
- •1.Моделдеу түсінігі
- •2.Модельдерге қойылатын міндетті талаптар
- •3.Сипаттау модельдері
- •4.Нормативтік моделдеу
- •5.Статикалық және динамикалық модельдер
- •6.Оптимизациялық модельдер
- •7.Имитациялық модельдер
- •8. Басқарылатын және болжамды модельдер
- •9. Модельдерді ұсыну формалары
- •10. Модельдердің атқаратын функциялары
- •11. Басқарушылық шешімдерді әзірлеудің негізгі формалары
- •12. Концептуалды моделдеу
- •13. Физикалық моделдеу
- •14. Маркетинг моделдері
- •15.Фирманың қызметін маркетингтік басқарудың принциптері
- •Сипаттау модельдерін жасаудың мақсаттары
- •2.Құрылған моделдердің сапасына әсер ететін субъективті факторлар
- •3. Г.А. Саймонның шешімдерді қабылдаудың нормативтік (классикалық) моделі
- •4.9.Шешімдерді қабылдаудың дескриптивтік моделдері
- •5.М. Круазьенің ұйымдастыру моделі
- •6.Шешімдерді қабылдаудың инкрименттік үрдісінің моделі
- •7. «Мусорная корзина» моделі
- •8. Экономика дамуының моделі (Харрод моделі)
- •10. Вертикальді и горизонтальді талдау
- •11.Салааралық баланстың статикалық моделі
- •12.13 Қаржы менеджментіндегі предикатттық модельдері нормативтік модель
- •15. Дағдарысқа қарсы басқарудың моделі
- •Бейдағдарыс моделінің бірінші кезең – мақсаттарды дәлелдеу. Осы кезеңде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің екінші кезеңі – болжамды талдау. Осы кезеңде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің кезендерінің бірі – дағдарыстың ықтимал себептерінің диагностикасы. Осы кезенде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің кезендерінің бірі – төтенше жағдай жобасын құру. Осы кезенде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің кезендерінің бірі – стратегияны таңдау. Осы кезенде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің кезендерінің бірі – тактиканы құру. Осы кезенде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Бейдағдарыс моделінің кезендерінің бірі – бақылау және өзгерістер еңгізу. Осы кезенде қандай іс шаралар қабылданады?
- •Моделдерді қолдануға итермелейтін негізгі себептерді атаңыз.
- •Сипаттау модельдеріне 10 мысал келтіріңз
- •Сипаттау модельдерін құрылуының реттілігінің схемасын салып көрсетіңіз
- •11.Нормативтік модельдеріне 5 мысал келтіріңіз
- •Уақыт факторына байланысты модельдердің қандай түрлері бар
- •Статикалық модельдің 3 мысалын суреттеңіз
- •14.Модельдердің қай түрі «Егер…болса, не болады?»
- •15.Модельдердің қай түрі «Егер бәрі де бұрынғы жағдайда қалса, не болады?» сұрағана жауап беруіне мүмкіндік береді? Бұл модельдін ерекшелігі қандай?
- •Модельдердің функционалдық мақсатын қарастырғанда қандай функцияларды айқындауға болады?
- •17. Модельдерді ұсыну формаларының 10 мысалан келтіріңіз
- •Модельдердің қай түрі жұмыскерлердің тәжрибесіне негізделіп ойдағы экспериментке түйіледі? Бұл модельдің ерекшелігі қандай?
- •Модельдердің қай түрі нақты объектілер немесе процесстер түрінде ұсынылады? Бұл моделдің ерекшелігі қандай?
- •21. Шешілетін мәселелерге қарай сипаттау модельдерін өндеудің мақсаттары қандай?
- •22. М.Портер моделі
- •23. Модельді дәлдікке тексеру кезені
- •Модельді құру процессінің «мақсатты қою» кезені.
- •25. Басқарушылық шешімдерді қабылдау процессінің негізгі кезендері.
- •Модельді құру процессінің «үлгіні қолдану» кезені.
