5.Пайданы молайту және оны негізгі көрсеткіштерін анықтау.

Ұлттық экономиканың кез -келген саласында пайда табу, яғни, оны ең жоғары шегіне жеткізу - өндірістің тікелей мақсаты. Әрбір кәсіпорынның жиынтық көрсеткіші пайда түсімі болып табылады.

Пайда дегеніміз нарық экономикасының маңызды категориясы ,тауар өткізуден және қызмет көрсетуден алынған ақшалай кіріс пен оны өндіруге және сатуға жұмсалған шығындардың айырмасы.

Пайда нормасы - шаруашылық қызметі тиімділігінің бір белгісі. Пайда нормасының өзгерісі нәтижесінде қоғамдық өндірістің өсу қарқынын анықтайды. Осы көрсеткіштің өзгеру тенденциясын экономиканың әр қилы саласының даму сипаты тәуелді. Пайда нормасының төмендеуіне қарсы әрекет ететін факторлар:жалдамалы еңбекті қанауды күшейту жатады;жалақының жұмыс күші құнынан төмен ауытқуы, капиталдың органикалық құрлымының өсуі, өнеркәсіп резерв армиясының құрылуына әкеледі. Кәсіпорынның пайдасын арттыру жолдарының мақсаты- шығынның белгілі бір мөлшерін мейлінше тиімді ету.Кәсіпорынның қызметінің экономикалық тиімділігін молайтудың басты шарты-еңбек өнімділігін барынша арттыру және өзіндік құнды азайту. Кәсіпорынның пайда табу кепілдігі маркетинг бойынша тиімді жұмыс негізінде сату көлемін арттыру, сонымен қатар, өнімнің сапасын жоғарлату және өнім бірлігіне шаққанда шығындарды азайту болып табылады. Пайда табу үшін қоғамға керекті тауарлар мен қызметтерді өндіру керек, сапалы өнім бәсекелестікте жеңетін қызмет болуы керек.Пайда табу үшін төрт тәсілді қолдану керек: баға тағайындау;шығындарды жасақтау;өнім көлемін анықтау;өнімнің ассортиментін көбейту.Кәсіпорынның пайдасын арттыруға берілетін ұсыныстар:еңбек өнімділігін өсіру; прогрессивті техника мен жаңа технологияны өндіріске енгізу;өндірістік шығындарды азайту; нарық бағасының қолайлы ауытқуы. Пайданың негізгі көрсеткіштеріне мыналар жатады:Маржиналды пайда – сатудан түскен түсім, өнімнен н/е көрсетілген қызметтен түскен түсімнен айнымалы шығындарды шегергенге тең. Жалпы пайда - сатудан түскен түсім, өнімнен н/е көсрсетілг.қызметтен түскен түсімнен сатудан түскен өнім н/е көсрсетілг.қызметтің өзіндік құнын азайтқанға тең. Сатудан түскен пайда – жалпы пайдадан коммерциялық және басқару шығындарын азайтқанға тең.Салық салынатын пайда.Таза пайда – салық салынғаннан кейінгі пайда

