелер ретінде мыналарды атауға болады: шешім қабылдау, сайлау кампанияларын жүргізу, халықаралық және ішкі саяси дағдарыстарды реттеу және т.б. Ақпараттық технологиялардың мазмұны, көп жағдайда, оның ақпарат нарығындағы әрекетінің стратегиясы мен тактикасына байланысты. Ең негізгілері ретінде мемлекеттің ақпараттық әрекеттеріне және оның органдарының, басқару бөлімдерінің жұмысына сапалық шектеу қоятын төмендегідей ұстанымдарды атауға болады:мемлекеттің алға қойған мақсаттарына халықтың жаппай бұқаралық қолдау көрсетуі және оларды жүзеге асыруда жұртшылықты жұмылдыру ("талаптандыру", "сезімді ояту" стратегиясы);оны орындауға аса күш жұмылдырмай-ақ, қандай да бір мәселенің шешімін қабылдауда ұстанған өз ұстанымы жайынан қоғамды хабардар ету ("қоғаммен байланысты үзбеу" стратегиясы);бағыныңқы төменгі құрылымдарға және басқару органдарына қызметтік тұрғыдағы шешімдерді жүзеге асыру үшін арнайы нұсқауларды тарату ("қызметтік" стратегия);

қабылданған және жүзеге асырылып жатқан шешімдерді

бақылау ("бақылау" стратегиясы);қандай да бір әлеуметтік мәселелерді талқылауда мемлекеттік, саяси және қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктер белсенділігін үйлестіру ("күштер тепе-теңдігі" стратегиясы);саяси тәртіп және басқару түрінің жағымды бейнесін қалыптастыру, соған сәйкес оппозицияның сыны ("имидж қалыптастыру" стратегиясы);

қоғамдық пікірді тәртіпке қолайсыз әлеуметтік мәселелерді талқылауға барғызбай, көңілін аулау ("назарын басқаға аудару" стратегиясы).

Ӏс жүзінде мемлекет қызметіне ақпараттық стратегиялар және олармен байланысты техникалық міндеттер кедергі туғызуы да мүмкін.