8.Кәсіпорындағы қайта құру,ұйымдастыру түрлері

Бірігуі – бір компанияның екінші бір компания өзіне толығымен басып алуы. Басымды компания өзінің заңды жағын сақтап қалады, тек оның активтері көбейеді. Консолидация – бірігу, мұнда екі компанияда жойылып, орнына жаңа бір компания құрылады. Бірігудің артықшылықтары мен кемш-рі бар. 1. заңи жағынан оны тіркеу оңай және көп шығынды қажет етпейді. 2. Екі компания акционерлерінің келісімі болу керек. Бірігудің екінші түрі – бақылау пакет акциясын сатып алу. Бірігудің үшінші түрі – жұтылатын компанияның активтерін сатып алу – компанияны толығымен сатып алу деген сөз. Бұл формальді түрде тіркелегн акционерлердің келісімін қажет етеді. Практикада бірігудің үш типі бар: горизонтальді – компания-инвестор ж/і саладағы компаниямен бірігу, олар бәсекелестер болады. вертикальді - әр түрлі салада ж/і компаниял-ң бірігуі. конгломераттық бірігу – мұнда екі компанияның бір-бірімен ешқандай байланысы жоқ, алайда бақылау пакетін сатып алынады.

Қайта ұйымдастырудың мынадай түрлері бар:

• Бірлесу — мекемелердің жеке әрекеті тоқтатылады да, олардың бірлесуінің негізінде жаңа заңды тұлға пайда болады — әр қайсысының құқықтары мен міндеттері жаңадан пайда болған заңды тұлғаға өткізу актісіне сəйкес ауысады

• Қосып алу — бір заңды тұлға екіншісіне қосылады да, біріншісі жеке іс-әрекетін тоқтатады. Ал екіншісі өзінің іс-әрекетін әрі қарай жалғастыра береді – екінші заңды тұлғаға қосылған заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері өткізу актісіне сəйкес ауысады

• Бөліну — жойылған заңды тұлға негізінде жаңа заңды тұлғалар пайда болады — оның құқытары мен міндеттері жаңадан пайда болған заңды тұлғаларға бөлу балансына сəйкес ауысады

• Бөліп шығару — жаңа заңды тұлға пайда болады (бір немесе бірнеше), ал жаңа тұлға бөлініп шыққаннан кейін бұрыңғы заңды тұлға өз әрекетін әрі қарай жалғастыра береді – әр қайсысына бөлу балансына сәйкес қайта құрылған заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері ауысады.

• Өзгерту — заңды тұлға өз іс-әрекетін тоқтатады және оның орнына жаңа заңды тұлға пайда болады (ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны өзгереді) — жаңадан пайда болған заңды тұлғаға қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның құқықтары мен міндеттері өткізу актісіне сəйкес ауысады

9.Қосылу:түрлері,себептері мен оны реттеу.

Себептер:1.Синергия.Егер А комп-сы мен В комп-сы С корпорациясын құру үшін қосылса ж/е егер С-ның капитал-қ құны А мен В-ның дербес кезіндегі құнынан асып кетсе синергия болды деп есептейді.2.Салық-қ себеп-р.Салық-р қосылу-ң бірнешеуін ынталандырады.Мыс,жоғ табысы бар,сонд-н да пайдаға салық б/ша жоғ санатқа жататын фирмаға үлкен салық-қ жеңілдік-рі бар комп-ды иелену орынды.3.Актив-ді орын басу құнынан төмен бағада сатып алу.Кей кезде фирманы оның актив-ң ауысу құны нарық-қ бағалаудан айтарлықтай жоғ болуына б/ты мүмкін б/тын иеленуге үміткер ретінде қарастырады.4.Диверсификация.Көп ретте басқарушы-р қосылу-ң себебі басқа бизнес түріне диверсификация-ң болуынан деп мәлімдейді .5.Басқарушы-ң дербес себептері.Қаржы маман-ң пікірінше,іскерлік шешім-р тек эк-қ талқылауға негізделеді,дегенмен кейбір шешім-ң эк-қ талдауға емес,басқарушы-ң дербес себептеріне негізделерін еш күмән жоқ.Қосылуды реттеу.Жалпы,60ж ортасына дейін комп-ды сатып алу жай ғана қосылу,яғни,акция-ды айырбастау жолымен өтетін.Акционер-ң даусын алу бақылауды қадағалаудағы қақтығыс-да пайд-н 1ші құрал еді. Қосылу түрлері: көлденең; тік; тектік; конгломератты.Көлденең қосылу бір фирма сол бизнес саласында өзге 1фирмамен біріксе п.б-ды,мысалы,киім-ге әшекей шығаратын фабрика өзге біреуін н/се азық-түлік бөлшек саудасымен айналысатын дүкен-р желісі келесі біреулерін иеленсе. «Burroughs» ж/е «Sperry»-дің «Unisys»-ті құру үшін қосылулары көлденең қосылуға жатады,себебі 2фирма да компьютер мен электрондық өнім-р шығарған.Тік қосылудың мысалы ретінде болат өндіруші-ң өз тасымалдаушы фирма-ң арасынан көмір не темір өндіруші біреуін иеленуінен н/се мұнай өндіруші комп-ң мұнайды шикізат ретінде пайд-н мұнай-химия өнім-н өндіретін фирма-ң бірін иеленуін қарастыруға б/ды.Тектік қосылу табиғатынан б/ты зат-р мен әрекет-ді білдіреді,сәйкесінше ол бір-бірімен б/ты к/о-ды қамтиды,бірақ бұл б/с бірегей өнім өндіруші-ң н/се өндіруші-тасмылдаушы қатынасындағы фирма-ң б/сы емес.Мысал:несиелік карточкалар б/ша жұмыс жасайтын «American Express» компаниясы-ң «Shearson Hammil» опер-р б/ша брокерлік фирмасын н/се «Philip Morris» темекі компаниясы-ң азық-түлік өндірісмен айналысатын «General Foods & Kraft» фирмасын иеленуі.Конгломератты қосылу бір-бірімен б/ты емес компания-р біріккенде п.б.,мұндай қосылу-ң түрі «Mobil Oil» мұнай компаниясы-ң «Montgomery Ward»-ты сатып алуынан көрініс табады.

«Дұшпандық» ж/е достық қосылулар.Көптеген қосылу-да 1фирма тек жай ғана басқа компанияға мелік еткісі келеді де,иелік етпекші болған компания басшыларымен баға келісімін жүргізеді.Сөйтіп фирманы сатып алады.