6.Дивидендтік саясат,негізгі теориялары

Дивиденд-акционерлер арасында акция санына қарай бөлінетін таза пайданың бір бөлігі. Дивиденд белгілі кезеңдерде төленеді, ол ұлттық заңдарменен реттеліп отырады «Дивидендтік саясат» акционерлік қоғамда пайданы үлестірумен байланысты ж/е ол пайданы басқару саясатының құрамды бөлігі мен капиталданатын бөлігінің арасын оптималдау арқылы кәсіпорынның нарықтық құнын молайтсаясаты б.т..Дивидендтік саясатты жасаудың негізгі мақсаты меншік иелерінің ағымдағы пайданы пайдалану және оның болашақта өсуі мен кәсіпорынның нарықтық құнының барынша өсуі және оның стратегиялық дамуын қамтамасыз ету үшін қажетті үйлесімді орнату. Негізгі теориялары:1)Тұрақты дивидендтер теориясы(Модильяни-Миллер). Капитал құрлымының заманауи теориясы өз бастауын 1958 ж ең атақты еңбек - Модильяни мен Миллердің кітабынан алған. Олардың ойынша: таңдалған дивиденттік саясат не к-ң нарықтық құнына не меншік иесіне не болашақтағы тұрмыс жағдайына еш әсерін тигізбейді. Өйткені бұл көрс үйлес-н пайдағаемес, қалыпт-н соңғы көрс-ке б-ты.ММ теориясының негізінде айтарлықтай қатаң бірқатар алғышарттар жатыр:-Барлық инвесторлардың нарықтағы әрекеттері бірдей және олар бір топтағы активтерге қатысты бірдей күтімге ие.-Модель идеалды капитал нарығы жағдайын қарастырады.-Модельдегі қарыз құны тұрақты және тәуекелсіз пайыз қойылымына тең.-Модельдегі барлық фирмалардың өсімі нолге теңгерілген, яғни олардың жылдық табыстары тұрақты және шексіз деп алынған. Фирмалардың барлық табыстары дивидент ретінде төленеді.-Модельде салық мүлдем ескерілмейді.2) «Қолдағы байлық» теорясы. Автолары-Гордон, Литнер. Олардың ойынша: ағымдағы табыс-ң бір бөлігі сипатына қарай тәуекелдіктен тазартылған әр уақытта болашақта бөлінген табыстан ратық болады. Осы теорияға с/с пайданы капитализациялаумен салыстырғанда див-к төлемді көбйту дұрысырақ. Бірақ та бұл теоря-ң қарсыластары көптеген жағдайда дивидент түрінде алынған табыстар бәрібір акцияға қайта инвистицияланады деп айтқан. Осы аталған теооряиның қарсыластары біршама Д.С акцияларынынң игілігіне әсер етеді. Бұл тер-ң мақсаты- инвестор болашақта див-ді барынша көп алуды қалайды.3)Салықтық әсер теориясы.(Литценбергер,Рамасвани)Капитал өсімі-ң пайдасына қарағанда,див-р жоғ салық мөлшерлемесімен алынады.Сәйкесінше,инвестор-р тиімді акция-р б/ша алынатын табысқа б/ты див-р б/ша жоғ ставканы талап етуі к/к.Сондықтан да фирма құнды шарықтату үшін аз див төлеуі к/к.

7.Дивидендтік саясатты анықтаушы факторлар:див-к төлем-ді анықтайтын ф;инвест-қ мүмкіндік-ды анықтайтын ф;капитал-ң баламалы көз-ін анықт ф;қажетті пайдалылық мөлшерлемесіне әсер ететін див-к саясатты анықтау ф. 1.Див-к төлем-ді анықт ф:-облигация шығару б/ша эмиссиялық алаңда қарастырылған ереже-р,өйткені фирма акция б/ша див-ті төлеместен бұрын обл-я б/ша міндеттеме-ін төлеу к/к;-таратылған пайда мөлшерінен див-р аспау к/к,бірақ фирманы жойғанда ол мүмкін жағдай;-қолма-қол ақша-мен қамт еткенде,қолма-қол ақша-ң тапшылығы кезінде банк див мөлшерін шектеуі мүмкін.2.Инвест-қ мүмкіндік-ді анықт ф:-инвест-қ жоба-ң мүмкін тиімділігі;-див-к саясат-ң иілгіштігін қамт ету үшін жоба-ды жылдамдату н/се баяулату мүмкіндіктері.3.Капитал-ң баламалы көз-н анықт ф:-жаңа акция-ды сату б/ша шығын-р;-бақылау.Қосымша инвест-ды тарту үшін жаңа акция-ды шығару фирманы бақылау-ң мүкіндігін жоғалтуға әкеледі.-капитал құрылымы-ң иілгіштігі.4.Қжетті пайдалылық мөлшерлемесіне әсер ететін див-к саясатты анықт ф:-салық-р ставкасы,яғни див-к саясатты таңдауға салық-қ заң әсер етеді;-акционер-ң қызығушылығы,егер акционер-ге див-к саясат ұнамаса,онда ол өз капиталын басқа фирма-р акциясына салады;-акционер-мен фирма опер-ң мүмкін тәуекел дәрежесін бағалауда салы салуда таңдауы бар;-нарықтағы фирма акция-ң бағасы.