19. Қорлардың жай күйі талдауында қандай көрсеткіштер есептеледі?

Қорларды жүргізу статистикасының талдауы

Қорлар кіріс және шығыс матералдық ағын бейнелеуінің үйлесуі нәтижесі негізінде күрделі құбылыс болғандықтан,қорлардың жай күйін сипаттау үшін қорды жан жағынан мінездейтін бірқатар көрсеткіштер қолдану керек.Алдымен қорларды сипаттау үшін қорларды жүргізу статистикасын қолдану керек.Оның құрамына:

1. Толықтыру және қорларды тиеу динамикасына байланысты талдау:

a.Қорларды толықтыру динамикасы;

b. қорларды тиеу динамикасы;

c. Толықтыру және қорларды тиеу динамикасының орташа көрсеткіштері; 

d. Толықтыру және қорларды тиеу вариациясы немесе түрлендірмесі;

e. толықтырудың статистикалық қатары және қорларды тиеу  

2)           Қорлардың қалдық динамикасының талдауы       Толықтырулар мен қорларды тиеу динамикасын талдау үшін олардың ,яғни тлықтырулар мен қорларды тиеу статикасын өңдеу қажет.  

Тауарлардың қоймаға кірістелуі мен қоймадан тиеулерінің орташа динамикалық көрсеткіштері олардың вариация динамикасымен байланысты болып келеді:

 

,

Қорлардың жай күйін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер

1)                   Қорлардың орташа деңгейі;

2)                  Қор сыйымдылығы;

3)                  Қорларды қажетті қамтамассыздандыру;

4)                  ауыспалы қорлар үлесі;

5)                  қорларды айналдыру жылдамдығы;

6)                  Қор айналымының уақыты

 1)  Қорлардың орташа деңгейі Орташа көрсеткіш қоймаға кірістелген және шығысталған материалдық ағынның толықтырулар мен оларды қолдануға байланысты жалпы мінездеме немесе сипаттама беруге мүмкіншілік береді.

,

,

2)  Қор сыйымдылығы қорлардың жай күйінің деңгейін көрсететін көрсеткіш,бұл қорлардың қолда бар қалдық бірлігінің өткен кезеңнің тиеу бірлігіне қанша бар екенін көрсетеді.

 

,

Мұндағы,    – i-ші есепті  кезеңдегі қорсыйымдылығы,

i – есепті кезең индексі,

Z_i+1 – (i+1)-шы есепті кезең басындағы қорлар қалдығы, бірлік;

D_i – і-ші дара есепті кезеңге жөнелтілім көлемі, бірлік

4  Ауыспалы қорлар үлесі бұл қолда бар қордың деңгейін бағалауға мүмкіндік береді

 Z_ei=Z_ni+S_i-D_i,

 

Мұндағы  Z_ei –і-ші кезең соңына қор қалдығы;

Z_ni – і-ші кезең басындағы қорлар қалдығы,

S_i – і-ші кезеңдегі қорларды толықтыру көлемі,

D_i – і-ші дара есепті кезеңге жөнелтілім көлемі

5)  Қорларды айналдыру жылдамдығы қарастырылып отырған кезең бойынша қордың орташа айналым санын көрсетеді.

,

где V_i – айналым жылдамдығы, рет саны;

D_i – і-ші дара есепті кезеңге жөнелтілім көлемі

- і-ші кезеңдегі орташа қорлар көлемі, бірлік

 6)   Қор айналымының уақыты қорлардың жай күйін сипаттауда қажетті ең соңғы көрсеткіш,бұл көрсеткіш қордың орташа өлшемінің қоймада болған орташа күн санын сипаттау үшін қажет.

 

,

Мұндағы  T_i – қорлардың жасалу уақыты, күндер

i – қарастырылып отырған кезең индексі,

j – дара есепті кезең индексі,

20. Материал сыйымдылықты төмендету жолдарын атаңыз және оның шығындарды төмендету үшін маңызы қандай?

Материал сыйымдылықты төмендету жолдарын макро және микро деңгейде қарастыру керек.Нақты материал сыйымдылықты төмендету кәсіпорында материалдық ресурстарды қанағаттандырылмай қолдану нәтижесінде пайда болған себептер негізінде тиянақты талдау жүргізіп,сол себептер талдауы негізінде төмендету жолдарын қарастыру қажет.Бұл мәселені шешу жолдарын кәсіпорын ресурстарын тиімді қолдану жайлы ұзақ мерзімді бағдарлама құрып ,оны өндіру және жүзеге асыру арқылы белгілі бір шешім қабылдау арқылы шешуге болады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайы осындай қолда бар ресурстарын тиімді әрі дұрыс қолдануына байланысты болып келеді. Материал сыйымдылықты төмендету кәсіпорында экономикалық және әлеуметтік мәнге ие болып келеді.Сонымен қатар ол бізге мынандай мүмкіншіліктер береді:

• Өнімді өндіру және өткізу шығыстарын төмендету;

• кәсіпорынның құзырындағы пайданы барынша жоғарлату;

• Өнімнің бәсекелестік қабілетін жоғарлату;

•Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту.

Кәсіпорында материалдық сыйымдылықты төмендетуді мыналар есебінде төмендетуге болады:

•Құрылғылардың жаңартылған құрылысын құру;

•жасанды және синтетикалық материалдарды толықтай қолдану;

• аз қалдықты және қалдықсыз технологияны кең қолдану;

• кәсіпорында нормативті база құрастыру;

• өндіріс қалдықтарын қолдана отырып қосалқы өнім өндіру;

• өндірісті комбинациялау;

• өнім сапасын жақсарту.

Материалды ресурстарды рационалды немесе тиімді қолдануды кәсіпорында ресурсты үнемдеу жайлы тиянақты ойластырылған саясатты күнделікті қолданысқа енгізі және оны қолдану арқылы қол жеткізуге болады.