13.Меншікті қаржылардың түрлері,сипаттамасы

Меншікті каражат - кәсіпорынның шаруашылық қаражаты көздерінің бірі. Меншікті каражатқа жарғылық капитал, алып тасталған капитал, төленген (қосымша) капитал, төленбеген қосымша капитал, сақтық қор капиталы, бөлінбеген табыс (өтелмеген залал) жатады.

Жарғылық капитал— құрылатын кәсіпорынның (фирманың, ұйымның) активтеріне құрылтайшылар салған салымдардың құны, яғни оның капиталының бастапқы сомасы. Ол кәсіпорынның жарғысында айқындалады, негізінен акцияларды сатудан түскен ақша есебінен құралады. Қатысушы осы салымдар шегінде фирманың міндеттемелері бойынша жауап береді. Жарғылық капитал фирма теңгерімінде оқшау есептеледі

Төленген (қосымша) капитал-қайба бағалау кезңнде кәсіпорын құнының өсімін, эмиссиялық табысты, қайтарусыз алынған құндылықтар мен басқа да түсімдерді танытады. Оның құрамына : айналымнан тыс активтерді қосымша бағалаудан сомалары; акционерлік қоғамның эмиссиялық табыстары, бөлінбеген пайданың күрделі салымдарға бағытталған бөлігі және басқа түсімдер.

Сақтық капиталы - акционерлік қоғамдағы арнаулы ақшалай қор, ол ықтимал залалды жабу мақсатымен және облигацияларды өтеу және есепті кезеңде табысты кем алған жағдайда артықшылықты акциялар бойынша дивидендтерді төлеу үшін жыл сайынғы табыстан (пайдадан) аударылатын жарна есебінен құралады. Сақтық капиталы акционерлік қоғам мен басқа да кәсіпорындардың меншікті қаражатының бір бөлігі. Сақтық қордың шамасын акционерлердің жалпы жиналысы белгілейді, Сақтық капиталыды толықтыру және пайдалану тәртібі тиісті ұйымдардың жарғыларымен айқындалады, бірақ жарғы капиталы шамасының 12%-ынан кем болмауға тиіс және тіркеу мерзімінен бастап қалыптасу мерзімі 2 жылдан аспауға тиіс. Қор акционерлік қоғамның таза табысы есебінен құралады. Бөлінбеген табыс-меншікті капиталдың қалыптасу көздерігің маңызды көрсеткіші. Қолданыстағы заңнама ШЖС де олардың пайдалануына түскен таза пайданы оперативті моневрлеуге құқық береді.

14.Инвестиция ұғымы,оның түрлері мен мазмұны

Инвестиция (латын.investire – салым, салым жасау) –кәсіпкерлік қызметтің және нәтижелі пайда құралатын немесе әлеуметтік тиімділікке жеткізілетін қызметтің басқа да түрлерінің объектілі жұмсалған мүліктік және интелектік құндылықтардың барлық түрлері, капиталдың ел ішіндегі және шетелдік экономикаға ұзақ мерзімді жұмсалымы.

Инвестициялар нақты және қаржы инвестициялары болып бөлінеді. Нақты инвестициялар капиталдың өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құралға жұмсалымы. Қаржы инвестициялары – мемлекеттен, кәсіпорындардан, инвестициялық қорлардан бағалы қағаздар мен акцияларды сатып алуға бағытталған.

Сонымен қатар инвестициялар тікелей және жанама болып бөлінеді. ҚР-ғы «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қорғау» Заңы бойынша тікелей инвестициялар - республиканың тәуелсіздік кепілдігіне байланысты және арнайы техникалық көмек пен грантқа арналған инвестициялардан басқа барлық инвестиция түрлері. Жанама инвестициялар - қоржындағы инвестициялар, басқаша айтқанда құнды қағаздар мен мүліктік бағалы заттар.

Инвестицияның негізгі түрлері:

• Мемлекеттік басқару ұйымдарының талаптарын орындауға бағытталған инвестициялар. Бұл инвестициялар кәсіпорындардың, мемлекеттік ұйымдардың экологиялық стандарттар, өнімнің қауіпсіздігі жағдайында қолданылады;

• Венчурлық инвестициялар – тәуекелдік деңгеймен байланысты

Инвестор жұмыс істеу қызметіне қарай 3 түрге б/ді:

1)Мем/к инв/р-мем/т тарапынан ж/е мем/т атынан салынатын ақшалай қаражаттар.

2)Жекеменшік инв/р-жеке ж/е заңды тұлғалардың тарапынан жүрг/н салым мөлшері.

3)Аралас инв/р – мем/к ж/е жеке меншік инвесторыныңбірігуі арқылы қосылып жүрг/н салым мөлшері.

• Резидент инв/ры-мем/к резиденттер тарапынан жүрг/н жеке ж/е заңды тұлға тарапына қарастырылады.

• Шетел инв – х/қ ұйымдар,шетелдік мем/р, компаниялар ттарапынан қарастырылатын субъект/ң 1 мем/т экономикасында жұмыс істеуі.

• Нетто инв/я – инв/қ жобалардың нәтижесінде п.б. ең алғашқы инв/р.

• Брутто инв/я – нетто ж/е реинвестиция біріккен инв/я категориясы.