28. Қонақүй қызметін сатудан түскен кірістер есебі.

Өз қызметінде қонақүйлер табыс табады және шығындарға ұшырайды. Кіріс бұл экономикалық ресурстардың активтер ағымы, өсімі арқылы немесе міндеттемелердің кемуі арқылы артуы.

Қонақүйдегі сатудан, қызмет көрсетуден түскен кіріс есебін жүргізу үшін «Кірістер» деп аталатын бөлімнің шоттарын пайдаланамыз.

Кірістер есебіне байланысты шоттар корреспонденциясы:

№	Содержание операции	Дебет	Кредит
1.	Сатылған өнімнің, қызметтің өзіндің құнына	1010,1030,1210-1240,2110-2140	6010
2	Өткен кезеңде алынған, бірақ есепті кезеңге қатысты кірістерді көрсету	3520,4420	6010
3	Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің берешектері қайтарылған тауар мен өнімге байланысты азаюы	6020	1210-1240,2110-2140
4	Сатып алушыларға сатылымға және бағаға байланысты жеңілдіктер ұсынылды.	6030	1210-1240,2110-2140
5	Сатылған негізгі құралдардың, МЕАдің және басқа да активтердің құнын көрсету	1010,1030,1210-1240,2110-2140	6210
6	Негізгі құралдарды ликвидациялаудан бағалы материалдар келіп түсті.	1350	6210
7	Акциялар бойынша дивиденттер есептелді.	1270	6120
8	Заңды және жеке тұлғалардан қайтарымсыз түрде әртүрлі активтер келіп түсті.	1310,1330,2410, 1010,2730	6220
9	Оң курстық айырманы көрсету.	1020,1050,	6250
10	Операциялық жал бойынша операциялық төлем есептелді.	1260	6260
11	Қызметін тоқтатуға байланысты ұйымда сатылған активтерден түскен кірісті мойындау	1010,1210-1240,1280	6310

29. Қонақ үй кәсіпорынының бизнесінің қаржы нәтижесі есебі.

Қонақ үйлерде есепті кезең соңында соңғы қаржылық нәтиже – есепті кезеңде қаржылық-шаруашылық үрдісі кезінде жалпы пайда мен зиян түрінде көрсетілетін ұйым капиталының өсуі немесе кемуі.

Табыс - компанияның қалыпты қызметі нәтижесінде активтерді өсіру, міндеттемелерді азайту жолымен экономикалық ресурстарды өсіру.

Табыс мынандай нәтижелерде алынуы мүмкін: тауарлы-материалдық қорларды сату; қызмет көрсету; ұйымға тиесілі және пайыз, роялти және дивидент алып келетін активтерді қолданысқа беру.

Тауарды сатудан және қызмет көрсетуден түскен табыс ұйымдар арасындағы келісімшартта қаралған сату құны арқылы анықталады.

Тауарды сатудан және қызмет көрсетуден түскен табыс мынадай шарттарды сақтаған кезде мойындалады:

табыс сомасы сенімділіктің жоғары дәрежесінде бағаланады – бұл келісімге қатысатын екі жақ та сатушы қандай баға сұрайтынын және сатып алушы қанша сома төлеу керектігін біледі.

келісіммен байланысты экономикалық пайда ұйымға алынады дейтін ықтималдылықтың болуы – қызмет көрсететін жақ клиент тауарларды сату немесе қызмет көрсету бойынша келісімшарт бойынша келісілген соманы төлейтініне сенімді болуды білдіреді.

Сондай-ақ, тауарларды өткізуде табыстарды мойындаудың негізгі жақтарына мыналар жатқызылады : сатып алушыға меншік құқығын беру, соған байланысты маңызды тәуекелдер мен келісім сыйақысы; келісім бойынша нақты және күтілетін шығындар бағалауы сенімділіктің жоғары шегінде жүргізіледі; бартер бойынша келісімшарт жасасқан кезде, егер тауар ұқсас тауарларға айырбасталса, бұндай айырбас табыс әкелмейтін келісім болып табылады, ал ұқсас емес тауарларды айырбастағанда табыс келісім бойынша мойындалып, сатылған тауарлар құны бойынша бағаланады.

Тауарларды өткізуден және қызмет көрсетуден түскен табыстар мына жағдайларда мойындалмайды: Сатып алушыдан және тапсырыс берушіден алынған аралық төлемдер мен аванстар; Қызмет көрсету бойынша келісімнің нәтижесі жоғары дәрежелі сенімділкпен бағалауға мүмкіндік болмаған жағдайда және өндірістік шығындардың орны жабылмауы туралы күмән туындағанда.

