10.Қаржы механизмдерінің құрамы және мазмұны

ҚМ механизмі –бұл к/о-ң экон/қ ж/е әлеу/к дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында қаржы қатынастарыын ұйымдастыру нысандарының қаржы ресурстарын қалыптастырып,пайдалану әдістерінің жиынтығы.ҚМ механизмі құрамына бір-бірімен байл/н 5 элем.кіреді:қаржылық әдістер,қаржылық тұтқалар, құқықты-нормативті ж/е ақпараттық қамтамасыз ету.

ҚМ-ң құрылымына кіретін элементтер:

1)К/о қаржы іс-әрекетін мем/к норм/к құқықтық реттеу -: заңдар және басқа да нормативті актілерді қабылдаудың кәсіпорынның қаржы іс-әрекетін реттейтін, өзімен мемлекеттің ішкі қаржы саясатын іске асыру бағытының бірін көрсетеді.А) Нормативтік қамсыздандыру:Нұсқаулар, Нормалар, Басқа нормативті құжаттандыру

Б) құқықтық қамсыздандыру:

аңдар , президенттің қаулылары, үкімет қаулылары, Заңды тұлғаның жарлығы

2)к/о-ң қаржылық іс-әрекеттің жеке аспектілердің реттеудің ішкі механизмі:

Қаржылық тұтқалар:

Пайда, Табыс, Қаржылық санкция, Баға, Дисконт, Инвестиция, Валют/қ бағам

3)К/о-ң қаржылық іс-әрекет реттеудің нарықтық механизмі-бұл механизм ең алдымен қаржы нарық сферасында оның жеке түрлері мен белгілі бір сегмент аясында қалыптасады.

4)нақты әдіс пен тәсілдер жүйесі-қаржылық іс-әрекет бақылау, жоспарлау,анализ жасау процесінде әдіс-тәсілдер/ң кеңейтілген жүйесі қолданылады. Негізгі әдістері: жоспарлу, Болжау, Инвестициялау, Несиелеу, Салық салу, Есептеу жүйесі, Сақтандыру, Трансферттік операциялар, Жалгерлік, Лизинг,факторинг

11.Қаржы ресурстарының құралу көздері

Қаржы ресурстарының көздері макродеңгейде (мемлекет деңгейінде)

1. жалпы ішкі өнім;

2. ұлттық байлық;

3. тартылған (қарыз) ресурстары;

Микродеңгейдегі қаржы ресурстарының көздері:

1. меншікті қаржы ресурстарының көздері:

2. субьектінің сыртқы экономикалық қызметі:

3. шаруашылық жүргізуші субъектісінің меншікті қаражаттарына теңестірілетін

тартылған қаражаттар

4. қаражаттарды қайта бөлу тәртібімен алынатан көздер:

12.Меншікті қаржы көздерінің қалыптасуы

Меншік нысандарына қатысты шаруашылық жүргізу субьектілерінің қорларын қалыптастырудың ерекшеліктері бар. Мысалы, өндірістік шаруашылық жүргізу субьектілерінің қаржы қорлары меншікті көздер есебінен құралады; мемлекеттік кәсіпорындарда бұл қаражат көздері қажетті жағдайларда бюджет және бюджеттен тыс қорлардан қаржыландырумен толықтырылады; кооперативтерде - кооперативтер мүшелерінің пай жарналары қаражатымен толықтырылады. Меншікті қаражаттардың қайнар көздеріне мыналар жатады:негізгі қызметгерден түсетін пайда, қаржылық операциялардан түсетін пайда, жарғылық қор, амортизация қоры және т.б.Несиелердің қайнар көздері: несие мен қарыздар, тұрақты пассивтер және несиелік қарыздар. Қаржы ресурстарының алғашқы қалыптасуы жарғы капиталы жасалып кәсіпорын құрылғанда басталады.

Жарғы капиталы — бұл фирманың негізгі жене айналмалы қаражаттарының қайнар көзі. Ал жарғы капиталының қайнар көзі мыналар: акционерлік капитал, құрылтайшылардың жарналары, салалық қаржы ресурстары, ұзақ мерзімді несие, бюджет қаражаттары. Несие - бұл қарыз капиталының қозғалу нысаны, ол кайтарылып беріледі және иесіне пайда әкеледі. Қарыз капиталының қайнар көздері:рантьелердің капиталы, яғни кәсіпкерлік қызметпен айналыспай процентке өмір сүретін адамдардың капиталы;көпшіліктің жинақтары; кәсіпкерлік қызмет сферасын өзгерткен адамдардың капиталы; бюджеттік қалыстар;кәсіпорындарының бос капиталы; тауарлық несие түрінде бір кәсіпорнынан екіншіге көшіп отыратын капитал;банкнота шығару нәтижесінде пайда болған капитал.Қысқа мерзімді қарыздар жалақы төлеуге, шикізат алуға немесе дайын тауарларды сату ушін, күнделікті шығындарды өтеуге қолданылады. қысқа мерзімдік несиелердің жиі қолданылатындары:коммерциялық несие — бір кәсіпорын екіншіге береді;қаржы институттарынан алынатын несие;инвесторлардан алынатын қарыз.¥зақ мерзімді заемдар — бір жылдан артық пайдаланатын қаржылар. Бұлар көбінесе қымбат жабдықтар, ғимараттар сатып алу үшін, зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін қолданылады. Ірі корпорациялардың көбі облигация шығарудан қосымша қаражаттар табады. Облигация — бұл құнды қағаз. Ол оның иесінің белгілі көлемде ақша сомасын кәсіпорынға өткізгенін куәлайды. Осы ақша оған белгілі мерзімде қайтарылуы керек және ол оған жылына бір немесе екі рет процент алуына құқық береді. Корпорациялардың облигациясы, әдетте номиналына сәйкес сатылатын, борышқорлық қолхат болып табылады.Корпорациялардың акция шығару арқылы қаржылануы қаржыланудың ең қымбат түсетін жолы болып табылады.