2. Банкроттыққа ұшырамау шаралары;

Кәсіпорынның шығынға ұшырамауы мен төлем қабілеттілігі болуы үшін келесі жолдарды жүзеге асыру тиіс:

• қозғалмалы мүліктің тең жартысын сату;

• жарғылық капиталды ұлғайту, керекті тауар материалдардан айырылу;

• ұзақ мерзімді ссуда алу;

• шығындарды азайту шараларын жүзеге аысру, активтерді дұрыс басқаруды жақсарту;

• мемлекеттік қаржылық көмек сұрау, қайтарымды және қайтарымсыз.

Басқа да шығынға ұшырамау үшін дұрыс маркетингтік саясатты таңдап, жүзеге асыру.

Үшіншіден, капиталдың тез айналымдылығы болып табылады.

Батыс елдерінде тәжірибеде банкроттықты алдын ала көру үшін экономика – математикалық тәсілдер қолданылады.

Э.Альтманның (несие қабілеттілік индексі) моделі келесідей:

Z = 1,2*K₁ + 1,4*K₂ + 3,3*K₃ + 0,6*K₄ + 1,0*K₅

мұндағы, K₁ - K₅ көрсеткіштері келесідей есептеледі:

K₁ =

K₂ =

K₃ =

K₄ =

K₅ =

Z индексін Альман статистикалық жинақтан шығарғаны бойынша 2,675 – ті құрайды.

Нақты кәсіпорынның несие қабілеттілік индексінің көлемі тең келеді.

Төменде көрсетілген кестеде Z – шотының мағынасы мен шығынғы ұшырау мүмкіндігін көрсетейік

Z – шотының мағынасы	Шығынға ұшырау мүмкіндігі
- 1,81 және төмен 1,81 ден 2,70 дейін 2,71 ден 2,90 дейін 3,0 және жоңары	өте жоғары жоғары мүмкіндік бар өте төмен

Z < 1,81 - өте жоғары шығынға ұшырау аумағы, ал Z > 3,0 - өте төмен.

Бұл модельдің болжамы, яғни 1 жылға 95 % ал 2 жылға 83 % құрайды.

Осы модельдің кемшілігі, бұл модельді біз өзінің акцияларын биржаларға шығаратын ірі кәсіпорындар қолдана алады.

44. Өндіріс ж/е өнім өткізу, қызмет, жұмыс жасау б/ша шығындардың сыныпталуы. Шығындар дег/з - өнімді өндіру, өткізу шығындарының, сауда делдалдарының қызметтеріне б/ты шығындардың, басқа да өндірістік емес іс-әрекеттерді қаржыландыруға б/ты болатын шығындар жиынтығының ақшалай формадағы көрінісі. Жоспарлау, есеп жүргізу ж/е калькуляциялау мақсатында шығындар келесідей түрге жіктеледі: 1) өндіріс түрі б/ша – негізгі ж/е қосалқы; 2) өнім түрі б/ша – бөлек бұйымдар, біртекті бұйымдардың тобы, тапсырыс, қайтажасалған өнім, жұмыс,қызмет; 3) шығындардың пайда болу орындарына б/ты – бөлімдегі, өндірістегі, цехтағы, шаруашылық есеп беру бөлімшесі; 4) құрамы мен экономмикалық мазмұны б/ша – шығындар баптары мен шығындар элементтері; 5) өнімнің өзіндік құнына шығындарды жатқызу әдістері – тікелей ж/е жанама; 6) өндіріске қатысу дәрежесіне б/ты – негізгі ж/е үстеме; 7) өндіріс көлемінің өзгеруіне қатысты тәуелділігіне б/ты – пропорционалды ж/е пропорционалды емес. 8) өнімнің өзіндік құнына қарастыру уақытысына б/ты – ағымдағы шығындар, болашақ кезеңдердің щығындары ж/е алдағы шығындар; 9) шығындардың біртектілік дәрежесіне б/ты – элементтік ж/е кешендік. Өнеркәсіптің барлық салаларында өнімді өндіру, өткізу шығындары келесідей экономикалық элементтерге бөлінеді: материалдық шығындар, еңбекақы, сақтандыру, негізгі қорлардың тозу құнын есептеу ж/е басқа да шығындар.