Қаржылық есептіліктің түсініктеме хатында қонақ үй келесілерді ашып көрсетуі тиіс: қызмет түрлері бойынша мойындауға қабылдаған табыстардың есеп саясатын; құрамына тауарларды өткізуден, қызмет көрсетулерден, пайыздар, роялти, дивидендтерден (соның ішінде әрбір маңызы бар табыс құрамына кіретін тауарлар мен қызметтер айырбасында пайда болатын табыс сомасы) тұратын және есепті кезеңде мойындалған әрбір табыс түрінің сомасын.

Ұйымның табыстарын көрсету үшін 6 бөлім «табыс» шоттары пайдаланылады.Ал, кредиті бойынша өнімді өткізуден түскен табыс, өткен кезеңде алынған бірақ есепті кезеңге жатқызылатын негізгі құралдарды, материалды емес активтерді шығыстаудан түскен табыстар, оң курстық айырмадан алынған сомалар, алынған субсидия мен басқа да табыстар.

6 «Табыстар» бөлімінде табыстарды түзетуге (жөндеуге) арналған 2 шоттар тобы бар: 6020 «Сатылған өнімнің қайтарылуы», и 6030 «Сату бағасынан жеңілдіктер». Жыл соңында 6 бөлім шоттары 5610 «есепті кезенің қорытынды пайдасы (зияны)» шоты арқылы жабылады. 1 қаңтар мен 31 желтоқсанда оларда қалдық қалмауы тиіс.

6010 «Өнімдерді өткізуден, қызметтерді көрсетуден түскен табыс» шоты бойынша кредиттік айналым № 11 журнал-ордерде, 6020,6030 шоты бойынша № 14 журнал-ордерде, басқа табыстар шоттары № 12 журнал-ордерде көрініс табады.

Қонақ үй есепті жылы ешқандай тауар шығармаса да, қызмет көрсетпесе де,шығын шегуі мүмкін.

Кезең шығындары – бұл пайд және зиян жайлы есептілік көрсеткіштері. Кезең шығындары пайда болған есепті кезеңдегі қорытынды пайданы кемітеді, бірақ келесі кезеңге өндірілмеген тауарлар қалдығы құрамына жазылмайды.

Тауарларды (қызмет, жұмыс) өндіру шығындары ретінде келесілер қарастырылады: Жылжыту бөлімінің жұмысшыларының еңбекақысы; Тауарларды; жылжыту процесіне қызмет ететін кәсіпорын мүлкін сақтандыр шығындары; Жылжыту бөлімінің жұмысшыларының іссапар шығындары; Жылжыту мен өткізу процестеріне қызмет ететін негізгі құралдардың амортизациясы; Негізгі құралдардың мазмұны бойынша шығындар; Жөнелту пунктінен жүктерді жіберу; Тиеу-жөнелту жұмыстары; Жарнама шығындары; Кәсіпорын өнімдерін орамын жасау шығындары; Комиссиялық ұсталымдар мен шығыстаулар; Тауар жоғалтулар .

Қонақ үй бұл шығындардың есебін 7200 «Әкімшілік шығыстар» шоты бойынша жүргізіледі. Осы шоттың дебетінде есепті кезеңнің әкімшілік персоналды ұстауға байланысты, ұйымның басқару мен қызмет көрсету бойынша, өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына кірмейтін шығын сомалары анықталады және қалыптастырылады. Есепті кезеңнің соңында жалпы және әкімшілік шығындар жиынтық табыстың кемуіне жатқызылады. Бұдан кейін 7200 шоты жабылады.

№ 10 журнал-ордердің № 5 ведомостінде Б бөлімінде жалпы және әкімшілік шығындардың аналитикалық есебі жүргізіледі. Әр айдың шығындары бойынша жазбалар бірінші және құрама құжаттардың, басқа да журнал-ордерледің негізінде корреспонденцияланатын шоттардың бөлінуі арқылы жасалады. Өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына қосылмайтын шығындарға пайыз төлеуге байланысты шығындар да жатады.

Пайыз бойынша шығындар :

Банк кредитінің пайызын төлеу

Жалдау мен басқа қызмет түрлері бойынша пайыз төлеу

Кредит жеткізушілеріне пайызын төлеу