11. Мөлшерлемелер және экономика ережелері

Мөлшерлеме - адамдар өз таңдауын жүзеге асыратын институтционалдық ортаның негізгі элементі болып табылады. Сонымен қатар мөлшерлеме – адамдардың мінез—құлығындағы санкцияларға сүйенуші жүйелілік, мінез-құлықтағы міндеттілік элементінің көрәнісі, аданың құндылық жүйесі мен оның күнделікті мінез – құлқв арасындағы байланыстырушы тізбек, ортақ әрекет жүйесіндегі орындауға міндетті және тәртіп сақтауға ие, белгілі бір ресми рәсімделген мінез-құлық. Осы жерде мөлшерлеме мен басқа таңдау көрсеткіштер арасындағы ұстанымдық принцп/ң айырмашылықтарын атап өткен орынды. Біріншісі , яғни мөлшерлеме , әлеуметтік механизімдер арқылы жүзеге асырылады, ал екіншіден , ешқандай әлуметтік ауыртпалық жоқ және қарапайым статистикалық есептеу арқылы айқындалуы мүмкін. Мөлшерлеменің құралатын элементтері келесідей болып келеді: - атрибуттар (ерекше белгілер), қай адам қай топқа қатыстылығын анықтайды; міндеттілік факторы (міндетті, міндетті емес, құқылы); мақсат (мөлшер қай мақсатта құрылған); мөлшердің ықпал жасау шарттары; санкциялар.

МӨЛШЕРЛЕМЕ АДАМДАРДЫҢ қарым-қатынасының негізгі реттеушісі. Мөлшерлеме арқылы әртүрлі жағдайларда адам өзін қалай ұстау керектігі анықталады. Бұл арада нұсқауларды орындау еркіндік сипатқа ие немесе белгілі бір әлеуметтік - экономикалық құқықтық шектемелерге санкцияларға негізделеді .

12. Ережелерді бағыттау және бөлу қырлары

Әдетте экономистердің қолданатын математыкалық аппараты дифференциялық есептеу адамдардың өзара-қарымқатынастарының талдауда негізгі әдіс ретінде қолдануға жарақты болмауы екі талай. Олай деуіміздің басты себебі бұл аппараттары қолдану неоклассикалық қатты өзегі қатарындағы бір қатар пайымдаулар арқылы негізделген :

-жеке тұлғаның толық парсаттылығы

-тепе-теңдіктің орнауы , оның бңргейлігі және парето -оңтайлығы

-шекті пайдалылықтың ординалистік теориясында баяналатын талғамдардың экзогендік сипаты. Біріншіден ойн шарттары теориясы адамдардың мінез-құлқы өзара шарттастырылған ; тқалыпты жағдайды талдау мен айналысады. Екіншіден ойын шарттары теориясы жеке тұлғаның толық парасаттылығын талап етеді; үшіншіден ойын шарттары теориясы қарым -қатынастарда тепе-теңдіктің орнауының , оның біргейлігінің және оңтайлығының орын алуын жорамалдайды.

Институттарды бағыттау н/е үйлестіру тікелей осы үйлестіру әсерінің нәтижесінде пайда болады. Оның мәні бңр экономикалық агенттің келесі бір агенттің мінез-құлқын зрттеу және болжамдау шығындарының үнемделуімен түсіндіріледі. Институттардың бөлу қырлары экономимкалық агенттердің әрекет ететін ортаның белгісіздік деңгейін төмендетуге арқылы жүзеге асырылады. Кез келген институт іс-әрекет әдістерін

13. Утилитаризм, сенім, эмпатия, еркіндік

Утилитаризм - (латынның сөзі - пайда) өнегелі іс-әрекеттің пайдалығының мойындайтын буржуазиялық этикалық теорияның негізінде қалыптасқан. Утилитаризмнің негізін қалаған және негізгі принциптерін анықтаған И.Бентам болды. Ал жалпы қоғамдық қолданысқа Дж.Милль енгізген. Ол адамдарға олардың жеке мүдделерін қанағаттандыра отырып, "көп адамға үлкен бақыт сыйлау" қағидасын ұстанды. Бұл жерде іс-әрекеттің үлгі-өнегелігінің нәтижесі математикалық түрде есептеліп, Сенім- тұлғаның таңдауына әсер етуші, айналадағылардың әрекеті айқындалғанға дейін тұлғаның өз әрекетін жүзеге асыруға қажетті қоршаған ортадағылардың белгілі бір әрекеттерін күту негізі. Белгілі бір тәуекелдік жағдайында мақсатқа бағытталған іс-әрекет, адамдар арасындағы қарым-қатынасты реттеуші мөлшерлеме ретінде, сенім орнаған кезде ғана мүмкін боладыЭмпантия грек.көңіл куйінің артықшылығы,адамның өзін өзге адамдардың орнына қоя білу.Эмпатия адамның белгілі бір деңгейде жақындарға оң көзімен қарап,олардың сезімдерін біліп,тусіну.

Еркіндік- белгілі бір тұлғалар шеңберінде шектелмеген эмпатия тұлғаның әрекетінде еркіндік алуымен байланысты. Пазитивті мағынадағы еркіндік жеке тұлғаның әрекетіне қоршаған ортаның әсерін жоққа шығару емес,керісінше осы әсерді өз мақсатында саналы пайдалану барысында бір өзіне ғана сенімді болуында.