20.Қарыз қаражаттарын тартудың қажеттілігі және ролі

Көптеген корпорациялар өз қызметін меншік қаражаттарымен қатар,қарыз құралдарымен де қаржыландырады.Ең алдымен, қарыз қаражаттары меншік көздерінің өсу қарқыны корпорацияның өсу қарқынынан артта қалған жағдайда корпорацияның ағымдағы қажеттіліктерін қаржыландыру үшін, өндірісті жаңғырту, өнімнің жаңа түрлерін игеру, нарықтағы өз үлесін кеңейту, басқа бизнес түрлерін иелену ж/е т.б. үшін қажет. Инфляция мен меншік айналым қаражаттарының жетіспеушілігі көптеген корпорацияларды айналым капиталын қаржыландыру үшін қарыз капиталдарын тартуға мәжбүрлейді.

Қарыз капиталы-корпорацияға табыс әкелетін қарыз қаражаттарының жиынтығы. Қарыз капиталының мөлшері мен құрылымын анықтау қаржылық менеджменттің көптеген мәселелерін шешудегі қажетті кезең болып табылады,олардың ішіндегі кең таралғандары келесідей:

• корпорацияның қаржылық тәуелсіздігі мен төлем қабілеттілігін бағалау;

• мүмкін болатын банкроттықты ж/е капитал құрылымын оптимизациялауды болжау;

• қарыз капиталының бағасы мен корпорация капиталының орташа салмақталған құнын есептеу;

• қаржылық тәуекелдің мүмкін болатын дәрежесін анықтау.

Меншік иелерінен бастап, мемлекеттік ұйымдарға дейінгі қызығушылық танытқан әртүрлі жақтар осы мәселелердің әрқайсысын қоюы мүмкін, сондықтан қаржылық қаржыландырудың түрлерін өздерінің қызығушылықтарына қарай есепке алады.

Қарыз капиталы түсінігінің неғұрлым жалпылама мағынасы корпорацияның қаржылық жағдайын бағалағанда ж/е қаржылық тәуекелдің жалпы деңгейін сипаттағанда кездеседі. Бұл бағыт инвесторлардың корпорацияның барлық борыштарын өтеу мүмкіндігін тез әрі қарапайым бағалауға деген қызығушылықтарынан пайда болған. Қарыз құралдары үлесінің көбеюі корпорацияға салынған салымдардың тәуекелін ұлғайтады ж/е алдағы уақытта осы үрдісті туғызатын себептерді толығырақ зерттеуді қажет етеді.

Блог-2

1.Қарыз қаражаттарының құнын бағалау әдістері

Негізі,капитал құны дегеніміз бұл белгілі бір қаржылық құралдың толық табыстылығы. Нақты өмірде тартылған қаражат үшін кәсіпорынның төлейтін құны инвестордан алатын табыс көлемімен сәйкес келмеуі мүмкін.

Бір жағынан, капиталды сатып алушының ресурстарды тартуына байланысты осы ресурстардың құнын өсіретін косымша шығындары туындауы мүмкін (эмиссиялық шығын, брокерлік комиссия, т.б.).

Екінші жағынан, инвестроларға төленетін табыстың эмитент шығындары кей жағдайда салық салынатын табыс сомасынан шығарылып тасталады.Сол себепті, кәсіпорынның нақты капитал құны инвесторға төленетін табыстылық деңгейінен төмен болуы мүмкін.Осы факторлардың қарыз қаражаттарыныың құнын есептегенде қалай әсер ететіндігін қарастырайық.

Ұзақ мерзімді қарыз қаражаттарын тарту үшін кәсіпорын айналысқа облигация шығарады. Бұндай капиталдың құны кәсіпорын үшін өз міндеттемелерін орналастыру бойынша қосымша эмитенттік шығындарды қосқандағы облигацияның толық табыстылығы болып табылады. Басқа сөзбен айтқанда, қарыз қаражаттарының құнын анықтау процедурасы облигацияның толық табыстылығын есептеу әдісіне ұқсас болып келеді. Ерекшелігі қосымша эмитенттің шығындарды есептеу қажеттілігінде болып табылады. Қарыз қаражаттарының құнын есептеудің тағы да бір ерекшелігі эмитент-кәсіпорын облигация бойынша төленетін табыс сомасын өз өнімінің (қызметінің) өзіндік құнына жатқызуы мүмкін, сол арқылы табысқа салынатын салық базасын төмендету ақрылы.Осылайша пайда болатын «салық қалқаны» әсері эмитент үшін капитал құнын төмендетеді. Берілген әсердің сандық көлемін есептеу үшін облигацияның толық табыстылығын (1-t)-ға көбейтеді, бұл жерде t- табысқа салынатын салық ставкасы.

Осылайша, қарыз қаражатының құнын анықтау екі кезеңнен тұрады: алдымен облигацияның толық табыстылығы анықталады ( эмиссия бойынша шығындардың есебімен), сосын алынған нәтиже салық қалқаны әсерінің мөлшеріне қарай түзетіледі.