27) Қр экологиялық құқығы түсінігі, жүйесі, қайнар көздері, обьектілері мен субьектілері

Экологиялық құқықтың теориялық және әдістемелік салаларының негізгі тіректерінің бірі ұғымдар мен санаттар болып табылады. Мысалы экологиялық құқық негіздерімен оқып танысу барысыында экология, коршаган орта, коршаган ортаны коргау, табиғи ресурстар , табиғат пайдаланут.б. осы сияқты атауларды кездестіруге болады. Сондықтан солардың мәнін ашып, қысқаша тоқталып кетуге болады. Экология терминін ғылымға 1866 жылы неміс биологі Эрнст Геккель (1834-1919) енгізген. Ал енді экология дегеніміз – тірі организмдер мен қоршаған ортаның тығыз байланыста, қарым – қатынаста тіршілік жайындағы ілім. Ал қоршаған орта – табиғи объектілердің , өзара қарым-қатынастағы атмосфералық ауаны, жердің озон қабатын, суды, топырақты, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін ,сондай- ақ климатты қоса алғанда жиынтығы. Эекологиялық құқықтық объектісі қоғам мен табиғаттың өзара байланысы барысында туындайтын қоғамдық қатынастар. Экологиялық құқықтың оқытатын пәні:1)қоршаған табиғи ортаны қорғау;2)табиғи байлықтарды тиімді пайдалану;3)жеке, заңды тұлғалардың және мемлекеттің экологиялық құқықтары мен мүдделерін қорғау барысындағы туындацтын катынасатрады оқытады

Экологиялық құқық — экологиялық-заңдылық нормалардың (тәртіп ережелері) жиынтығы. Ол қоршаған ортаны корғау, экологиялық зияндардың зардаптарын алдын ала ескерту, адамды қоршаған табиғи ортаны сауықтыру және сапасын арттыру жолында адам мен табиғаттың өзара қоғамдық (экологиялық) қатынасын ретгейді. Қоғам мен табиғаттың өзара әрекеттері аясындағы, адамдардың қазіргі және келешек ұрпақтарының мүдделері үшін табиғат байлығын қорғау және ұтымды пайдалану саласындағы қоғамдық (экология) қатынастарды реттейтін заңи нормаларының жиынтығы. Экологиялық Құқықтың негізгі көздері: Қазақстан Республикасының HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B"Конституциясы (1995), Қазақстан Республикасының Азаматтық HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96"кодексі (1999), Қазақстан Республикасының HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1"ЖерHYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%96%D0%B5%D1%80_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1"кодексі (2003), Қазақстан Республикасының Су HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%A1%D1%83_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1"кодексі (2003), Қазақстан Республикасының HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1"ОрманHYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1"кодексі (2003), Қазақстан Республикасының “Жануарлар дүниесін қорғау, ұдайы өсіру және пайдалану туралы” (1993) , “Әуе кеңістігін HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D3%98%D1%83%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D2%9B%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1"пайдалануHYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D3%98%D1%83%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D2%9B%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" және Қазақстан HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D3%98%D1%83%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D2%9B%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1"РеспубликасыHYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D3%98%D1%83%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D2%9B%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" авиациясының қызметі HYPERLINK "http://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D3%98%D1%83%D0%B5_%D0%BA%D0%B5%D2%A3%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D0%B3%D1%96%D0%BD_%D0%BF%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D2%9B%D1%8B%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%96_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1"туралы” (1995), “Қоршаған ортаны қорғау туралы” (1997), Қазақстан Республикасы Президентінің “Мұнай туралы” заң күші бар Жарлығы (1997), Ұлттық қауіпсіздік туралы Қазақстан Республикасының Заңы (1998), “Өсімдіктер карантині туралы” (1999) заңы, министрліктердің қаулылары мен өкімдері, нормативтік актілері болып табылады. Экологиялық Құқық нормалары құқықтың көптеген көздерінде, соның ішінде заңнаманың басқа салаларында да кездеседі.

Бүгінгі таңда адамзат табиғатты игеруде ғылым мен техниканың дамуында ғаламат табыстарға жетті. Екінші жағынан өркениеттің дамуымен қатар биосфераның тұрақсыздануы және қоршаған ортаның, табиғи жүйелердің тозу қауіпі туындап отыр. Соның салдарынан барынша шиеленіскен жаһандық, ұлттық, жергілікті экомәселелер қалыптасты. Экологиялық құқық – қоршаған табиғи ортаның сапасын жақсарту, қорғау, сауықтыру, экологиялық зиянды салдардың алдын алу мақсатында қоғам мен табиғаттың өзара әсері жүйесіндегі қоғамдық (экологиялық) қатынастарды реттейтін экологиялық-құқықтық нормалар жиынтығы. Экологиялық құқықтың мәні - бұл экологиялық-құқықтық нормалардың қолданылу саласында қалыптасатын тарихи тұрғыда қазіргі және болашақтағы ұрпақтар мүдделері үшін қоршаған ортаны сақтап қалу мақсатында табиғи объектілерді сақтау, жақсарту, қалпына келтіру, тиімді пайдалану тұрғысында міндетті түрде мемлекеттің қатысуы жағдайында азаматтар мен ұйымдар арасындағы өндірістік қатынастармен байланысты болуы.

Экологиялық құқықтық қатынастар дегеніміз - бұл объектісі табиғат пен оның құрамындағы элементтер болып табылатын қатынастарды айтамыз.

Экологиялық құқықтың объектілері дегеніміз - айналадағы табиғи ортаны құрайтын, адамның тіршілік қажеттіліктеріне жұмсалатын табиғи ресурстар мен адамдардың экологиялық денсаулығы мен өмірін айтамыз.