- •27. Ойындар теориясы
- •28.Дескриптивтік модельдерді сипаттаңыз
- •29.Карнеги моделінің сипаттамасы
- •30. Классикалық модельдердің сипаттамасы
- •Моделдеу түсінігі
- •Модельдерге қойылатын міндетті талаптар
4.9.Шешімдерді қабылдаудың дескриптивтік моделдері
Дескриптивтік модель- бейнелеу модельдерінің қатарына жатады,бақылау импирикалыққа негізделеді.( Бейнелеуші модельдер (геометриялық нүктелер, математикалыө маятник, идеал газ, шексіздік);)
Шешім қабылдау процесі – альтернативаларды таңдауында. Бұл негізінде бірнеше сұраулардың жауабы. Бүгінгі күрделі əрі шапшаң өзгеретін ұйымдардың өмірінде көптеген альтернативалар менеджерлердің қоластында сондықтан, адамдар тобының алдына мақсат қайып жəне оған жету үшін көптеген сұрауларға жауап беру қажет. Əрбір басқарушылық қызмет өмірде іске асырылуы тиіс бірнеше жалпы маңызы бар шешімдермен байланысты. Шешім қабылдау процесі терең ойға негізделген интуитивті немесе рационалды сипатқа ие. Интуитивті шешім – бұл дұрыстығын сезінуге негізделіп жасалған таңдау. Бұл жерде шешім қабылдаушы тұлға
«қарсы» мен «қарсы еместі» саналы түрде салыстырмайды. Əр альтернатива бойынша жағдайды түсінуді қажет етпейді. Адам жай ғана таңдау жасайды. Дарындылық немесе алтыншы сезім деп осы интуитивті шешімді айтамыз. Басқару жөніндегі маман Б. Шодербектің айтуы бойынша, «мəселе жанындағы ақпарат санының көбейген жағдайда орта деңгейлі басқарушының шешім қабылдауына кəдімгідей көмегін бүгін деді, ол жағдайдағы биліктің өкімі баяғысынша интуитивті пікірге сүйенуіне тура келеді. Сонымен қатар,
ƏЕМ (ЭВМ) басшылыққа берілген нəрсеге көңіл аударуға мүмкін бергенімен, интуитивті шешімге үлкен мəн беруді де талап етеді. Жоғарғы деңгейдегі басқарушылардың да интуициялық тəуелділігін профессор Минцберг өз зерттеулерінде көрсетті.
Дескриптивные (описательные) модели основываются на
эмпирических наблюдениях, они содержат небольшое количество элементов и объясняют экономические соотношения так, как они существуют в реальном мире, но в упрощенной форме. Дескриптивная модель описывает
реальный процесс принятия решений в трудных ситуациях (незапрограммированные решения и ситуации неуверенности и неопределенности), когда менеджеры, даже если они захотят, не могут принять экономически рациональное решение. Дескриптивная модель носит описательный характер, отражает реальный процесс принятия управленческих решений в сложных ситуациях,
а не диктует, как следует принимать их в соответствии с теоретическим идеалом, в ней учитываются человеческие и иные влияющие на рациональность выбора ограничения. Дескриптивная модель принятия решений во многом основывается на интуиции менеджеров. При интуитивном принятии решений используется личный опыт и проницательность в большей степени чем последовательная логика или четкие умозаключения. Интуиция не является произвольной или иррациональной, поскольку она базируется на многолетней практике и здравом смысле, хранящемся в подсознании. Обращаясь к своей интуиции, основанной на многолетнем опыте решения проблем, менеджеры гораздо быстрее осознают, что в организации возникла проблема; и при этом появляется интуитивное предчувствие, подсказывающее им выбор варианта решения проблемы, что значительно ускоряет процесс принятия решений. В дескриптивной модели взаимосвязи между элементами могут быть описаны в виде простых математических уравнений. Их недостаток заключается в том, что они не отражают функциональные взаимосвязи и ограничения, но они создают основу для построения более сложных моделей. Примером описательных моделей могут быть модели идеальной
конкуренции для прогнозирования цен в реальном мире, или плановая калькуляция себестоимости, простые инвестиционные расчеты. Дескриптивные модели выражают необходимую целевую функцию в терминах производственных операций, т. е. они предписывают определенную технологию, процедуры, используя которые ЛПР может выбрать оптимальное решение с учетом заданных ограничений и критериев. Поэтому описательная (дескриптивная) модель является основой для построения оптимизационных моделей.
Предположения, на которых основывается дескриптивная модель, следующие:
1. цели решения, как правило, не отличаются определенностью, находятся в конфликте друг с другом. Менеджеры часто не подозревают о существующих в организации проблемах и возможностях;
2. рациональные процедуры используются далеко не всегда, а если и применяются, то ограничиваются упрощенным взглядом на проблему, не отражающим сложности реальных событий;
3. границы поиска менеджерами различных вариантов определяются человеческими, информационными и ресурсными ограничениями;
4. большинство менеджеров довольствуются скорее приемлемыми, нежели максимизирующими решениями. Отчасти это происходит из-за ограниченности имеющейся у них информации, отчасти — из-за нечеткости критериев максимизации.